Środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika programu i tylko on może nimi dysponować. W przypadku jego śmierci środki te będą podlegały dziedziczeniu, a w przypadku rozwodu – podziałowi
Rozwód a PPK
Jeżeli małżeństwo uczestnika Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) ulegnie rozwiązaniu przez rozwód lub zostanie unieważnione, środki zgromadzone na jego rachunku PPK będą podlegały podziałowi jak inny wspólny majątek małżonków. Będzie to dotyczyć tych środków, które wpłynęły na rachunek PPK w trakcie trwania małżeństwa.
Zasady podziału środków zostały opisane w ustawie z 4 października 2018 r. o Pracowniczych Planach Kapitałowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342).
Środki, które w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków będą przypadały byłemu małżonkowi, zostaną przekazane na jego rachunek PPK w formie wypłaty transferowej. Jeżeli były małżonek będzie miał więcej niż jeden rachunek PPK, wypłata zostanie dokonana na rachunek wskazany przez niego we wniosku.
Tylko w sytuacji, gdy były małżonek nie ma rachunku PPK (nie będzie stroną umowy o prowadzenie PPK), przypadające mu środki będą podlegały zwrotowi w formie pieniężnej albo będą przekazane w formie wypłaty transferowej na wskazany rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej lub rachunek lokaty terminowej prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Co ważne, tak przetransferowane na lokatę środki były małżonek może wypłacić bez potrąceń dopiero po osiągnięciu 60. roku życia. Przy zwrocie środków w formie pieniężnej, jeśli były małżonek nie nabył jeszcze prawa do emerytury, pieniądze będą pomniejszone o podatek od zysków kapitałowych, 30 proc. środków pochodzących z wpłat finansowanych przez pracodawcę (pobrane 30 proc. zapisywane jest mu jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne w ZUS, jeśli ma on konto ubezpieczonego w ZUS, a jeśli nie – przekazywane zostaną na konto Funduszu Pracy), środki pochodzące z dopłat od państwa.
Śmierć uczestnika PPK
W przypadku śmierci uczestnika PPK odłożone w ramach programu oszczędności przypadają w pierwszej kolejności małżonkowi oszczędzającego. Zgodnie z ustawą o PPK, jeśli w chwili śmierci uczestnik programu będzie pozostawał w związku małżeńskim, to połowa środków zgromadzonych na jego rachunku PPK trafi do jego małżonka. Dopiero pozostałe środki trafią do wskazanych przez uczestnika osób uprawnionych.
Oszczędności przypadające małżonkowi zmarłego uczestnika PPK w zakresie, w jakim stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej, zostaną mu przekazane w formie wypłaty transferowej na jego rachunek PPK, IKE lub PPE. Małżonek zmarłego uczestnika PPK może również złożyć wniosek do instytucji finansowej o zwrot tych środków w formie pieniężnej. Zwrot następuje w terminie trzech miesięcy od dnia przedstawienia dowodu, że środki zgromadzone na rachunku PPK zmarłego uczestnika programu przypadły temu małżonkowi.
Osoby uprawnione wskazane przez uczestnika PPK
Uczestnik Pracowniczych Planów Kapitałowych może w dowolnym momencie wskazać instytucji finansowej prowadzącej jego rachunek PPK jedną lub więcej osób, które jako osoby uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK. Bez względu jednak na to, czy małżonek zostanie wskazany jako osoba uprawniona, otrzyma środki po zmarłym uczestniku jako pierwszy – dopiero środki, które nie zostaną przekazane małżonkowi, przekazywane są osobom uprawnionym.
Przy wyborze osób, którym przypaść mają oszczędności, uczestnik PPK ma całkowitą swobodę. Może wskazać członków rodziny, ale może też zdecydować, że po jego śmierci jego oszczędności otrzymają osoby w ogóle z nim niespokrewnione. W każdej chwili uczestnik może też zmienić wcześniejsze dyspozycje – dopisać lub usunąć osoby z listy, zmienić procentowy podział oszczędności między wskazanymi osobami lub całkowicie zrezygnować z ustanawiania osób uprawnionych.
Środki przypadające osobie uprawnionej, w zależności od jej wniosku, podlegają wypłacie transferowej do PPK, IKE lub PPE tej osoby lub są zwracane w formie pieniężnej (zwrot może dotyczyć tylko części środków). Wypłata transferowa lub zwrot dokonywane są przez instytucję finansową w terminie trzech miesięcy od dnia przedłożenia wniosku o dokonanie wypłaty transferowej lub zwrotu wraz z odpowiednimi dokumentami.
Jeśli uczestnik PPK nie wskaże osób uprawnionych do środków albo w chwili śmierci nie będzie pozostawał w związku małżeńskim, całość środków w przypadku jego śmierci trafi do jego spadkobierców na zasadach i w kolejności określonej w Kodeksie cywilnym (dziedziczenie ustawowe).
Podatki
Warto zaznaczyć, że nabycie środków po zmarłym uczestniku PPK przez spadkobiercę, małżonka zmarłego czy przez osoby uprawnione nie podlega podatkowi od spadków i darowizn. Wypłata oszczędności po zmarłym uczestniku nie będzie również pomniejszana o podatek od zysków kapitałowych w przypadku zwrotu tych środków w formie pieniężnej.
Anna Maciocha
Menedżer, Biuro Redakcji, PFR Portal
>> Więcej na temat PPK na oficjalnym portalu informacyjnym o PPK (www.mojeppk.pl) i pod numerem telefonu 800 775 775
>> PFR Portal PPK sp. z o.o. organizuje bezpłatne szkolenia w zakresie Pracowniczych Planów Kapitałowych. Udział w nich może wziąć każdy zainteresowany, a szkolenia są całkowicie bezpłatne