O tym, jak nowoczesne laboratoria, wystawy i warsztaty inspirują młodzież do badania, konstruowania, eksperymentowania i odkrywania świata. Z Anną Dziamą, pełnomocniczką dyrektora naczelnego ds. jakości i rozwoju działań edukacyjnych Centrum Nauki Kopernik, rozmawia Joanna Wojciechowska
Jakie niespodzianki szykujecie na otwarcie?
– 15 listopada, wraz z ponownym otwarciem Kopernika, inaugurujemy nową wystawę czasową „Trucizny. Supermoce natury”. Ekspozycja prezentuje egzotyczne gatunki węży, pająków i żab. Żywe zwierzęta – to ogromna nowość dla nas, ale i oferta niespotykana w innych centrach nauki. Uczniowie mogą na niej skorzystać z różnych źródeł wiedzy i przyjrzeć się z bliska żywym okazom. Poznać ich budowę i zachowania. Dowiedzieć się, jak różne zwierzęta i rośliny wykorzystują toksyny do zdobywania pożywienia lub obrony, a także jak z „supermocy natury” korzystają współczesne farmacja i medycyna. Zwiedzanie wystawy to dobra szkoła krytycznego myślenia, a także fundament budowania nowej relacji z przyrodą – takiej, która rozumie potrzebę pielęgnowania bioróżnorodności.
Jakie nowe tematy zajęć oferują laboratoria Kopernika?
– To nie tylko nowe tematy i formaty zajęć. Proponujemy w ogóle nowe podejście. Zajmujemy się tzw. „brakującymi rozdziałami”, tzn. poruszamy ważne tematy, które nie weszły lub czekają na wejście do programów nauczania. Zajęcia przeszły pomyślne testy w naszym ośrodku badawczo-rozwojowym. Są angażujące – oparte o samodzielne eksperymentowanie i konstruowanie. Wychodzimy naprzeciw zainteresowaniom i potrzebom młodzieży. Nawiązujemy do wyzwań współczesnego świata – globalnego ocieplenia, degradacji środowiska, utraty bioróżnorodności, zagrożenia zdrowia publicznego czy społecznych aspektów rozwoju nowych technologii. Od tego roku zamiast czterech dawnych laboratoriów przedmiotowych mamy dwa z ofertą interdyscyplinarną.
Brzmi ciekawie. A co konkretnie jest w tej ofercie?
– W Laboratorium Edukacji o Planecie, we współpracy z naukowcami Uniwersytetu Warszawskiego zaangażujemy młodzież do badań naukowych nad bioróżnorodnością grzybów. To rzadko spotykana w Polsce okazja do osobistego doświadczenia nauki obywatelskiej. Prowadzić będziemy zajęcia, dzięki którym młodzież może poznać lepiej funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Uczniowie (klas 7+) samodzielnie zbadają właściwości krwi oraz moczu, przygotują własne preparaty mikroskopowe, przeprowadzą sekcję serca, będą sprawdzać, jak działają środki do odkażania ran. A wszystko to oparte na metodzie badawczej – formułując pytania i stawiając hipotezy, weryfikując je na podstawie samodzielnie prowadzonych doświadczeń i obserwacji, analizując wyniki i wyciągając wnioski.
A drugie laboratorium?
W Laboratorium Edukacji o Nowych Technologiach uczniowie (klas 7+) mogą zmierzyć się z praktycznymi wyzwaniami aerodynamiki czy skonstruować i zaprogramować zdalnie kierowane pojazdy. Młodzież tworzy tu różne rozwiązania, testuje ich warianty, doskonali prototypy. Konfrontuje swoje podejście do zadań z pracą inżynierów i wzmacnia umiejętność współpracy w grupie.
W Koperniku powstała nowa przestrzeń edukacyjna – Wytwórnia art & science. Co to takiego?
– To rodzaj edukacyjnego fablabu działającego w naszym nowym budynku Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego. Uczniowie (klas 5+) mogą wziąć tu udział w zajęciach inspirowanych nauką i sztuką. Poznają na nich właściwości i zastosowania różnych materiałów, korzystają z prostych i specjalistycznych narzędzi, łączą znane od wielu lat techniki z nowymi technologiami. Na warsztatach fotografii odkrywają tajniki cyjanotypii, tworząc oryginalne kompozycje na papierze światłoczułym. Na innych projektują i konstruują własne lampy stolikowe, stosując podstawową obróbkę drewna i montaż układów elektrycznych. Na jeszcze innych projektują i szyją podręczne workoplecaki, dając drugie życie materiałom pochodzącym z odzysku. Jednym słowem – rozwijają kreatywność, zdolność generowania, sprawdzania i wdrażania nowych rozwiązań.
A co Kopernik proponuje młodszym uczniom i uczennicom?
– Młodsze klasy zapraszamy do Majsterni. To specjalna przestrzeń warsztatowa uwalniająca kreatywność, zgodnie z hasłem „Myślisz lepiej, niż myślisz”. Podczas warsztatów „BudujeMy muzykę” dzieci sprawdzają, w jaki sposób z różnych przedmiotów wydobywać dźwięk. Poznają zaskakujące brzmienia rzeczy z najbliższego otoczenia. Wspólnie podejmują wyzwanie zbudowania oryginalnej maszyny, zdolnej do „zagrania” sekwencji dźwięków. W trakcie nowych zajęć o budowaniu mostów przetestują różne konstrukcje nośne. Podejmą wyzwanie stworzenia z prostych materiałów własnej budowli, zdolnej unieść przejeżdżające pojazdy. Poznają dzięki temu właściwości różnych materiałów i elementy architektury.
Jakie jeszcze umiejętności dzieci mogą trenować w Majsterni?
– Zajęcia w Majsterni projektujemy tak, aby uczniowie jak najwięcej czasu mogli samodzielnie tworzyć: opracowywać różne warianty rozwiązań, sprawdzać, jak działają, poprawiać je, doskonalić. Wymagają negocjowania w grupie, przekonywania do własnej racji innych, wsłuchania się w pomysły rówieśników. Uwspólniania decyzji. Pomagania sobie wzajemnie. Uczą dzieci współpracy, otwartości na nieznane, radzenia sobie z niepowodzeniem, gotowości do podejmowania ryzyka i odporności na błędy.
Co Was wyróżnia? Dlaczego oferta Kopernika jest tak atrakcyjna dla dzieci i młodzieży?
Może dlatego, że projektując eksponaty, pokazy popularnonaukowe i zajęcia, dbamy o to, aby osoby z nich korzystające mogły dostrzec coś nowego, nieznanego. Odwołujemy się do ludzkiej potrzeby poznawania. Staramy się zaciekawić i pobudzić wyobraźnię. Zainspirować i skłonić do namysłu. Chcemy, mówiąc słowami naszej misji, „inspirować do doświadczania, rozumienia świata i odpowiedzialnego działania”.
To bardzo współczesne podejście…
– To prawda. Unikamy tradycyjnego sposobu przekazywania wiedzy. Pomagamy ludziom spojrzeć na wybrane zagadnienia z perspektywy różnych dziedzin nauki. Przełamujemy szkolny podział świata na przedmioty nauczania. Wspieramy samodzielne poszukiwania: obserwacje, badanie zmian, dostrzeganie zależności, wyciąganie wniosków. Zachęcamy do dzielenia się z innymi własnymi spostrzeżeniami i wrażeniami. Pomagamy odkrywać.
Jak powstają Wasze propozycje edukacyjne?
– W proponowanych aktywnościach stawiamy na wiarygodność merytoryczną i prawdziwość doświadczenia, a te zawdzięczamy nauce. Miejscem, gdzie edukacja wprost spotyka się z nauką, jest Pracownia Przewrotu Kopernikańskiego – nasze centrum badawczo-rozwojowe, które działa prężnie od dwóch lat. W laboratoriach badawczych i warsztatach wyposażonych w najnowsze technologie tworzymy, testujemy i doskonalimy eksponaty, opracowujemy scenariusze zajęć dla naszych zwiedzających oraz prototypy pomocy dydaktycznych (np. zestawów edukacyjnych) dla szkół.
Prowadzicie też badania?
– Tak. W Pracowni sprawdzamy, w jaki sposób rozwiązania edukacyjne wpływają na rozwój kompetencji osób, które ich używają. Od nauczycieli i młodzieży, z którymi współpracujemy, dowiadujemy się, co wpływa na ich zaangażowanie, od czego zależy ich aktywność i samodzielność, co wspiera współpracę rówieśniczą.
Co zatem może dać uczniom wizyta w Koperniku?
– Mamy nadzieję, że wizyta u nas jest dla młodych ludzi dobrym doświadczeniem. Chcielibyśmy, aby wyzwania, które przed nimi stawiamy, w przyjazny i atrakcyjny sposób wzbogacały szkolną edukację. Swoboda eksperymentowania może rozbudzić w nich indywidualne zainteresowania. Eksperymentowanie to proces angażujący, emocjonujący, aktywizujący. Wymaga podejmowania wielu decyzji, motywuje do działania. Nowe sytuacje są okazją do poznawania nie tylko nowych zjawisk, ale także samych siebie i siebie nawzajem. Zwiedzanie Wystaw w połączeniu z udziałem w zajęciach wzmacnia efekt edukacyjny. Pomaga zrozumieć, jak pracują naukowcy, jak działa nauka. Docenić, jakie znaczenie dla naszego życia mają wyniki badań naukowych i ich zastosowania. Naszym marzeniem jest to, żeby wizyta na Wystawach i udział w zajęciach wspierały te postawy i umiejętności, które rozwijają krytyczne myślenie, samodzielność uczenia się i działania oraz umiejętność współpracy. Nazywamy je kompetencjami przyszłości, ponieważ przygotowują na długie życie w zmieniających się okolicznościach.
Dziękuję za rozmowę.
Zobacz ofertę zajęć edukacyjnych dla grup
