Czy muszę zrobić wizytę zawodoznawczą w tym roku szkolnym? Czy 10 godzin w cyklu kształcenia uczniów liceum i technikum obejmuje uczniów po podstawówce czy po gimnazjum również? Uczeń ma tylko 14 lat – czy może rozpocząć naukę w branżowej szkole I stopnia? Na te i wiele innych pytań nauczyciele – doradcy zawodowi mogą uzyskać odpowiedź w trakcie szkoleń realizowanych przez Konsorcjum Szkoleniowo-Doradcze Gamma na terenie aż ośmiu województw.
Konsorcjum Szkoleniowo – Doradcze Gamma sp. o. o. sp. k. jest realizatorem szkoleń z zakresu doradztwa zawodowego. To temat, który laikowi kojarzy się z pomocą psychologa w trakcie przekwalifikowywania się lub ze wsparciem, uzyskiwanym w czasie zakładania działalności zawodowej. Pracownicy środowiska oświatowego wiedzą, że jest to także jeden z elementów pracy z uczniami. Aby wspomagać wysoki poziom realizacji, Gamma oferuje dodatkowe zajęcia z tej tematyki. O nich rozmawiam dziś z Panią Katarzyną Polak – koordynatorem projektów szkoleniowych w Konsorcjum Szkoleniowo-Doradczym Gamma oraz Panem Grzegorzem Grabskim – ekspertem merytorycznym w obu tych Projektach.
Co zawiera Program szkolenia?
Grzegorz Grabski (ekspert merytoryczny w Projektach) – dalej G.G.: Program szkolenia został opracowany na bazie programu szkoleń wypracowanego i testowanego w roku 2018 w toku realizacji projektu Przygotowanie trenerów do realizacji szkoleń z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego”. Jako ekspert merytoryczny zostałem zaproszony do modyfikacji i aktualizacji Programu z zachowaniem celów szkolenia i poszczególnych modułów oraz stworzeniem prezentacji wykorzystywanej obecnie przez trenerów realizujących szkolenia. Nie zdradzając zawartości całości szkoleń wskażę jedynie, iż najistotniejsze obszary to:
– Zmiany w kształceniu zawodowym i ich wpływ na doradztwo zawodowe,
– Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego,
– Monitorowanie i ewaluacja doradztwa zawodowego,
– Praca z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych,
– Doradztwo zawodowe na wszystkich etapach edukacyjnych (zgodnie z potrzebami grupy).
Obecnie we wszystkich tych obszarach zawarte są zaktualizowane i zmodyfikowane treści, zadania i ćwiczenia, które uczestnicy przyswajają i przepracowują w trakcie 20 godzin zegarowych szkolenia. Co do reszty – zamiast odpowiedzieć: zapraszam na szkolenia!
Katarzyna Polak (koordynator projektu) – dalej KP: Program odnosi się do obecnie obowiązujących ram prawnych. Uwzględnia m.in. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego oraz kolejne, z dnia 12 lutego 2019 r. Zależy nam, by uczestnicy otrzymali kompletny i przejrzysty zestaw informacji, przydatny w ich codziennej pracy. Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia stanowi jeden z obowiązków szkoły, stąd program szkolenia obejmuje różne etapy edukacyjne. Istotne, by uczestnicy zwiększali swoją świadomość tego, jak wygląda praca z uczniami przekrojowo w toku ich edukacji.
Kto może być uczestnikiem i gdzie może się zapisać na szkolenie?
G.G.: To pytanie bardziej do Pani Katarzyny, aczkolwiek…do udziału zapraszamy po jednej osobie z każdego typu szkoły (szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, w tym: branżowe szkoły I stopnia, technikum i licea ogólnokształcące). Zgodnie z prawem obecnie obowiązującym nie musi to być doradca zawodowy. W przypadku zespołów szkół zapraszamy po jednej osobie z każdego typu szkoły, który jest w składzie danego zespołu (np. jedna osoba z technikum i jedna osoba ze szkoły branżowej). Wszelkie informacje o rekrutacji są dostępne na stronie https://www.projektgamma.pl/szkolenia-unijne/lista-realizowanych-projektow/doradztwo-zawodowe-w-szkolach. Przez nią także można się rejestrować na szkolenie.
KP: Ważne, że w szkoleniu może uczestniczyć każdy nauczyciel, zatrudniony w wymienionym przez p. Grabskiego typie szkoły. Wstępna wiedza uczestnika nie stanowi kryterium udziału. Zapraszamy zatem każdego, komu zależy na poszerzaniu wiedzy z tego zakresu. Rekrutacja jest prowadzona w wygodnej, elektronicznej formie. Nie ma potrzeby oczekiwania na połączenie telefoniczne – kandydat w wolnej chwili wypełnia formularz zgłoszeniowy i zapisuje go w systemie. W taki sam sposób może zmienić wybrany termin na inny, w razie potrzeby.
Gdzie odbywają się szkolenia?
KP: Realizujemy je w każdym z 8 województw, by ułatwić uczestnikom dojazd. Nauczyciele są zaproszeni na jeden trzydniowy zjazd, do hotelu na terenie ich regionu. Zależnie od preferencji, można wybrać szkolenia w dni robocze lub w weekend.
Czy udział jest odpłatny?
KP: Nie, szkolenia są darmowe. Uczestnik otrzymuje wyżywienie, zakwaterowanie, pakiet materiałów szkoleniowych. Co ciekawe, a nie zdarza się to często – oferujemy także częściowy zwrot kosztów dojazdu, aby minimalizować konieczność ponoszenia kosztów przez szkołę lub samego uczestnika.
Czego uczestnicy szkoleń dowiedzą się, co „wyniosą” ze szkolenia?
G.G.: Każdy uczestnik znajdzie coś dla siebie i swoich wychowanków. Przede wszystkim, zgodnie ze zaktualizowanym programem, każdy uczestnik otrzyma aktualne i skondensowane informacje o możliwościach realizacji doradztwa zawodowego w oparciu o aktualne przepisy prawa. Wskazujemy, jak można w realiach własnej szkoły/placówki właściwie zachęcać młodzież do edukacji przez całe życie, do badania własnych zasobów i potencjału. Szkoła wspiera uczniów w dokonywaniu, w oparciu o te zdefiniowane predyspozycje i zdolności czy talenty, wyborów życiowych: drogi edukacyjno – zawodowej i planowania przyszłej kariery na rynku pracy. Przygotowaniu do tej roli służą proponowane przez nas zajęcia.
Jak często Program jest aktualizowany?
G.G.: Zarówno Program, jak i prezentację stanowiącą wsparcie dla prowadzących szkolenie trenerów aktualizuję w miarę konieczności wynikających z jednej strony ze zmian w systemie oświaty, z drugiej zaś – z informacji pozyskiwanych z rynku pracy i instytucji oraz osób tworzących nowe narzędzia i instrumenty do realizacji doradztwa zawodowego w szkole. Powstaje wiele nowych pomocy, narzędzi czy ćwiczeń. Po weryfikacji i sprawdzeniu w praktyce najbardziej wartościowe są sukcesywnie wprowadzane do Programu.
KP: Czuwamy nad aktualnością programu poprzez monitorowanie ew. zmian w przepisach – szkolenia będą realizowane na pewno przez cały rok szkolny 2019 / 2020, zatem jest możliwe, że będą potrzebne stosowne aktualizacje.
Zatem trenerzy prowadzący szkolenia też się uczą?
G.G.: Oczywiście, i to nieustająco. Mamy super kadrę, profesjonalnie przygotowaną do realizacji zadań. Już przed rozpoczęciem szkoleń Konsorcjum Szkoleniowo – Doradcze Gamma zorganizowało dwa szkolenia dla trenerów, zaś obecnie są oni informowani o zmianach i aktualizacjach w Programie. Do tego celu służą także wizyty monitorujące szkolenia na szkoleniach oraz szereg dyskusji i rozmów, które prowadzimy po szkoleniach. Ten swoisty coaching pomaga dodatkowo przygotować się na niezidentyfikowane wciąż potrzeby uczestników wynikające ze specyfiki ich szkół czy placówek oraz kultury organizacyjnej kreowanej przez daną społeczność szkolną w oparciu o zasoby szkoły i jej otoczenie. A pytań od uczestników jest bardzo wiele i na każde z nich otrzymują odpowiedź.
KP: Ciekawe, że w trakcie szkoleń trenerzy pracują w parach. To wygodna forma organizacji pracy – nie tylko czyni pracę w ciągu intensywnego szkolenia bardziej komfortową, ale także pozwala uczestnikom korzystać z podwójnego potencjału. Współpracujemy z osobami, które są na bieżąco z codzienną praktyką szkolną. Dzięki temu realizacja programu szkolenia przez nich jest pełniejsza i bliższa realiom pracy nauczycieli.
A jeśli trener nie zna odpowiedzi?
G.G.: W dzisiejszej rzeczywistości nikt nie zna wszystkich odpowiedzi, zwłaszcza, że szkoły są bardzo różne i działają w zupełnie innym otoczeniu społeczno – gospodarczym. Jeśli są „trudne” pytania, to trener ma wiele możliwości reakcji. Są to profesjonaliści, więc spokojnie sobie poradzą. Jeśli potrzeba ja także służę wsparciem i podpowiedzią, tak by uczestnik odpowiedź otrzymał. Temu celowi służą także wizyty monitorujące, w trakcie których wielokrotnie rozmawialiśmy z trenerami i uczestnikami na tematy ważne w pracy doradcy zawodowego. Zebrane pytania z wielu grup służą także jako podpowiedzi i rozwiązania dla innych – w ten sposób tworzymy także nieformalne sieci wsparcia doradców zawodowych na terenie obu makroregionów. Ja zaś wyszukuję w aktach prawa podstawy prawne do udzielanych odpowiedzi, tak by uczestnik miał pełnię wiedzy. Uzupełniamy to ćwiczeniami i narzędziami pomocnymi w pracy osoby realizującej zadania z zakresu doradztwa zawodowego i z taką wiedzą, kompetencjami i bardzo przydatnymi umiejętnościami uczestnik wraca do swojej szkoły czy placówki. Do tego ma wskazania, gdzie szukać nowych rozwiązań, ćwiczeń i innych instrumentów, by doradztwo zawodowe w szkole było ciekawe, zachęcało do rozwoju i by było wciąż inspirujące.
KP: W trakcie rekrutacji uczestników zapewniamy różnorodność grup. W jednej sali spotykają się nauczyciele ze szkół różnych typów i z różnych miejscowości. Jest to zabieg celowy, który służy wzajemnej wymianie informacji i poznawaniu się nauczycieli z różnych środowisk, ale z tego samego regionu. Jest możliwe, że na szkoleniu spotykają się nauczyciele, którzy pracowali z tym samym uczniem na różnych etapach edukacyjnych! Ważne, by w trakcie szkolenia mieli okazję słuchać się nawzajem i wspierać. Nie zawsze to trener musi być osobą, która przekazuje wiadomości – tak samo może być to inny uczestnik grupy szkoleniowej. Nieformalne sieci wsparcia, o których mówił p. Grabski, są także pomocne jako kanał wymiany wiedzy. Te zabiegi mają na celu również umożliwienie praktykowania aktywnej postawy w poszukiwaniu informacji – takiej, którą szkoły starają się zaszczepiać uczniom.
Panie Grzegorzu, musi Pan bardzo dużo czytać i badać rzeczywistość.
G.G. W pracy doradcy zawodowego to obecnie jest wymóg i konieczność. Poza tym trzeba nadążać za młodymi. Sam mam syna Macieja, który właśnie obronił pracę doktorską na UWM w Olsztynie i córkę Katarzynę, która niebawem będzie bronić swojego doktoratu w Anglii. Poza dumą z nich obojga, jest to także wyzwanie i potrzeba własnego rozwoju, aby sprostać oczekiwaniom, zarówno własnych, jak i innych uczniów. Uczniów, którzy szukają właśnie swojej drogi w przyszłość.
Skoro tak, to jak można studiować za granicą? Czy w trakcie szkoleń uczestnicy także otrzymują te informacje?
G.G. Oczywiście, w ostatniej wersji programu i dostosowanej do niej prezentacji są informacje na ten temat. Są to materiały zaprezentowane przez profesora Bogdana Szafrańskiego w trakcie Konferencji – Nowe możliwości w doradztwie edukacyjno-zawodowym, która odbyła się w dniu 25 września 2019 roku. Zatem informacje przekazane przez profesora Szafrańskiego są bardzo aktualne, dodatkowo oparte na jego osobistym doświadczeniu – pan Bogdan studiował w USA i jest jednocześnie wykładowcą na niektórych z nich. Zatem życie studenckie zna z każdej strony.
KP: Potwierdzam, wystąpienie tego prelegenta cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem nie tylko ze względu na ciekawą formę, ale przede wszystkim z powodu wielu cennych informacji.
Co to za konferencja?
G.G.: Konferencja Nowe możliwości w doradztwie edukacyjno-zawodowym, odbyła się w dniu 25 września 2019 roku w Warszawie i była dodatkowym merytorycznym wsparciem dla nauczycieli z makroregionu II. Do udziału Konsorcjum zaprosiło także przedstawicieli organów prowadzących i nadzoru pedagogicznego. Patronami medialnymi był magazyn Głos Nauczycielski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, czasopisma Dyrektor Szkoły oraz Głos Pedagogiczny. Wystąpił również przedstawiciel Wydawnictwa Wolters Kluwer, przedstawiając zagadnienia prawne w oparciu o LEX Prawo Oświatowe. Konferencja dotyczyła roli i wartości doradztwa zawodowego, przybliżając najnowsze trendy, nowości i plany MEN, zmiany legislacyjne oraz nowoczesne podejście psychologiczne. Dyskutowano o tym, jak budować kapitał społeczny poprzez nabywanie kluczowych kompetencji z perspektywy pracodawcy oraz szkoły czy uczelni. Wskazano w trakcie wystąpień, jak ważne jest nauczanie społeczno-emocjonalne, które wspiera odkrywanie drogi zawodowej. Jedna z prelegentek przedstawiła oczekiwania pracodawców odnośnie kandydatów do pracy – taka wiedza pozwala skutecznie wspierać młodego człowieka w kształtowaniu jego przyszłej kariery zawodowej. Ponadto poruszono temat innowacyjności w firmach oraz tego, jak wygląda doradztwo zawodowe z perspektywy samorządu. Nasi prelegenci, w tym profesor Bogdan Szafrański (o czym już wspominałem), Panie Lidia Marciniak i Iwona Zaborowska oraz Panowie Tomasz Knopik i Hubert Czupala oraz moja osoba zaprezentowali wiele ciekawych i innowacyjnych treści oraz możliwości realizacji doradztwa zawodowego, wskazując jednocześnie na różnorodność możliwości działań. Wskazano także, że jest to także szereg trudności dla doradcy zawodowego – obszar jego działania i pracy jest obecnie bardzo rozległy, zaś samego doradcę zawodowego pracującego z młodzieżą przyrównano do człowieka renesansu – osobę mającą bardzo szeroką wiedzę i umiejętności oraz kompetencję, która jest niejednokrotnie wszechstronnie uzdolniona, potrafi wiele rzeczy, nieobca jest jej wiedza z wielu różnych dziedzin – niekoniecznie wyłącznie z doradztwa zawodowego. Taki jest też obraz współczesnego doradcy zawodowego w szkole.
KP: Bardzo cieszył nas odzew ze strony zaproszonych uczestników – lista zapełniła się w ciągu kilku dni. Cenne, że na nasze zaproszenie odpowiedzieli także przedstawiciele kuratoriów oświaty oraz organów prowadzących szkoły. Bieżąca współpraca tych podmiotów ze szkołami na ich terenie jest założeniem, które – jak widać – może być nie tylko zakładana, ale także realizowana. Oczywiście clue naszych działań pozostaje realizacja szkoleń w regionach.
Czy tak samo liczba wolnych miejsc na szkolenia już zbliża się ku końcowi?
KP: Projekt stawia sobie bardzo ambitny cel. W myśl jego postulatów, połowa szkół każdego z 8 województw będzie reprezentowana na szkoleniach. Dla organizatora to przykra konieczność podkreślania, że z danej szkoły (danego typu szkoły) zapraszamy tylko jedną osobę. Dla regionów to jednak dobra wiadomość – aż połowa placówek będzie przygotowana do realizacji doradztwa zawodowego zgodnie z najnowszymi wskazaniami. Kandydaci jednak nie muszą się martwić – miejsca na szkolenia są dostępne, pomimo, że codziennie odbieramy telefony i wiadomości od osób zainteresowanych.
Na rynku pracy bardzo ważne są obecnie kompetencje wyróżniające. Gdyby miał Pan wskazać, co jest taką wyróżniającą cechą, kompetencją Państwa szkolenia to byłoby…
G.G. Najistotniejszym wydaje mi się aktualność Programu i materiałów, zarówno pod względem prawnym, jak i zawartości merytorycznej. Jako osoba odpowiedzialna za merytoryczną część szkoleń stale monitoruję zmiany zachodzące w prawie oświatowym, w systemie edukacji oraz na rynku pracy. Na bieżąco wprowadzane są zmiany do Programu, modyfikowana jest zawartość prezentacji, zaś trenerzy prowadzący są informowani o zmianach. Jednocześnie wartością dodaną są przygotowywane i udzielane odpowiedzi dla uczestników szkoleń. Nasi profesjonalni trenerzy – szkoleniowcy realizujący Program – to także taki wyróżniający element. Z ankiet badania poziomu zadowolenia wynika, że uczestnicy są bardzo zadowoleni z poziomu merytorycznego i jakości zajęć. Za to bardzo dziękuję naszym trenerom. Jest trudno sprostać wysokim oczekiwaniom nauczycieli – doradców zawodowych, a im się to udaje.
Szkolenia są realizowane w ramach projektów Akademia doradztwa zawodowego w makroregionie I – woj. zachodniopomorskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie i pomorskie oraz Kształcenie kadr realizujących doradztwo zawodowo-edukacyjne w szkołach województwa mazowieckiego, łódzkiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego – makroregion II.
