Uczestniczka tajnych kompletów, nauczycielka i żołnierz Powstania Warszawskiego Wanda Traczyk-Stawska oraz Fred van Leeuwen, jeden z liderów światowego ruchu nauczycielskiego, współtwórca Międzynarodówki Edukacyjnej (EI) otrzymali w drugim dniu 42. Zjazdu ZNP najważniejsze odznaczenie związkowe – Złotą Odznakę. Oboje są Gośćmi Honorowymi Zjazdu.
Wanda Traczyk-Stawska, jako uczennica była uczestniczka tajnych kompletów. Podczas jednej z lekcji była świadkiem egzekucji. To wydarzenie wstrząsnęło nią do tego stopnia, że postanowiła podjąć walkę z niemieckimi nazistami z bronią w ręku. W Powstaniu Warszawskim nie była – jak wiele dziewcząt – sanitariuszką, lecz strzelcem. Podkreślała, że niestety nie sanitariuszką, bo jak wspomniała w swoimi wystąpieniu podczas 42. Zjazdu ZNP, sanitariuszek wtedy brakowało najbardziej. Po wojnie Wanda Traczyk-Stawska była nauczycielką w szkole specjalnej w Warszawie. Podczas kwietniowego strajku była jedną ze znanych osób, które wspierały protest pracowników oświaty.
Po odebraniu z rąk prezesa Związku Złotej Odznaki ZNP Wanda Traczyk-Stawska przypomniała, że Józef Piłsudski doceniał rolę nauczycieli w państwie i dlatego w okresie II RP spełniał nauczycielskie postulaty dotyczące godnych wynagrodzeń. Działo się tak, chociaż państwo było biedne.
Wanda Traczyk-Stawska przypomniała, ze nauczyciele muszą walczyć o godność, bo nie może być tak, że nauczyciela nie stać na zakup książki. Strajkujcie! – zachęcała.
Fred van Leeuwen jest postacią legendarną w światowym ruchu nauczycielskim. Ten pochodzący z Holandii nauczyciel ostatnie 30 lat życia poświęcił idei zjednoczenia oświatowych związków zawodowych z całego świata. To jego dziełem jest Międzynarodówka Edukacyjna, której był do niedawna sekretarzem generalnym.
Lider ruchu związkowego jest współautorem (wspólnie z Susan Hopgood) książki „O edukacji i demokracji. 25 lekcji od nauczycieli”, która ukazała się w języku polskim nakładem ZNP i miała swoją premierę w naszym kraju na 42. Zjeździe Związku. „Edukacja jest podstawowym prawem człowieka. Zapewnienie bezpłatnej, powszechnej i wysokiej jakości edukacji publicznej jest jednym z kluczowych obowiązków rządu” – piszą m.in. w tej książce Fred van Leeuwen i Susan Hopgood. Wśród 25 ważnych lekcji dotyczących edukacji i demokracji są m.in. takie: ucz demokracji; nie bądź posłusznym sługą państwa; stawiaj opór, gdy nierówności tłumią czyjś głos; chroń edukację w imię powszechnego dobra; walcz o swoje prawa; bądź dumna, bądź dumny ze swojego zawodu.
W swoim wystąpieniu Fred van Leeuwen mówił m.in. o represjach, jakich doświadczają nauczyciele pracujący w krajach niedemokratycznych, są wyrzucani z pracy, wtrącani do wiezień, bici, a nawet mordowani. Za to, że uczą prawdy i że chcą realizować swoje prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych. Ale prelegent przyznał, że także w krajach demokratycznych wartości demokracji niestety także słabną. W Brazylii prezydent zaatakował nauczycieli oskarżając ich, że uczą w szkołach „marksizmu”. We Włoszech nauczycielkę ukarano za to, że porównała antyemigracyjną politykę rządu do polityki Mussoliniego. Na Węgrzech rząd przejął kontrole polityczna nad podręcznikami.
Politycy wchodzą do naszych klas i mówią nam czego wolno, a czego nie wolno uczyć. To niedopuszczalne – mówił Fred van Leeuwen i wzywał, by stawiać temu opór, bo pewnego dnia obudzimy się w dyktaturze, gdzie pełną władze mają politycy wraz z kilkoma magnatami. Wzywał także do tego, by nie godzić się na dyktat wielkich korporacji, zwłaszcza firm informatycznych, które podbijają edukację, ponieważ chcą czerpać zyski m.in. z posiadania danych osobowych uczniów i nauczycieli.
(DK, GN)
