Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jarosława Gowina o przesunięcie ewaluacji jakości działalności naukowej z 2021 r. na 2023 r. Powołał się na opinie środowiska, wskazujące na zbyt późne przedstawienie nowych zasad oceny przez resort.
– A może to być albo nie być – dla danej uczelni, konkretnej dyscypliny naukowej i dla poszczególnych naukowców – argumentuje dr hab. Adam Bodnar.
Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymuje sygnały o problemach, jakie mogą się pojawić w związku z pierwszą ewaluacją (oceną) jakości pracy naukowej. Ma się ona zacząć 1 stycznia 2021 r. i objąć lata 2017-2018. Od wyników zależy, jaką kategorię naukową otrzyma dana uczelnia. A to będzie mieć wpływ m.in. na: pełnię praw akademickich, wysokość przyznanej subwencji, możliwość prowadzenia kierunków studiów itd.
Jeśli dyscyplina naukowa na danej uczelni zostanie oceniona nisko – dostanie kategorię C – może się to skończyć restrukturyzacją a więc zwolnieniami pracowników. Dlatego ważne jest, by uczelnie mogły starannie przygotować się do ewaluacji. A jej podstawowe reguły środowisko akademickie poznało zbyt późno – dopiero w połowie 2019 r.
W ewaluacji dużą rolę odgrywają artykuły naukowe publikowane w czasopismach z ministerialnego wykazu. Biorąc pod uwagę cykl wydawniczy, a także niewielką liczbę czasopism w poszczególnych dyscyplinach, artykuły mogą się ukazać po roku 2020.
RPO miał wątpliwości wobec zasad ustalania tej listy. Pominęła ona większość najpoważniejszych pism prawniczych, w tym pisma o uznanej pozycji, ugruntowanym wpływie na doktrynę i orzecznictwo.
Zastrzeżenia wyrażało też wiele środowisk naukowych. Za nie do przyjęcia uznano np. nakaz stosowania nowego wykazu czasopism do publikacji ogłoszonych przed jego przyjęciem. Apelowano też o podwyższenie punktacji zasłużonych czasopism naukowych.
W ocenie Rzecznika trudno w tej sytuacji mówić o realizacji zasady pewności prawa. W tym celu należy bowiem zapewnić jasność, precyzyjność, jednoznaczność regulacji prawnej i nie zaskakiwać adresatów norm prawnych. Podmioty stosujące prawo powinny podejmować działania zgodnie z zasadą przewidywalności.
Dlatego RPO poprosił ministra Gowina o rozważenie możliwości nowelizacji przepisów tak, aby ewaluacja rozpoczęła się 1 stycznia 2023 r. i objęła lata 2019-2020. Ewentualnie wnosi o ewaluację dotyczącą lat 2017-2018 na dotychczasowych zasadach.
Całe wystąpienie RPO do ministra Gowina można znaleźć tutaj.
(JK, GN)