Pamiętamy, szanujemy historię i nie jesteśmy obojętni. Jubileuszowe, 40. już Nauczycielskie Dni Pamięci i Pokoju, są wyjątkowym dowodem na to, że wspólnie możemy upamiętniać przeszłość, ale także inspirować się nawzajem do tworzenia lepszej przyszłości – mówiła podczas obchodów 40. NDPiP prezes Oddziału ZNP w Bielsku-Białej Jolanta Chełkowska.
Oddział ZNP w Bielsku-Białej i Okręg Śląski były organizatorami tegorocznych obchodów. – Nie sposób przecenić wkładu jaki nauczyciele wnoszą w kształtowanie kolejnych pokoleń – w pielęgnowanie wartości takich jak pokój, tolerancja i wzajemny szacunek. Te dni były nie tylko okazją do wspólnego wspominania, ale także do przypomnienia sobie, jak wielka odpowiedzialność spoczywa na naszych barkach jako wychowawców i pedagogów – podkreślała Jolanta Chełkowska.
Marsz Milczenia w Muzeum Auschwitz
Od 40 lat NDPiP organizowane są na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau i jak co roku rozpoczynają się Marszem Milczenia.
Uczestnicy przechodzą od Bramy Głównej „Arbeit Macht Frei”, a następnie alejami obozowymi kierują się pod Ścianę Śmierci, gdzie składają wiązanki. Kwiaty złożono również przy tablicy poświęconej nauczycielom pomordowanym w czasie II wojny światowej. Delegacja uczestników przeszła także do celi św. Maksymiliana Kolbego w Bloku 11.
– Kiedy wrócimy do swoich szkół, to przypomnijmy uczniom, nauczycielom, rodzicom, o heroizmie Mariana Batki czy ojca Maksymiliana Kolbe, ale także o tym co działo się w tym i innych obozach koncentracyjnych. Niech to będzie ogromna lekcja historii, pamięci o tym, o czym nigdy nie wolno nam zapomnieć – mówił prezes ZNP Sławomir Broniarz witając uczestników i delegacje z całego kraju.
Dziękował szczególnie tym, którzy przez 40 lat, rok do roku, uczestniczą w tych wydarzeniach oddając hołd i pamięć pomordowanym. – Nasza pamięć i wnioski jakie z tego wyciągamy powinny służyć temu, aby ci wszyscy, którzy dzisiaj mają plany; pomysły podżegania do wojny, aby ci wszyscy, jak najszybciej odeszli w niepamięć, aby zwyciężyła idea pokoju, poszanowania, równości, braterstwa i świadomości tego, że nie ma rzeczy cenniejszej niż ludzkie życie i pokój – mówił prezes Broniarz.
W Marszu Milczenia wzięło udział około 350 nauczycieli, nauczycielek, członków Związku Nauczycielstwa Polskiego, liczne poczty sztandarowe okręgów ZNP z różnych regionów kraju oraz delegacje szkół z Katowic, Chorzowa i Suchej Beskidzkiej. Byli też przedstawiciele OPZZ. W uroczystościach udział wzięła małopolska kurator oświaty dr Gabriela Olszowska.
Marsz Milczenia odbywa się w rocznicę śmierci głodowej chorzowskiego nauczyciela i bohatera tajnego nauczania Mariana Batki, który zginął w KL Auschwitz 27 kwietnia 1941r. Poświęcił życie by ratować innego więźnia. – Zapłacił niewyobrażalną dla nas cenę – mówiła kurator Olszowska o poświęceniu Mariana Batki.
Nominowani do nagrody Ikara
W tym roku przyznano honorowe statuetki Ikara, które są częścią obchodów od 2009 r. Laureatami narody są osoby, organizacje i instytucje mające szczególne dokonania w działalności oświatowej i wychowawczej a wyznawane przez nich wartości świadczą o profesjonalizmie i etyce w działaniach na rzecz wychowania w tolerancji i pokoju oraz stanowią inspirację dla młodego pokolenia.
Statuetka Ikara w kategorii indywidualnej przyznana została Jadwidze Aleksandrze Rezler, wiceprezes zarządu głównego ZNP, prezes Okręgu Śląskiego ZNP w latach 2010-2024, wieloletniej współorganizatorce NDPiP, osobie, która – jak podkreślała obecna prezes Okręgu Śląskiego Aneta Mastalerz, „zawsze na pierwszym miejscu stawia dobro drugiego człowieka, szacunek do historii i tradycji, a w swojej pracy pedagogicznej i związkowej ukształtowała wiele pokoleń młodych ludzi”.
Prezes Rezler dedykowała statuetkę wszystkim organizatorom i uczestnikom „tych wszystkich 40. i kolejnych Nauczycielskich Dni Pamięci i Pokoju”.
Drugim laureatem Ikara był prof. Łukasz Andrzej Turski (zm. 22 marca 2025r.], wybitny fizyk i popularyzator nauki, pomysłodawca Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Prof. Turskiego doceniono również za zasługi na rzecz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz zaangażowanie w Miasteczko Edukacyjne, które działało w październiku 2022 r. w Warszawie z inicjatywy ZNP. – Niestety Pan Profesor, po ciężkiej chorobie zmarł w marcu tego roku. Ikar XL Nauczycielskich Dni Pamięci i Pokoju zostanie przekazany do Centrum Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk – poinformowała prezes Mastalerz.
Z okazji jubileuszowych obchodów statuetki okolicznościowe otrzymali: Głos Nauczycielski, poszczególne okręgi i oddziały ZNP biorące udział w uroczystościach oraz goście zaproszeni na debatę.
Związek stoi na straży wartości
Mottem tegorocznych obchodów były słowa amerykańskiego pisarza i filozofa George’a Santayany: „Kto nie pamięta przeszłości, ten skazany jest na jej powtórzenie”. Słowa Santayany były również tematem debaty z udziałem młodzieży, która odbyła się 26 kwietnia w Bielsku-Białej*.
Jak podkreślano, NDPiP są „wspaniałym świadectwem tego, że pamiętamy, szanujemy historię i nie jesteśmy obojętni”. – Związek Nauczycielstwa Polskiego stoi na straży takich wartości jak wychowanie w pokoju i dla pokoju, jak tolerancja i szacunek do drugiego człowieka. W 120-letniej historii już nieraz dawaliśmy temu wyraz. Jestem więc przekonana, że wspólnie realizujemy cel, który od 40 lat przyświeca także organizatorom i uczestnikom Nauczycielskich Dni Pamięci i Pokoju – mówiła Aneta Mastalerz.
40 obchody NDPiP odbywały się 25-27 kwietnia br.
>> Więcej na ten temat – w następnym wydaniu Głosu Nauczycielskiego
***
APEL UCZESTNIKÓW JUBILEUSZOWYCH 40. NDPiP: „Pokój jest bezcenny”
W Apelu Uczestników obchodów skierowanym do nauczycieli i nauczycielek oraz uczniów i uczennic czytamy m.in.:
„(…) od czterdziestu lat 27 kwietnia, w rocznicę śmierci głodowej chorzowskiego nauczyciela i bohatera tajnego nauczania Mariana Batki, My, Członkowie Związku Nauczycielstwa Polskiego wraz z uczniami zbieramy się na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, aby przypomnieć jego tragiczną historię i po raz kolejny zadeklarować naszą wolę pokoju.
Stojąc w tym miejscu, które na zawsze pozostanie symbolem niewyobrażalnego cierpienia, wzywamy wszystkich, >>by przeszłość była przestrogą, a nie zapomnianą lekcją historii<<„.
Inicjatorzy dokumentu przypominają w jego treści słowa: Janiny Iwańskiej, deportowanej do Auschwitz po Powstaniu Warszawskim; Tovo Friedmana, jednym z najmłodszych Ocalałych z Auschwitz; Leona Weintrauba, który przeżył łódzkie getto oraz Auschwitz; Mariana Turskiego, Ocalonego z Auschwitz, który dopisał XI przykazanie do Dekalogu: >>Nie bądź obojętny. Auschwitz nie spadło z nieba<<, a także św. Jana Pawła II.
W apelu podkreślono: „Stojąc w tym miejscu:
>> APELUJEMY o pokój, który jest nie tylko nadzieją dla nas i przyszłych pokoleń, ale też odpowiedzialnością każdego z nas,
>> APELUJEMY do całej społeczności o odwagę w walce z uprzedzeniami, dyskryminacją, teoriami spiskowymi i z zaprzeczaniem historycznej prawdy”.
I dalej: „Polska ze względu na swoje położenie i historię jest szczególnie powołana do działań na rzecz pokoju. Dla nas pokój jest bezcenny”.
„Dlatego My Nauczyciele, Członkowie Związku Nauczycielstwa Polskiego, organizacji o 120–letniej służbie dla naszej Ojczyzny, spadkobiercy Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, zwracamy się do wszystkich nauczycieli, wychowawców z Polski i świata o konsekwentne działanie na rzecz pokoju, aby programy i procesy nauczania, kształcenia i wychowania w rodzinie, w szkole i w życiu publicznym SŁUŻYŁY ROZWOJOWI IDEI POKOJU” – czytamy w dokumencie.
„Zwracamy się także do polityków o podjęcie stanowczych działań międzynarodowych w celu zapobieżenia grożącej światu katastrofie i doprowadzenia do sprawiedliwego pokoju, szczególnie w obecnej sytuacji, kiedy wojna toczy się tak blisko nas” – napisali inicjatorzy i sygnatariusze apelu.
Inicjatorami i twórcami Apelu Uczestników byli organizatorzy XL Jubileuszowych Nauczycielskich Dni Pamięci i Pokoju. „Przesłanie jest wyrazem troski nauczycieli o młode pokolenie i pokój na świecie” – podkreślono. Pod Apelem Uczestników zostały złożone 123 podpisy.
>> Pełna treść apelu – w Głosie Nauczycielskim
***
DEBATA W BIELSKU-BIAŁEJ
© Zdjęcia: Katarzyna Piotrowiak / Głos Nauczycielski