W latach 2021-2025 w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa na wsparcie i promocję czytelnictwa rząd i samorządy przeznaczą ponad miliard złotych. Do 10,3 tys. bibliotek szkolnych i pedagogicznych ma trafić ponad 96 mln zł na zakup m.in. 4 mln nowości. Programem objęte zostaną też przedszkola
NPRCz to wieloletni program Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu realizowany przy współpracy z MEiN. Operatorami programu są Biblioteka Narodowa, Instytut Książki oraz Narodowe Centrum Kultury. Rząd zaakceptował w poniedziałek 21 czerwca kolejną edycję programu na lata 2021-2025.
– Czytelnictwo nie tylko wzmacnia nasze kompetencje osobiste, zawodowe, ale niewątpliwie wpływa na procesy społeczne wspiera rozwój społeczny i wzmacnia tożsamość narodową, dlatego jego promocja jest jednym z priorytetowych celów Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu – zapewnił wicepremier i minister kultury Piotr Gliński. Jego zdaniem, działania na rzecz upowszechnienia czytelnictwa są długofalowe, wymagają cierpliwości i konsekwencji, a ich efektów „należy oczekiwać w perspektywie wieloletniej”.
– Od początku XXI w. obserwujemy w Polsce bardzo niepokojący spadek czytelnictwa. Na przestrzeni ostatnich kilku lat udało się jednak ten negatywny trend zahamować, a w 2019 i 2020 r. Polacy zaczęli nawet czytać nieco więcej. Te dane uzasadniają potrzebę kontynuowania NPRCz, poprzez który chcemy ułatwiać dostęp do książek i pokazywać korzyści płynące z czytania. Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 jest odpowiedzią na potrzeby i oczekiwania bibliotek publicznych, szkolnych i pedagogicznych oraz ich użytkowników – zapewnił wicepremier.
W porównaniu z poprzednią edycją programu, w nowej mają się pojawić dotacje „aktywizujące nowe środowiska i lokalne społeczności”, ogólnokrajowa kampania na rzecz czytelnictwa, przewidziano ponadto przyłączenie prawie 500 bibliotek do ogólnokrajowej platformy udostępniania zbiorów prowadzonej przez Bibliotekę Narodową, a także wsparcie projektowe służące lepszemu rozumieniu potrzeb i oczekiwań czytelników przez bibliotekarzy i podnoszeniu ich kompetencji.
Oprócz tego kontynuowane będą działania znane z poprzednich lat, jak np. zakupy nowości wydawniczych do bibliotek (w przyszłości finansowane będą też zakupy ebooków i audiobooków).
O dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnych w ramach NPRCz 2.0 mogą ubiegać się instytucje zlokalizowane w miastach do 100 tys. mieszkańców (do tej pory były to miejscowości do 50 tys. mieszkańców). Jak zapewnił resort kultury, szczególne wsparcie w programie otrzymają zabytkowe obiekty biblioteczne i biblioteki znajdujące się w w budynkach wymagających remontu. Premiowana będzie także budowa nowych, energooszczędnych obiektów bibliotecznych.
Ministerstwo kultury chce też postawić na współpracę z bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi.
– Ważnym elementem programu jest zwiększanie dostępu Polaków do wszelkich formatów książek i różnych rodzajów literatury. Realizujemy je poprzez działania skierowane do bibliotek publicznych oraz bibliotek szkolnych i pedagogicznych, gwarantujących każdemu równy i demokratyczny dostęp do wiedzy i uczestniczenie w rozwoju społecznym – orzekł Przemysław Czarnek, minister edukacji.
Pięcioletni budżet programu to 1 079 676 000 zł, z czego ok. 635 000 000 zł (ok. 59 proc.) to środki z budżetu państwa, a ok. 445 mln to wymagany wkład własny instytucji – beneficjentów programu (41 proc.). Środki budżetowe zaangażowane w drugą edycję programu są o 180 mln zł wyższe od środków przewidzianych na program w latach 2016–2020.
Program będzie się składał z czterech priorytetów:
* Priorytet 1 – Poprawa oferty bibliotek publicznych,
* Priorytet 2 – Inwestycja w infrastrukturę bibliotek publicznych,
* Priorytet 3 – Zakup nowości wydawniczych do placówek wychowania przedszkolnego, bibliotek szkolnych i pedagogicznych,
* Priorytet 4 – Program dotacyjny dla bibliotek, promocja czytelnictwa.
W ramach programu do bibliotek publicznych trafi ok. 14,5 mln nowości wydawniczych (w tym ebooki i audiobooki) za 161 mln zł. 41 mln zł przeznaczonych zostanie na powstanie platformy dla 500 bibliotek, a 229 mln zł na rozbudowę infrastruktury 164 bibliotek publicznych (0,5 – 2,25 mln zł na jedną placówkę). Za 24,5 mln zł ministerstwo kultury zamierza zorganizować szkolenia dla pracowników bibliotek, a za 30 mln zł – kampanię społeczno-informacyjną.
Natomiast do 10,3 tys. bibliotek szkolnych i pedagogicznych trafi ponad 96 mln zł na zakup ok. 4 mln nowości wydawniczych oraz wyposażenia. W najbliższej pięciolatce – to nowość w programie – pomoc obejmie 13 tys. placówek wychowania przedszkolnego. Za 41 mln zł kupione zostaną dla nich nowości wydawnicze.
Ministerstwo kultury oszacowało, że dzięki zakupom nowości za pośrednictwem bibliotek na rynek wydawniczy trafi w latach 2021-2025 ponad 580 mln zł.
W latach 2016-2020 na rozwój czytelnictwa państwo przeznaczyło ok. 700 mln zł (w tym 455 mln zł z budżetu państwa). Pozwoliło to na zakup dla bibliotek 16,7 mln książek drukowanych, 450 tys. audiobooków, 150 tys. ebooków, 75 tys. kodów dostępów oraz ponad 28 mln stron publikacji. Dofinansowano też modernizację i rozbudowę 220 bibliotek.
Polona.pl przygotowała natomiast 70 audiobooków lektur i klasyki literatury, ponad 1200 ebooków, 660 kolekcji tematycznych materiałów pomocniczych do wykorzystania przez nauczycieli podczas zdalnych zajęć (na polona.pl można znaleźć m.in. archiwalne wydania „Głosu Nauczycielskiego” z pierwszych lat i dekad istnienia naszego wydawnictwa).
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa pozwolił też na zakup chronionych majątkowych praw autorskich do dzieł polskich pisarzy i poetów, a także do zdigitalizowania i udostępnienia w cyfrowej wypożyczalni międzybibliotecznej Academica ponad 21 tys. publikacji i artykułów z czasopism naukowych, a także 12,5 tys. mikrofilmowanych obiektów chronionych.
W Polsce działa ponad 2,5 tys. bibliotek publicznych, które wraz z filiami tworzą sieć ok. 8 tys. placówek.
(PS, GN)