Być może jest to jeden z błędów naszej transformacji, że nauczyciele nigdy nie zostali porządnie docenieni i nigdy nie postawiono tak wprost i otwarcie na edukację, prawo do edukacji, realizację wartości konstytucyjnych jako priorytet w funkcjonowaniu naszego państwa – tak dr hab. Adam Bodnar mówił o roli nauczycieli i znaczeniu edukacji w 2019 r. Te ważne słowa padły podczas Gali Nauczyciel Roku 2019, której rzecznik praw obywatelskich był gościem.
Kadencja dr. hab. Adama Bodnara jako rzecznika praw obywatelskich dobiegła końca (obecny RPO pełni swoje obowiązki do czasu powołania następcy). Rzecznik w czasie ostatnich pięciu lat wielokrotnie zabierał głos w sprawie edukacji i nauczycieli, broniąc prawa obywateli do nauki oraz praw pracowniczych pracowników oświaty. Występował m.in. do MEN w sprawach związanych z negatywnymi skutkami reform edukacji. Na zakończenie kadencji RPO przypominamy ważne słowa wypowiedziane przez Adama Bodnara podczas naszej Gali Nauczyciel Roku 2019 w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie (8 października 2019 r.).
Dr hab. Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich do nauczycieli:
– To zaszczyt uczestniczyć w uroczystości, w czasie której zostaną uhonorowani wybitni nauczyciele i nauczycielki. Ja też na swojej drodze spotkałem osoby, które pokazały mi drogę, zachęciły do realizacji własnych marzeń. Bardzo wiele zawdzięczam tym dobrym, wybitnym nauczycielom.
Chciałbym przekazać Państwu wyrazy mojego wielkiego szacunku i wdzięczności za to, co Państwo każdego dnia robią, za poświęcenie, odpowiedzialność w kształceniu przyszłych pokoleń. I za to, że ta codzienna praca może zmieniać polską rzeczywistość. Bo jeśli zastanowimy się nad tym, kto tak naprawdę wpływa na naszą rzeczywistość w kategoriach dziesięcioleci, to na przyszły kształt Polski nauczyciele wpływają bardziej niż inne grupy zawodowe.
Często możemy tylko żałować, że rola nauczycieli nie jest wystarczająco doceniana. Być może jest to jeden z błędów naszej transformacji, że nauczyciele nigdy nie zostali porządnie docenieni i nigdy nie postawiono tak wprost i otwarcie na edukację, prawo do edukacji, realizację wartości konstytucyjnych jako priorytet w funkcjonowaniu naszego państwa.
Co więcej, można czasami mieć wrażenie, że zawód nauczyciela, czy generalnie edukacja, jest traktowana bardziej jako kłopot, a nie jak wyzwanie, coś do naprawienia, zadanie dla państwa, od którego zależy pomyślność Polski. Jako kłopot, który przeszkadza w rozwoju innych dziedzin, innych grup zawodowych, być może tych, które wydają się ważniejsze w perspektywie wyborczej.
Zdaję sobie sprawę z tego, że ostatni rok był dla państwa szczególnie trudny (chodzi o 2019 r. – przyp.red.). Podjęli państwo strajk, aby walczyć o godność zawodu. Nie chodziło w nim wyłącznie o podwyższenie wynagrodzeń, ale przede wszystkim o obronę przed marginalizacją, nierównym traktowaniem w stosunku do innych grup zawodowych, innych grup mających wyższe wykształcenie. W przyszłości planowane są kolejne akcje, walka o lepsze funkcjonowanie systemu oświaty, o to, by zarówno nauczyciele, jak i uczniowie nie stali się ofiarami nieprzemyślanych reform i organizacyjnego bałaganu.
Podczas ostatnich protestów padło pod adresem nauczycieli sporo krzywdzących słów, niesłusznych ocen, czasem słów, które mogą być uznane za akty nienawiści. Próbowano wielokrotnie wykorzystać tę sytuację do celów politycznych, próbowano skłócić środowisko. Działo się to, mimo że protestujący naprawdę starali się pokazać, o co im chodzi i dlaczego protestują, starali się zachować godność, a jednocześnie nie naruszać praw uczniów, wykazywali troskę o dobro uczniów. Mam wrażenie, że tak postępują do dzisiaj. Płacą wysoką cenę za reformy, za trudne warunki pracy, za piętrzenie się roczników, ale nie tracą przy tym rozsądku, nie odstępują uczniów, starają się, by to wszystko nie wpłynęło na poziom nauczania. Jednocześnie nie rezygnują z walki o interesy oświaty. Chciałbym za to Państwu bardzo serdecznie podziękować w przededniu Dnia Edukacji Narodowej.
Jako RPO starałem się być blisko Państwa zabiegów o lepszą szkołę. Tym bardziej że w czasie moich wyjazdów spotykam nauczycieli, spotykam się z uczniami w szkołach. Spotykam także tych, którzy się angażują w to, czego polskiej szkole brakuje – edukację obywatelską.
Na swojej drodze spotykam niezwykle zaangażowanych nauczycieli, widziałem, jak wychowują swoich uczniów, pokazują im, na czym polega nowoczesny patriotyzm, jak powinna wyglądać troska o historię oraz poszanowanie różnorodności i praw człowieka. Spotykam nauczycieli mądrych, odpowiedzialnych, przejętych swoją rolą, ludzi, którzy napełniają swoich rozmówców optymizmem, pozwalają wierzyć w lepszą przyszłość nas samych oraz naszej ojczyzny. Jestem przekonany, że podczas dzisiejszej uroczystości spotkamy takich ludzi, pedagogów, nauczycieli i nauczycielki. Gratuluję wyróżnionym i zapraszam do współpracy z moim urzędem.
(GN)
Fot. Rajmund Nafalski