Polska Izba Książki oraz stowarzyszenia zrzeszające pisarzy i księgarzy ostrzegają przed upadkiem polskiego rynku księgarskiego i domagają się wdrożenia „strategii ratowania książki”. „Edukacja i czytelnictwo stanowią fundament, bez którego Naród pozbawiony jest narzędzi rozwoju”
„Czytanie książek jest fundamentem rozwoju, innowacji i demokracji. Jeśli Polska chce się rozwijać, potrzebujemy , by książki powstawały i były dostępne – aby polski czytelnik mógł rozwijać swoje zasoby intelektualne i duchowe dla dobra własnego, społeczności i całego Narodu” – czytamy w liście otwartym do prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego. Pod listem podpisali się w imieniu „szerokiego środowiska książki” Włodzimierz Albin – prezes Polskiej Izby Książki, Jacek Dehnel – prezes Unii Literackiej oraz Maria Deskur – prezes Fundacji Powszechnego Czytania.
Ich zdaniem, „upadłość wydawców, księgarń i dystrybutorów książek, pozbawienie autorów, tłumaczy, ilustratorów i grafików środków do życia, to scenariusz, w którym książki przestaną powstawać”.
Autorzy listu przypomnieli, że Polska jeszcze przed kryzysem wywołanym pandemią koronawirusa miała jeden z najniższych poziomów czytelnictwa w Europie. Tymczasem „przyszły rozwój każdej społeczności zależy od tego, czy kluczowe obszary funkcjonowania społeczeństwa i państwa będą działać sprawnie”.
„Służba zdrowia i gospodarka to problemy pierwszej linii. Edukacja i czytelnictwo stanowią fundament, bez którego Naród pozbawiony jest narzędzi rozwoju” – ocenili sygnatariusze listu.
Środowisko wydawców, pisarzy i księgarzy zaapelowało do prezydenta i premiera o „wdrożenie strategii ratowania książki”. Przedstawiło też własne pomysły stworzone po konsultacjach z pisarzami, ilustratorami, tłumaczami, wydawcami, księgarzami, bibliotekarzami i promotorami książki. „Mimo różnic, porozumieliśmy się między sobą, żeby solidarnie uratować literaturę w Polsce” – podkreślili.
Przedstawiony przez autorów listu plan składa się z kilku punktów:
1. Pomoc dla twórców – chodzi o znajdujący się już w ministerstwie kultury projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego, opracowany w ramach Ogólnopolskiej Konferencji Kultury przez stronę rządową wspólnie z reprezentacją artystów polskich. Są nią objęci wszyscy twórcy literatury, pisarze, ilustratorzy, graficy i tłumacze literatury. Ustawa stwarza status artysty zawodowego w celu ubezpieczeń społecznych, ale mogłaby też pomóc rozdysponować związane z epidemią stypendia i zasiłki. „W obecnej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera wsparcie wydawców dotacjami celowymi przeznaczonymi na pokrycie ich zobowiązań wobec twórców” – czytamy w liście.
2. Pomoc dla wydawców i księgarzy – chodzi o wysuwaną przez środowisko wydawców koncepcję jednolitej ceny książki, czyli znany w Europie Zachodniej mechanizm, polegający na tym, że nowa książka przez rok od premiery jest sprzedawana wszędzie po tej samej cenie, ustalonej przez wydawcę. „Jest to proste rozwiązanie, niewymagające nakładów ze strony budżetu, które stabilizuje rynek, likwiduje wyniszczające wojny cenowe, pozwala przetrwać wydawcom oraz przede wszystkim lokalnym księgarniom z miejscowym kapitałem, jakie giną, nie mogąc uczestniczyć w licytacji na rabaty z rynkowymi gigantami” – podkreślili autorzy listu.
3. Udostępnianie książek – ponieważ pandemia doprowadziła do zamrożenia rynku, w magazynach wydawców zalega potężna pula niesprzedanych egzemplarzy. Środowisko zaproponowało więc „interwencyjny zakup książek i rozdysponowanie ich pomiędzy biblioteki i najbiedniejszych czytelników”, co pomogłoby rynkowi, wzmocniło pozycję bibliotek oraz przyczyniłoby się do rozwoju czytelnictwa. Księgarnie winny być włączone w system dystrybucji zakupionych książek.
4. Pomoc dla księgarń – księgarnie powinno się traktować jako małe centra kultury i pomóc im w regulowaniu czynszu za lokale. Obecnie już 40 procent małych księgarń zapowiada swoje zamknięcie, a sieci księgarskie rozważają znaczące ograniczenie swojego zasięgu w centrach handlowych.
5. Wsparcie dla branży – chodzi o aktualizację tabeli urządzeń objętych opłatami reprograficznymi (zmiana rozporządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego) uwzględniającą powszechnie wykorzystywane urządzenie i nośniki cyfrowe. To spowoduje istotne zwiększenia środków zasilających polską kulturę i szeroko rozumianą branżę wydawniczą.
6. Promocja – według autorów listu, „książka potrzebuje promocji”. Dlatego „wnosimy o wprowadzenie na stałe obowiązku emitowania programów o książce dla mediów publicznych w określonej częstotliwości i czasie antenowym oraz o – w czasie epidemii – dotacje celowe dla organizatorów ważnych targów, festiwali literackich oraz wydarzeń czytelniczych dla dzieci, które nie mogą się w tym roku odbyć”.
(PS, GN)