„Zmarł prof. Marian Walczak, prezes ZG ZNP w latach 1964-1972. Nauczyciel, żołnierz AK, uczestnik TON, autor wielu prac naukowych. Był kolegą w prawdziwym tego słowa znaczeniu. Rodzinie i bliskim składam wyrazy szczerego żalu i współczucia” – tak na Twitterze pożegnał profesora Walczaka obecny prezes ZNP Sławomir Broniarz.
Marian Walczak urodził się w 1923 r. w Biniewie (pow. Ostrów Wielkopolski). Przerwaną latami okupacji hitlerowskiej naukę w szkole średniej dokończył po zakończeniu II wojny światowej. W latach 1939-1945 pracował w charakterze robotnika, a od 1941 r. do wyzwolenia spod okupacji niemieckiej był żołnierzem ZWZ-AK oraz prowadził tajne nauczanie w zakresie programu szkoły powszechnej.
Zmarł prof. Marian Walczak, prezes ZG ZNP w latach 1964-1972. Nauczyciel, zołnierz AK, uczestnik TON, autor wielu prac naukowych. Był kolegą w prawdziwym tego słowa znaczeniu. Rodzinie i bliskim składam wyrazy szczerego żalu i współczucia.
— Sławomir Broniarz (@Broniarz) March 29, 2020
W 1945 r. podjął pracę nauczycielską w Szkole Powszechnej w Gorzycach koło Ostrowa Wlkp. I po złożeniu egzaminu dojrzałości rozpoczął studia na Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu . Jednocześnie pracował jako nauczyciel w szkole zawodowej. Po uzyskaniu tytułu magistra nauk ekonomicznych powołany został na dyrektora Zespołu Szkół Ekonomicznych w Poznaniu i pozostał na nim do wybrania go w kwietniu 1964 r. prezesem Zarządu Głównego ZNP. Wcześniej w latach 1956-1964 był prezesem Zarządu Okręgu ZNP w Poznaniu.
Marian Walczak był prezesem ZG ZNP (w latach 1964-1972), posłem (1965-1972) dyrektorem generalnym PAN (1973-1984), pracownikiem nauki Instytutu Zachodniego w Poznaniu i Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie (1974-1992) oraz sekretarza generalnego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
Uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w 1970 r. (UAM w Poznaniu), a habilitował się na tej uczelni w 1978 r., natomiast profesorem nauk humanistycznych został w 1989 r. (PAN).
W 1967 r. opublikował pracę popularnonaukową „ZNP wczoraj i dziś”. Był inicjatorem przeprowadzenia weryfikacji ankiet na temat tajnej i jawnej oświaty w latach okupacji. Materiał dokumentacyjny został zdeponowany w archiwum ZG ZNP i służy jako cenne źródło wielu badaczom dziejów oświaty, szkolnictwa i ruchu nauczycielskiego w latach 1939-1945. Był autorem m.in. takich publikacji jak: „Działalność oświatowa i martyrologia nauczycielstwa polskiego pod okupacją hitlerowską 1939-1945” czy „Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji 1939-1945”.
Przez szereg lat do 2000 r. prof. Walczak przewodniczył Komisji Historycznej ZG ZNP. Był m.in. redaktorem naczelnym „Przeglądu Historyczno-Oświatowego”, autorem wielu książek i artykułów, profesorem w Wyższej Szkole Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
(JK, GN)
***
Wykorzystano informacje z publikacji „100 lat ZNP. Ludzie, fakty, sprawy, wydarzenia” pod red. Bolesława Grzesia