Dziś mija 229 lat od uchwalenia przez Sejm Czteroletni Ustawy Rządowej, zwanej Konstytucją 3 Maja. Pierwszej konstytucji w Europie i drugiej na świecie (po USA).
Z okazji majowego święta wiele instytucji państwowych oraz kulturalnych przygotowało interesujące atrakcje przypominające nam wydarzenia z 1791 r.
Niestety z powodu epidemii koronawirusa obchody święta przeniosły się do internetu.
Archiwa Państwowe postanowiły udostępnić w ten sposób przechowywany w zasobach Archiwum Głównego Akt Dawnych rękopis Konstytucji 3 Maja. To unikalne źródło polskiej naszej historii. Podobnie jak inne ważne ustawy przegłosowane przez Sejm Czteroletni, które reformowały ustrój polityczno-społeczny I Rzeczypospolitej.
Z kolei w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce można obejrzeć jeden z pierwodruków Konstytucji 3 maja 1791 r. – dziś rzecz jasna jedynie w formie cyfrowej.
Zamek Królewski w Warszawie, czyli miejsce, w którym doszło do podpisania Konstytucji 3 Maja, przygotował specjalną akcję edukacyjną „3maj po królewsku”, w ramach której do 20 tys. szkół podstawowych i ponadpodstawowych w całej Polsce trafiło m.in. 10 gotowych scenariuszy lekcji online wraz z filmem „Konstytucja 3 maja. Historia prosto z Zamku”.
Ponadto w Ogrodzie Dolnym Zamku zaprezentowana zostanie świąteczna niespodzianka, a wydarzenie to uświetni wykonanie pieśni „Witaj, majowa jutrzenko” („Mazurek 3 maja”), którego nagranie wideo z udziałem Tomasza Koniecznego (bas-baryton) i Lecha Napierały (fortepian) można będzie obejrzeć na kanale YouTube oraz na stronie internetowej Zamku i na Facebooku. O godz. 18.00 wszyscy chętni będą mogli wziąć udział w webinarium na temat Konstytucji 3 Maja z udziałem dyrektora Zamku prof. dr. hab. Wojciecha Fałkowskiego.
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zaprezentuje ok. 20 ilustrowanych artykułów popularnonaukowych poświęconych Konstytucji i jej twórcom.
Na stronie Muzeum Łazienek Królewskich można znaleźć specjalny materiał dedykowany Konstytucji 3 maja wraz z linkami do wykładów, esejów i lekcji online odnoszących się do Ustawy.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu zamieści zaś tekst Grzegorza Wojturskiego na temat Konstytucji 3 maja i ostatniego rysunku z Pocztu Królów Polskich Jana Matejki, przedstawiającego Stanisława Augusta Poniatowskiego z Konstytucją 3 maja w dłoni, a także krótki film nagrany w Panoramie Racławickiej z okazji Święta 3 Maja.
Europejskie Centrum Solidarności przygotowało materiał poświęcony ustawie rządowej z 1791 oraz jej wpływowi na wydarzenia lat 80. w Polsce.
Narodowe Centrum Kultury zaproponowało koncert piosenek i pieśni patriotycznych „Vivat Maj, 3 Maj!!!”, w którym wezmą udział znani artyści młodego, średniego i starszego pokolenia: Jerzy Zelnik, Leszek Czajkowski, Sylwester Domański, Norbert Smoliński, Dominika Świątek, Paweł Piekarczyk, Bartek Kurowski, Miłka Małecka. Koncert będzie można obejrzeć o godz. 17.30 na antenie TVP Warszawa.
Konstytucja reformująca ustrój I Rzeczypospolitej, uchwalona w 1791 r. przez Sejm Czteroletni, była pierwszym takim aktem w Europie i drugim na świecie po konstytucji amerykańskiej przyjętej cztery lata wcześniej. Była postępowa jak na ówczesne polskie realia, chociaż nie wprowadziła faktycznego zrównania wszystkich stanów, likwidowała za to patologie niszczące państwo takie jak liberum veto. Jako że w ówczesnych warunkach wprowadzenie republiki nie było możliwe (a sam król Stanisław August Poniatowski należał do współtwórców konstytucji), ustanawiała ustrój polityczny RP jako monarchię konstytucyjną.
Konstytucja obowiązywała krótko – została obalona w wyniku wojny polsko – rosyjskiej w 1792 r. i przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej. Zwycięstwo targowiczan – przeciwników reform – nie uchroniło I RP przed drugim rozbiorem dokonanym w 1793 r.
(PS, GN)
***
Artykuły poświęcone Konstytucji 3 maja można znaleźć na stronie dzieje.pl: