W przyszłym roku szkolnym uczniowie otrzymają dużo mniej porcji owoców, warzyw, mleka i produktów mlecznych finansowanych ze środków unijnych. Rząd zwalił winę na nową „metodę kalkulacji” stawek, jakie otrzymają dostawcy produktów żywnościowych, powrót do 5-procentowego podatku VAT na żywność oraz na… uczniów z Ukrainy
Premier Mateusz Morawiecki podpisał rozporządzenie „w sprawie wysokości środków finansowych przeznaczonych na wypłatę pomocy krajowej i pomocy unijnej w ramach finansowania programu dla szkół oraz wysokości stawek pomocy finansowej z tytułu realizacji działań w ramach tego programu w roku szkolnym 2022/2023”. Chodzi o rozdysponowanie pieniędzy w ramach “Programu dla szkół”, który cztery lata temu zastąpił popularne programy “Mleko w szkole” oraz “Owoce i warzywa w szkole”.
W przyszłym roku szkolnym program ma kosztować niemal tyle samo, co w obecnym. Polska otrzyma 22,1 mln euro, czyli 101,8 mln zł, w tym 11,9 mln euro na tzw. komponent owocowo-warzywny, a 10,2 mln euro na tzw. komponent mleczny.
Natomiast państwo polskie dopłaci do programu ze swojego budżetu 128,1 mln zł, czyli tyle samo, co w tym roku szkolnym.
Dystrybucja produktów żywnościowych w szkołach ma być bezpłatna, a „oferowane dzieciom i młodzieży zdrowe i świeże produkty będą doskonałym uzupełnieniem codziennej diety, tym bardziej istotnym, że spożywanym także przez dzieci pochodzące z uboższych rodzin”.
Niestety w roku szkolnym 2022/2023 do uczniów trafi dużo mniej owoców, warzyw i mleka niż to było wcześniej. W roku szkolnym 2021/2022 uczniowie otrzymali 76 porcji owoców i warzyw. W następnym roku szkolnym będzie ich tylko 68. W tzw. koszyku mlecznym znalazło się w tym roku szkolnym 68 porcji mleka i produktów mlecznych, a w roku szkolnym 2022/2023 ma ich być tylko 54.
Rząd zrzucił za to winę na „nową metodologię” obliczania wartości każdej porcji przyjętą „zgodnie z zaleceniami audytorów Komisji Europejskiej”. Obecnie przy jej obliczaniu stosuje się średnie ceny detaliczne produktów
wchodzących w skład porcji. W ramach „nowej metodologii” wartość porcji będzie obliczana na podstawie cen zbytu produktów żywnościowych, kosztów ich konfekcjonowania, transportu oraz pozostałych kosztów, w tym określonego poziomu marży dla operatorów dostarczających produkty dla szkół.
Co więcej, nowa metodologia obliczania stawki za każdą porcję nie będzie uwzględniała podatku VAT. Obecnie obowiązuje obniżony VAT na żywność (do 0 proc.). Rząd przewiduje jednak, że już od 1 lipca 2022 r. wróci 5-procentowy podatek.
„Jak dotychczas brak informacji, aby zerowa stawka VAT na żywność zostanie utrzymana na kolejne miesiące 2022 r.” – czytamy w uzasadnieniu do rozporządzenia.
Dlatego „do określonych stawek zostanie doliczona wysokość należnego podatku VAT, w przypadku gdy został on zapłacony przez dostawców za produkty przez nich nabyte celem ich dostarczenia do szkół w ramach realizowanego programu”. Rząd przyjął więc, że w roku szkolnym 2022/2023 będzie obowiązywał 5-procentowy VAT na żywność. Pieniądze na jego opłacanie mają się wziąć ze środków, które nie zostaną wydane na realizację programu w roku szkolnym 2021/2022.
„Brak rewaloryzacji budżetu unijnego i krajowego przeznaczonego na realizację programu dla szkół w roku szkolnym 2022/2023 przy jednoczesnym znaczącym wzroście kosztów realizacji mechanizmu wymusza ograniczenie liczby dostarczanych w trakcie roku szkolnego porcji” – podsumowali autorzy rozporządzenia. Niestety nie wyjaśniono, dlaczego Ministerstwo Finansów nie zdecydowało o wydłużeniu obowiązywania zerowego VAT-u na żywność na kolejne miesiące.
Rząd znalazł też kolejnych winnych, którymi są… uczniowie-uchodźcy z Ukrainy. „Problem jest tym większy, że od lutego 2022 r. do polskich szkół trafiają dzieci uchodźców z Ukrainy, które w sposób automatyczny nabywają uprawnienia do korzystania z programu” – czytamy w uzasadnieniu do rozporządzenia.
Według urzędników, niewykluczone, że Unia Europejska przyzna dodatkowe środki dla państw, które przyjęły uczniów z Ukrainy, ale nic nie zostało jeszcze postanowione. Rząd mógłby utrzymać dotychczasową liczbę porcji owoców, warzyw i produktów mlecznych, jakie trafią do uczniów, poprzez zwiększenie puli środków krajowych, ale urzędnicy stwierdzili, że istnieją tu „ograniczenia budżetowe”, które nie pozwalają zwiększyć budżet programu.
Po zmianach, skład koszyka owocowo-warzywnego w poszczególnych semestrach roku szkolnego 2022/2023 ma się przedstawiać następująco:
1) w pierwszym semestrze 34 porcji, z tego:
a) 11 porcji obejmujących jabłka– 1 sztuka o min. masie netto 150 g,
b) 4 porcje obejmujące gruszki – 1 sztuka o min. masie netto 150 g,
c) 1 porcja obejmująca śliwki – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g,
d) 3 porcje obejmujące sok owocowy – 1 opakowanie o objętości 0,2 l,
e) 5 porcji obejmujących marchew – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
f) 3 porcje obejmujące rzodkiewkę – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
g) 1 porcja obejmująca paprykę słodką – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
h) 5 porcji obejmujących pomidory – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
i) 1 porcja obejmująca kalarepę – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g;
2) w drugim semestrze 34 porcje, z tego:
a) 10 porcji obejmujących jabłka – 1 sztuka o min. masie netto 150 g,
b) 4 porcje obejmujące gruszki – 1 sztuka o min. masie netto 150 g,
c) 1 porcja obejmująca truskawki – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 100 g,
d) 3 porcje obejmujące sok owocowy – 1 opakowanie o objętości 0,2 l,
e) 6 porcji obejmujących marchew – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
f) 4 porcji obejmujących rzodkiewkę – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
g) 5 porcji obejmujących pomidory – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g,
h) 1 porcja obejmująca kalarepę – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 90 g.
Po zmianach skład koszyka mlecznego w roku szkolnym 2022/2023 będzie przedstawiał się następująco:
1) w pierwszym semestrze 27 porcji, z tego:
a) 18 porcji mleka białego – 1 opakowanie jedn. zawierające min. 0,25 l produktu,
b) 6 porcji jogurtu naturalnego – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g,
c) 2 porcje kefiru naturalnego –1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g,
d) 1 porcja serka twarogowego – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g;
2) w drugim semestrze 27 porcje, z tego:
a) 19 porcji mleka białego – 1 opakowanie jedn. zawierające min. 0,25 l produktu,
b) 5 porcja jogurtu naturalnego – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g,
c) 2 porcje kefiru naturalnego – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g,
d) 1 porcja serka twarogowego – 1 opakowanie jedn. o min. masie netto 150 g.
Rząd już po raz drugi obcina liczbę porcji żywności trafiającej do uczniów. W roku szkolnym 2020/2021 uczniowie mogli liczyć na 82 porcje owoców i warzyw oraz 80 porcji produktów mlecznych. Wcześniej dzieciom odebrano m.in. część porcji jabłek, pomidorów, gruszek, śliwek, a także soku warzywnego. Teraz rząd obciął porcje m.in. marchwi, rzodkiewki i pomidorów.
W poprzednim roku ograniczono także porcje mleka, jogurtu jak i serka twarogowego. W roku szkolnym 2022/2023 największa redukcja obejmie porcje mleka białego (z 56 do 37).
W przyszłym roku szkolnym z programu skorzystać może ok. 1,9 mln uczniów z klas I-V oraz ok. 78 tys. uczniów z Ukrainy.
(PS, GN)