Aby zapewnić możliwość kształcenia uczniom z Ukrainy, nauczyciele będą mogli wziąć na siebie większą liczbę godzin ponadwymiarowych. Osoby przebywające na nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych dostaną natomiast możliwość pracy w szkole – tak zakłada przyjęty dziś przez rząd projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa
Projekt jest obszerny i dotyczy niemal wszystkich sfer funkcjonowania państwa. Chodzi o to, by setkom tysięcy (a właściwie milionom) uchodźców z Ukrainy, którzy znajdą się na terytorium Polski z powodu wojny, umożliwić w miarę normalny pobyt, pracę, kształcenie i studiowanie.
Zgodnie z projektem:
* pobyt uchodźców z Ukrainy na terenie Polski uznaje się za legalny przez 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r.
* uchodźcom ma przysługiwać prawo do złożenia w każdym urzędzie gminy wniosku o nadanie numeru PESEL, w przypadku osób niepełnoletnich zrobi to jedno z rodziców, opiekun, kurator lub opiekun tymczasowy
* każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, może być przyznane świadczenie pieniężne z tego tytułu na podstawie umowy zawartej z gminą nie dłużej niż za okres 60 dni. Wysokość wynagrodzenia określi rząd w rozporządzeniu
* małoletniego obywatela Ukrainy, który przebywa na terytorium RP bez opieki osób dorosłych odpowiedzialnych za niego zgodnie z prawem obowiązującym, reprezentować będzie opiekun tymczasowy. Opiekuna tymczasowego ustanowi sąd opiekuńczy kierując się dobrem dziecka. Opiekun tymczasowy powinien być ustanowiony przede wszystkim spośród krewnych, powinowatych lub innych osób dających rękojmię należytego wykonywania obowiązków opiekuna. W przypadku, jeśli młody człowiek nie ma takiej osoby, to opiekuna tymczasowego wskaże, na wniosek sądu, jednostka opieki społecznej. Wniosek o ustanowienie opiekuna będzie mógł złożyć m.in. samorząd, policja, Straż Graniczna, prokurator, organizacja pozarządowa, osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem
* uchodźcom z Ukrainy przysługiwać ma prawo do świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, świadczenia „na start”, rodzinnego kapitału opiekuńczego, dofinansowania pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna
* wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast będą mogli tworzyć dla ukraińskich dzieci w wieku do lat 3 żłobki lub kluby dziecięce w lokalach, które nie spełniają wszystkich warunków, o których mówi ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3
* uchodźcom ukraińskim przysługiwać będzie jednorazowe świadczenie pieniężne 300 zł na osobę przeznaczone na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. Uchodźcom może być przyznana także pomoc żywnościowa w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym
* uchodźcom z Ukrainy ma przysługiwać prawo do opieki medycznej na podobnych zasadach, co obywatelom polskim
* ukraińscy studenci-uchodźcy będą mogli się ubiegać o stypendium socjalne oraz o kredyt studencki
* ukraińscy studenci-uchodźcy mogą ubiegać się o miejsca na polskich uczelniach, zasady, na jakich to ma się odbywać, określą poszczególne uczelnie
* obywatele ukraińscy lub polscy, którzy do 24 lutego br. (czyli do inwazji Rosji na Ukrainę) byli nauczycielami akademickimi na uczelniach ukraińskich, będą mogli ubiegać się o pracę na polskich uczelniach bez obowiązku poddania się procedurze konkursowej. To samo dotyczy zatrudnienia pracowników naukowych w instytutach i placówkach badawczych
* w związku z koniecznością kształcenia dzieci ukraińskich w 2022 r. subwencja oświatowa „może ulec zwiększeniu o środki pochodzące z budżetu państwa”. W 2022 r. rząd będzie mógł przekazać samorządom wcześniej kolejne raty subwencji
* w celu zapewnienia kształcenia i wychowania ukraińskim dzieciom będzie można stworzyć „inne lokalizacje prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie szkołom lub przedszkolom”. W takiej formule mogą także funkcjonować oddziały przedszkolne. Do utworzenia „innej lokalizacji” niezbędna będzie uchwała rady gminy, rady miasta czy rady powiatu po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora
* w roku szkolnym 2021/2022 nauczycielom pracującym w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział mający zapewnić kształcenie i wychowanie uczniom-uchodźcom z Ukrainy, może być przydzielone – za ich zgodą – godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż w art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela (czyli w wymiarze wyższym niż 1/2 etatu)
* w roku szkolnym 2021/2022 na stanowisku pomocy nauczyciela, będzie można zatrudnić osobę, która nie posiada obywatelstwa polskiego, jeżeli może się wykazać znajomością języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniom z Ukrainy
* od 24 lutego 2022 r. dyrektorzy szkół powinni przestać stosować przepis ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, który zakazuje osobie pobierającej świadczenie pracę w szkole. Dotyczy to osób, które zostaną zatrudnione na stanowisku pomocy nauczyciela i stanowisku nauczyciela w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział kształcący dzieci z Ukrainy (zniesienia tego zakazu domaga się już od wielu miesięcy ZNP wskazując na potrzebę rozwiązania problemu braku kadr w szkołach)
Rząd oszacował, że miesięczny koszt związany z kształceniem i wychowaniem dzieci-uchodźców wynosi w przypadku 100 tys. uczniów – 168,3 mln zł, 150 tys. uczniów – 252,4 mln zł, a 200 tys. uczniów – 336,6 mln zł. 90 proc. z nich może zostać objęta dodatkową nauką języka polskiego. Jak wynika z najnowszych danych Straży Granicznej, szacunki te już dziś są nieaktualne, ponieważ wśród uchodźców z Ukrainy jest ponad 400 tys. dzieci.
Projekt ustawy jest dostępny TUTAJ
(PS, GN)