Sto lat temu, 17 marca 1921 r., Sejm Ustawodawczy po dwóch latach prac uchwalił pierwszą ustawę zasadniczą odrodzonej RP. Konstytucję marcową uznawano za dokument nowoczesny i na wskroś demokratyczny. W zakresie edukacji znalazł się zapis o bezpłatnej nauce w szkołach państwowych i samorządowych, który zrealizowano jedynie w odniesieniu do szkół powszechnych.
W najnowszym wydaniu Głosu Nauczycielskiego (nr. 11-12 z 17 marca) przypominamy, że Związek domagał się zapisania w konstytucji, że „nauka jest bezpłatna, ponieważ Polska była zbyt biednym krajem, aby mogła tolerować analfabetyzm czy niskie wykształcenia swoich obywateli”.
Głos Nauczycielski w 1921 r. tak pisał o konstytucji marcowej i regulacjach dotyczących oświaty:
Senat ustanowił rok 2021 Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej. Senatorowie przypomnieli, że w przyszłym roku obchodzimy nie tylko 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja, ale także 100-lecia konstytucji marcowej.
Senatorowie przypomnieli, że “Konstytucja marcowa świadczyła o odrodzeniu państwa polskiego jako w pełni demokratycznego i gwarantującego silną ochronę praw jednostki”. “Wypada przypomnieć, że uchwalenie konstytucji zostało poprzedzone przyznaniem kobietom pełni praw wyborczych i przeprowadzeniem istotnych reform społecznych. Pomimo tego, że Konstytucja marcowa została pogwałcona w 1926 roku i w latach następnych, a ostatecznie uchylona, stanowiła pozytywny punkt odniesienia dla sił politycznych dążących do rozwoju Polski w ramach demokratycznego porządku politycznego” – czytamy w uchwale.
W środę w #SenatRP odbędzie się konferencja pt. „100. rocznica uchwalenia Konstytucji marcowej”.
Transmisja na naszym profilu: https://t.co/udyjYn35QJ. pic.twitter.com/Sc967AQicO— Senat RP 🇵🇱 (@PolskiSenat) March 16, 2021
Konstytucja wprowadzała w Polsce ustrój republiki demokratycznej o parlamentarno-gabinetowym systemie rządów. Jej podstawą był sprawdzony już w praktyce model ustrojowy II Republiki Francuskiej.
💯. rocznica uchwalenia przez #Sejm ustawy konstytucyjnej, która do historii przeszła jako Konstytucja marcowa.🇵🇱⤵️
📄https://t.co/8QuBWh0q6E. pic.twitter.com/8cjdeG7sh4— Sejm RP🇵🇱 (@KancelariaSejmu) March 17, 2021
W konstytucji marcowej zagwarantowano szeroki zakres praw obywatelskich, takich jak ochrona życia, wolności i sumienia oraz równość wszystkich obywateli wobec prawa, niezależnie od narodowości, pochodzenia, wyznania i rasy. Nienaruszalność własności prywatnej uznano za jedną z najważniejszych podstaw ustroju gospodarczego.
Wprowadziła ona również takie prawa społeczne jak: ochrona pracy, ubezpieczenia socjalne, ochrona macierzyństwa, czy zakaz pracy dzieci do lat 15. Zagwarantowano w niej także prawa dla mniejszości narodowych. Konstytucja zapewniała wolność słowa, prasy oraz swobodę zawiązywania związków i stowarzyszeń. Mówiła o wolności sumienia i wyznania.
Konstytucja marcowa obowiązywała jako najwyższy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej do chwili wejścia w życie konstytucji kwietniowej z 1935 roku.
Więcej na ten temat można przeczytać na portalu dzieje.pl
(JK, GN)
Fot: Wikipedia
Lem, Różewicz, Baczyński, pracownicy służby zdrowia… Patroni roku 2021