26 kwietnia 1986 roku w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie doszło do awarii, która stała się największą katastrofą w historii energetyki jądrowej. Z powodu skażenia w Polsce rozważano zamknięcie placówek oświatowych. Ostatecznie władze zaordynowały podawanie płynu Lugola. Była to największa w historii polskiej medycyny akcja profilaktyczna dokonana w tak krótkim czasie.
Wybuch czwartego reaktora siłowni, do którego doszło w nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku, doprowadził do skażenia części terytoriów Ukrainy i Białorusi. Substancje radioaktywne dotarły też nad Skandynawię, Europę Środkową, w tym Polskę, a także na południe kontynentu – do Grecji i Włoch.
Bezpośrednio w wyniku katastrofy czarnobylskiej i w trakcie akcji ratowniczej zginęło 31 osób. Według niektórych badań wskutek awarii około 600 tys. ludzi na całym świecie narażonych zostało na podwyższoną dawkę promieniowania, równoważną dwóm zdjęciom rentgenowskim. Liczbę zgonów z powodu nowotworów, jakie rozwinęły się u osób silnie napromieniowanych, oszacowano na około 4 tys.
35 lat temu, 26 kwietnia 1986 roku wybuchł reaktor elektrowni atomowej w Czarnobylu. Po przedostaniu się informacji do Polski w przychodniach i terenowych ośrodkach zdrowia podawano zapobiegawczo płyn Lugola dzieciom. pic.twitter.com/P4QE92qx5v
— PAP Arch Foto (@paparchfoto) April 26, 2021
Po wybuchu z okolic Czarnobyla – w promieniu 30 km od siłowni – wysiedlono 120 tys. osób. W strefie wokół Czarnobyla wciąż obowiązuje zakaz osiedlania się ludzi, żyją tam jednak „samosioły”. W strefie wykluczenia wokół elektrowni mieszka około 100 osób.
W Polsce eksperci 35 lat temu przekonywali by ze względu na możliwość napływu nad Polskę skażeń przez kilka dni dzieci pozostawały w domu i nie chodziły do szkół. Okazało się, że radioaktywne skażenia miały niższy poziom niż prognozowano. Władze zdecydowały się ostatecznie na przeprowadzenie tzw. akcji jodowej, która jest często wspominana w kontekście szczepień przeciwko COVID-19.
Jak przypominał niedawno portal businessinsider.com.pl w ciągu trzech dni 18,5 mln osób przyjęło blokującą dawkę płynu Lugola, w tym ponad 95 proc. dzieci i młodzieży. Była to pierwsza w historii medycyny tak wielka akcja profilaktyczna dokonana w ciągu kilku dni. Rozpoczęto ją po około 13 godzinach od decyzji władz wieczorem 29 kwietnia.
Podawanie płynu Lugola zorganizowano we wszystkich przedszkolach, szkołach, ośrodkach zdrowia i aptekach. Około 75 proc. populacji dzieci w 11 województwach przyjęło jod stabilny w ciągu pierwszych 24 godzin akcji. W innych rejonach kraju – szczególnie tych zachodnich – odpowiednio do zmieniającej się sytuacji radiacyjnej, akcja była kontynuowana aż do 5 maja, a w jej efekcie jod otrzymało 18,5 miliona osób, w tym 10,5 miliona dzieci. Po latach naukowcy kwestionują skuteczność płynu Lugola w walce ze skutkami promieniowania.
(JK, GN)
Fot: Wikipedia