Po zawetowaniu przez prezydenta Karola Nawrockiego nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy wiele mówi się o możliwych skutkach tej decyzji związanych nie tylko z przyznawaniem świadczeń 800 plus, ale także w ogóle kwestią legalności pobytu Ukraińców w Polsce, konsekwencjami weta dla rynku pracy czy groźbą wyłączenia internetu prowadzącej wojnę Ukrainie (Polska opłaca za sąsiada tzw. starlinki – przyp.red). Decyzja głowy państwa może mieć jednak także ważkie konsekwencje dla edukacji i organizacji pracy w szkołach. I to już od 1 września.
Przypomnijmy, że ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa reguluje także m.in. pomoc Ukraińcom w zakresie edukacji.
Chodzi m.in. o zapisy pozwalające na przydzielenie nauczycielom godzin ponadwymiarowych w wymiarze przekraczających ½ pensum; przepisy regulujące pracę na stanowisku pomocy nauczyciela czy pracę na stanowisku asystenta międzykulturowego (w obu przypadkach mogą być zatrudniane na tych stanowiskach osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego), regulacje dotyczące egzaminu ósmoklasisty dla uczniów z Ukrainy, czy zapisy o pracy na świadczeniu kompensacyjnym.
Pełna treść ustawy znajduje się tutaj
Zawetowana przez prezydenta nowelizacja ustawy z dnia 5 sierpnia 2025 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw przewidywała przedłużenie obowiązywania powyższych przepisów do 4 marca 2026 r.
„W związku ze zwiększoną liczbą uczniów w szkołach, wynikającą z uczęszczania do polskich szkół uczniów przybyłych z Ukrainy, a co się z tym wiąże – ze zwiększonymi potrzebami kadrowymi – w dalszym ciągu zachodzi potrzeba zapewnienia rozwiązań ułatwiających organizację pracy szkół” – czytamy m.in. rządowym w uzasadnieniu.
Pełna treść noweli znajduje się tutaj
W wyniku prezydenckiego weta korzystanie ze szczególnych rozwiązań od 1 września 2025 r. nie będzie możliwe – co najmniej do czasu uchwalenia nowelizacji wprowadzającej podobne regulacje.
Weto prezydenta oznacza np., że od 1 września 2025 r. dyrektor szkoły nie może przydzielać nauczycielom godzin ponadwymiarowych w wymiarze przekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
Innym skutkiem weta prezydenta jest brak możliwości pracy na świadczeniu kompensacyjnym bez zawieszenia wypłaty tego świadczenia.
W przypadku nauczycieli języka polskiego, nauczycieli prowadzących dodatkową naukę języka polskiego dla cudzoziemców oraz innych nauczycieli – jeżeli w dniu nawiązania stosunku pracy w szkole uczy się co najmniej jeden uczeń będący uchodźcą z Ukrainy – nowelizacja ustawy przewidywała możliwość zatrudnienia nauczyciela pobierającego świadczenie kompensacyjne bez konieczności zawieszania tego świadczenia. To rozwiązanie obowiązuje tylko do 31 sierpnia 2025 r.
Oznacza to, że w przypadku pozostawania w zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela w szkole lub placówce oświatowej w okresie od 1 września 2025 r. dojdzie do zawieszenia wypłaty świadczenia kompensacyjnego.
Kolejna ważna kwestia związana z wetem prezydenta dotyczy legalności zatrudnienia pracowników z Ukrainy w szkołach i placówkach oświatowych. Wskutek weta takie zatrudnienie będzie możliwe jedynie do 30 września 2025 r., o ile do tego czasu nie zostanie podpisana nowa ustawa zmieniająca. Po tej dacie do zatrudnienia będzie konieczna legalizacja pobytu pracownika z Ukrainy na zasadach ogólnych.
Przypomnijmy, że prezydent zawetował nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, która doprecyzowywała m.in. przesłanki do otrzymania świadczenia 800 plus, tak by wypłacane było również na dzieci, które ukończyły szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18. roku życia oraz spełniają obowiązek nauki przez uczęszczanie do uczelni lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.
Swoją decyzję Karol Nawrocki motywował m.in. tym, że świadczenie 800 plus powinni dostawać tylko Ukraińcy, którzy pracują w Polsce. Prezydent przypomniał, że 3,5 roku temu po ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę wybuchła wojna, która wpłynęła na całą architekturę bezpieczeństwa na świecie. – Po 3,5 roku sytuacja, także w zakresie polskich finansów publicznych i emocji politycznej, emocji społecznej, zasadniczo się zmieniła. Prawo, które było zaproponowane 3,5 roku temu, dzisiaj powinno zostać skorygowane – ocenił.
Zawetowana ustawa wróci teraz do Sejmu. Do odrzucenia prezydenckiego weta potrzebna jest większość 3/5 głosów, w przeciwnym razie rząd będzie musiał przygotować nowy projekt.
Po ogłoszeniu swojej decyzji prezydent Karol Nawrocki złożył w Sejmie własny projekt ustawy. Przewiduje on spore zmiany w przyznawaniu Ukraińcom świadczeń na rynku pracy, edukacji, świadczeń zdrowotnych, rodzinnych, wychowawczych i socjalnych, także oraz możliwości pobytu osób należących do grup wrażliwych w obiektach zbiorowego zakwaterowania. Jak twierdzi Karol Nawrocki, jest to uzasadnione pogłębiającym się deficytem budżetowym.
Na pewno jednak nie ma szans by jego projekt, który wymaga zmian aż 9 ustaw (w tym ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela) został przyjęty przed 1 września.
Projekt prezydenta znajduje się tutaj
(GN)