Jak to się dzieje, że młodzi ludzie w Polsce demonstrują w obronie klimatu, a nie było ich widać na demonstracjach w innych ważnych sprawach? Jak wspierać aktywność obywatelską? O tym mówiono 14 listopada br. na konferencji dotyczącej budowy społeczeństwa obywatelskiego poprzez edukację („Democratic citizenship, common values and inclusive education”), która odbywa się w siedzibie Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie.
W dwudniowej konferencji (14-15 listopada br.) udział biorą przedstawiciele europejskich oświatowych zawiązków zawodowych oraz organizacji pracodawców działających w oświacie: Europejskiego Komitetu Związków Zawodowych Edukacji i Nauki (ETUCE), Europejskiej Federacji Pracodawców w Sektorze Edukacji (EFEE) oraz Europejskiego Stowarzyszenia Dyrektorów Szkół (ESHA). Konferencja jest organizowana w ramach programu UE Erasmus+.
Uczestnicy konferencji dużo miejsca w swoich wystąpieniach poświęcali kondycji liberalnej demokracji, prawom człowieka, tolerancji, wielokulturowości, uniwersalnym wartościom obywatelskim, które w wielu krajach Unii Europejskiej znalazły się pod silną presją postaw populistycznych, ksenofobicznych i nacjonalistycznych.
– Istotą edukacji, tego co się dzieje w klasach i salach wykładowych powinno być krzewienie tolerancji i krytycznego myślenia – podkreśliła Christine Blower, szefowa Europejskiego Komitetu Związków Zawodowych Edukacji i Nauki (ETUCE) – europejskiej struktury Międzynarodówki Edukacyjnej (EI).
Gościem specjalnym konferencji był dr Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich. Według niego Polska stała się państwem, w którym wartości liberalnej demokracji są kwestionowane, więc tym bardziej należy edukować młodzież, co to znaczy społeczeństwo obywatelskie oparte na prawach człowieka, równości i szacunku dla odmienności.
– Przez 30 lat, od początku polskiej transformacj i edukacja obywatelska odbywała się tylko w teorii, a nie w praktyce – zauważył dr Bodnar.
– Teraz mamy problemy związane z praworządnością, podlegamy postępowaniom europejskich trybunałów, ale młode pokolenie w przeciwieństwie do osób wychowanych w PRL nie zdaje sobie sprawy dlaczego obrona praworządności jest tak ważna – wskazywał RPO.
Tłumaczył, że uczniowie mają wiedzę o tym ile osób liczy Trybunał Konstytucyjny i jak wybierany jest prezydent, ale często nie towarzyszy temu zrozumienie istoty funkcjonowania tych demokratycznych instytucji.
Dlatego tak ważna – jak przekonywał rzecznik – jest edukacja obywatelska. Jako przykład dr Bodnar podał inicjatywę pod nazwą Tydzień Konstytucyjny, który organizowało niedawno w szkołach Stowarzyszenie im Zbigniewa Hołdy. – Dzięki tej akcji niektórzy uczniowie pierwszy raz trzymali w dłoniach konstytucję – zauważył RPO. Apelował aby jeśli w szkołach odbywają się np. lekcje na temat sądów organizować jednocześnie symulację rozpraw i procesów.
RPO zwracał też uwagę, że młode pokolenie potrzebuje dzisiaj edukacji antydyskryminacyjnej. – Każdy uczeń powinien przynajmniej raz udać się do Muzeum Auschwitz -Birkenau, albo innego byłego obozu koncentracyjnego by zrozumieć dlaczego powinniśmy bronić wartości liberalnej demokracji – podkreślił.
Prezes ZNP Sławomir Broniarz mówił o tym jak ważną rolę w kształtowaniu postaw obywatelskich pełnią nauczyciele, jak wiele zależy od nich by można było stawiać czoła dyskryminacji, piętnować agresję, rasizm, ksenofobię. Zwracał uwagę na moralne kompetencje nauczycieli i sztukę dialogu.
Głos zabierali także Maria Kotełko z Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” oraz Tomasz Gryczan z Sekcji Krajowej Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”.
Ten ostatni ubolewał, że polska edukacja oparta jest na przyswajaniu encyklopedycznej wiedzy i rozwiązywaniu testów, a nauczyciele nie zachęcają do podejmowania trudnych tematów.
Uczestnicy konferencji przekonywali, że młode pokolenie jest dzisiaj bardziej podatne na dezinformację (z powodu wszechobecnych w internecie fake newsów), że należy młodych uczyć bezpiecznego korzystania z internetu, umiejętności oceny wiarygodności źródeł informacji oraz krytycznego myślenia. Zachęcać do otwartości i obywatelskiej aktywności.
Drugiego dnia konferencji przewidziano dyskusję na temat tego w jaki sposób pomyślnie wdrażać edukację obywatelską i wiedzę na temat praw człowieka z uwzględnieniem różnych kontekstów krajowych. Jednym z gości będzie Dorota Łoboda z Fundacji Rodzice Mają Głos, przedstawicielka środowiska rodziców, którzy sprzeciwiali się ostatniej reformie edukacji oraz przewodnicząca Komisji Edukacji Rady Warszawy. W programie konferencji przewidziano też warsztaty.
(JK)