„Łączy nas pamięć”. 81. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim

81 lat temu, 19 kwietnia 1943 r. wybuchło powstanie w getcie warszawskim– największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej. Wolontariusze będą wręczać mieszkańcom Warszawy symboliczne papierowe żonkile, aby uczcić pamięć bohaterów tamtych wydarzeń. Centralne obchody związane z rocznicą odbywają się w piątek w Muzeum POLIN oraz przed Pomnikiem Bohaterów Getta. O godzinie 12.00 w stolicy zawyją syreny.

Powstanie w getcie warszawskim było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. 19 kwietnia 1943 roku warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstańcy nie mogli mieć nadziei na zwycięstwo, jednak wobec perspektywy nieuchronnej zagłady, nie chcieli ginąć biernie.

W rocznicę wybuchu powstania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin organizuje corocznie akcję edukacyjno-społeczną „Żonkile”. W tym roku odbędzie się ona już po raz dwunasty, a jednemu z przechodniów zostanie wręczony dwumilionowy papierowy żonkil. Akcji od początku towarzyszy hasło „Łączy nas pamięć”, które podkreśla siłę wspólnoty, znaczenie solidarności, potrzebę dialogu ponad podziałami.

Powstanie i wojnę przeżyła zaledwie garstka Żydówek i Żydów. Wśród nich był Marek Edelman i to właśnie od jego gestu – składania każdego 19 kwietnia żółtych kwiatów pod pomnikiem Bohaterów Getta – wziął się symbol akcji.

„Żonkile nawiązują do tej tradycji. Gdy je nosisz, pokazujesz, że łączy nas pamięć o walczących i cywilach. Żonkile nie mają na celu poparcia dla żadnej ideologii, żadnego państwa czy narodu – są wyrazem naszej pamięci o tych, którzy w beznadziejnej sytuacji walczyli o człowieczeństwo” – wskazują organizatorzy akcji.

Obchody upamiętniające rocznicę wybuchu powstania rozpoczną się w piątek 19 kwietnia – w południe w stolicy zostaną włączone syreny ostrzegania i alarmowania. „Wspólnie oddajmy hołd Bohaterom” – napisał w mediach społecznościowych prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.

Główny punkt obchodów to uroczystości pod Pomnikiem Bohaterów Getta, które rozpoczną się w południe z udziałem przedstawicieli organizacji żydowskich, kombatantów, Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, przedstawicieli polskich instytucji kultury oraz mieszkańców stolicy.

Uczestnicy Marszu Pamięci Powstańców przejdą trasą kolejnych miejsc pamięci jak pomnik Żegoty, bunkier Anielewicza, płyta Szmula Zygielbojma, marsz zakończą na Umschlagplatz.

W ramach obchodów przygotowano także m.in. premierę filmu „We mnie żyje pamięć tych, którzy zginęli”, opowieści o trzech „strażnikach żydowskiej pamięci”: Emanuelu Ringelblumie, Racheli Auerbach oraz Marku Edelmanie. Premiera odbędzie się na stronie internetowej stołecznej placówki pod adresem www.polin.pl, a także w mediach społecznościowych oraz kanale YouTube Muzeum POLIN.

Powstanie w getcie warszawskim wybuchło w odpowiedzi na działania Niemców dotyczące likwidacji getta i związane z planem eksterminacji europejskich Żydów. Do nierównej walki stanęło – według różnych szacunków – od 700 do 2000 bojowników pod dowództwem Mordechaja Anielewicza.

8 maja Anielewicz i kilkudziesięciu powstańców zostało otoczonych i popełniło samobójstwo. Nielicznym Żydom udało się wydostać kanałami z płonącego getta. 16 maja 1943 r. Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie. Getto warszawskie przestało istnieć.

Więcej informacji historycznych na temat powstania można znaleźć tutaj a program obchodów tutaj

(GN)

Fot: Muzeum Polin

„Żydowska Organizacja Bojowa rozpoczęła nierówną walkę”. Aleksander Kamiński tak pisał o Powstaniu w Getcie…

Muzeum Polin: Akcja Żonkile w szkołach, bibliotekach i instytucjach kultury. Zgłoszenia do 14 kwietnia