Jak przywitać się z nauczycielem? Możesz pomachać, podać rękę, przybić piątkę bądź żółwika, przytulić się lub coś powiedzieć. To wskazówki na piktogramach dla dzieci z klas I-III w podstawówce Kevätkummun koulu. Redaktor naczelny Głosu towarzyszył Aldonie Rumińskiej-Szalskiej, Nauczycielowi Jutr@ 2022, w wizycie studyjnej w Finlandii. Wyjazd był nagrodą w Konkursie organizowanym przez Głos Nauczycielski i Fundację Orange. Nauczyciel Jutr@ towarzyszy Konkursowi Nauczyciel Roku. Właśnie trwa najnowsza edycja obydwóch konkursów. Aldona Rumińska-Szalska podsumowuje w rozmowie z Głosem wizytę w fińskich szkołach i przedszkolu.
„W szkole w Helsinkach często mieliśmy gości z zagranicy i nieraz słyszałem, jak rozmawiali, że nauka w Finlandii wydaje im się bezstresowa. Moim zdaniem atmosfera spokoju to główny powód, dla którego dzieci w tym kraju tak dobrze się uczą” – pisze Timothy D. Walker w książce „Fińskie dzieci uczą się najlepiej” (Wydawnictwo Literackie 2017, przekład Marta Kisiel-Małecka). Tim Walker to amerykański nauczyciel, który zamienił szkołę w Massachusetts na placówkę w Helsinkach.
>> Jakub Rzekanowski, redaktor naczelny Głosu, tak relacjonuje na łamach wyjazd do Finlandii:
Książka Walkera wydała mi się lekturą obowiązkową, kiedy dowiedziałem się, że pojadę razem z Aldoną Rumińską-Szalską, Nauczycielem Jutr@ 2022, do Finlandii (23-26 kwietnia br.).
Wizyta studyjna w tym kraju, świetnie przygotowana i organizowana przez Fundację Orange, była nagrodą dla laureatki w Konkursie, który jest wspólną inicjatywą fundacji i Głosu Nauczycielskiego.
Nauczycielce Jutra@ towarzyszył Przemysław Raś, nauczyciel pracujący w tej samej szkole, a także przedstawiciele Fundacji Orange: Konrad Ciesiołkiewicz (prezes fundacji), Monika Eilmes (kierowniczka projektu Lekcja:Enter) i Małgorzata Kowalewska (kierowniczka działu programów).
Pierwszy roboczy dzień wizyty wypełnił nam m.in. ekscytujący i inspirujący pobyt w Przedszkolu Tammisto w mieście Vantaa w pobliżu Helsinek („Nauka zaczyna się od zabawy”, GN nr 19 z 10 maja br.). Ale nie tylko – podziwialiśmy wspaniałą helsińską bibliotekę publiczną Oodi, a uczniowie znanej szkoły gastronomicznej Perho ugościli nas kolacją w działającej przy szkole restauracji (przyszli kucharze i kelnerzy zdobywają tu pierwsze szlify w zawodzie).
W drugim dniu odwiedziliśmy szkołę podstawową Kevätkummun koulu i gimnazjum Linnajoen koulu w mieście Porvoo („Lekcja bez stresu – to działa!”, GN nr 20 z 17 maja br.). Dowiedzieliśmy się sporo o fińskim systemie podczas spotkań z ekspertami i praktykami.
Mnie osobiście zainteresowało, a może nawet zachwyciło to, że w Finlandii istnieje urząd, który zajmuje się m.in. kształtowaniem podstawy programowej, podręcznikami czy zasadami doskonalenia zawodowego nauczycieli. Jest on wolny od polityki i ideologii. To Finnish National Agency for Education – fińska narodowa agencja ds. edukacji. Finowie mają również ministra edukacji i kultury – jest on politykiem, ale nie narzuca swojej ideologicznej wizji szkołom.
Głos Nauczycielski poprosił o podsumowanie wizyty laureatkę Konkursu Nauczyciel Jutr@.
>> Aldona Rumińska-Szalska, Nauczyciel Jutr@ 2022, nauczyciel wspomagający w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 105 im. Ludwiki Wawrzyńskiej w Krakowie:
– W fińskiej szkole widoczna jest przede wszystkim praktyczna autonomia nauczyciela, a także to, że w systemie edukacji na pierwszym miejscu znajduje się nie tylko uczeń i jego potrzeby, ale również komfort pracy nauczyciela. W dalszej kolejności dopiero liczą się takie kwestie, jak realizacja wytycznych programowych. Mówię o wytycznych, bo w tym kraju nie ma podstawy programowej w ścisłym znaczeniu. Curriculum wytycza pewne ramy, określa cele edukacji, a od nauczycieli zależy to, jakie treści edukacyjne wprowadzić.
Wytyczne programowe są takim GPS-em, wskazującym drogę nauczycielom w rozpoznaniu i realizacji materiału edukacyjnego. „Żywy papier”, notatka, refleksja nauczyciela przemawia głośniej i wyraźniej niż wyszlifowany dokument odłożony do szuflady. To ważny klucz w dogodnej i godnej edukacji. Zwróciłam także uwagę na brak kontroli zewnętrznej nad pracą szkoły ze strony organów nadzoru, co wynika z zaufania społecznego do nauczycieli i ich kompetencji.
Uznanie budzi również doskonała organizacja przestrzeni w szkole i przedszkolu, zastosowanie rozwiązań architektonicznych, które ułatwiają pracę nauczycielom i naukę uczniom. Każda część szkoły jest doskonale zagospodarowana Do dyspozycji uczniów i nauczycieli są miejsca, gdzie można się wyciszyć, odpocząć od nadmiaru bodźców. Ciekawym pomysłem jest „edukacja podłogowa” – np. kątomierz z wykorzystaniem ruchu drzwi od klasy lekcyjnej.
Szczególny nacisk kładzie się na pracę indywidualną ucznia pod kierunkiem nauczyciela. W gimnazjum w przypadku trudniejszych przedmiotów, np. na lekcjach matematyki, z klasą pracuje dwoje nauczycieli, dzięki czemu można lepiej wspierać uczniów.
Co jeszcze? Na pewno zredukowany nacisk na ocenianie w fińskiej szkole służy zmniejszeniu stresu uczniów, wyzwala motywację do nauki i sprzyja jej efektywności. Mówiąc krótko: mądra sztuka prostoty, zastosowanie redukcjonistycznego podejścia do spraw formalnych, brak presji czasu w zakresie realizacji celów nauczania oraz prestiż zawodu nauczyciela to mocny fundament systemu fińskiej edukacji.
Na zdjęciu: Aldona Rumińska-Szalska, Nauczyciel Jutr@ 2022, w szkole Kevätkummun koulu. Fot. Głos Nauczycielski
***
Więcej na temat wizyty studyjnej w Finlandii:
„Nauka zaczyna się od zabawy”, GN nr 19 z 10 maja br.
„Lekcja bez stresu – to działa!”, GN nr 20 z 17 maja br.
„TAK! Inny system jest możliwy!”, GN nr 23-24 z 7-14 czerwca br.
Nauczyciel Roku 2023 i Nauczyciel Jutr@. Szukamy Najlepszych z Najlepszych!