Dzień Edukacji Narodowej. Szefowa MEN: „Obowiązkiem każdego jest codzienny szacunek wobec nauczyciela”

Nauczyciele muszą zarabiać coraz więcej. Wynagrodzenia w oświacie będą systematycznie rosły, a naszym celem jest powiązanie ich ze wskaźnikami gospodarczymi. Tylko w ten sposób odbudujemy prestiż zawodu nauczyciela – mówiła m.in. Barbara Nowacka, szefowa MEN podczas obchodów Dnia Edukacji Narodowej. – Obowiązkiem każdego jest codzienny szacunek wobec nauczyciela – apelowała. W trakcie uroczystości wręczono nauczycielom zasłużonym dla polskiej oświaty odznaczenia państwowe, medale Komisji Edukacji Narodowej, nagrody Ministra Edukacji, a także tytuły Honorowego Profesora Oświaty.

14 października obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej – święto wszystkich pracowników oświaty. W ten sposób upamiętniono utworzenie Komisji Edukacji Narodowej, pierwszego w Polsce i Europie ministerstwa oświaty publicznej. Święto to zostało ustanowione w 1972 r. ustawą – Karta praw i obowiązków nauczyciela jako Dzień Nauczyciela. Od 1982 r., na mocy ustawy – Karta Nauczyciela, obchodzone jest jako Dzień Edukacji Narodowej.

Komisja Edukacji Narodowej została powołana w Rzeczypospolitej przez Sejm Rozbiorowy 14 października 1773 r., na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, i działała do 1794 r. Wprowadziła trzystopniowy model edukacji: szkoły parafialne (dla chłopów i mieszczan), szkoły powiatowe (dla rodzin szlacheckich) i uniwersytety. Zreorganizowane zostały szkoły wyższe: Akademia Krakowska i Akademia Wileńska.

Święto wszystkich pracowników oświaty

Reforma objęła też programy nauczania, do których wprowadzono elementy nauk przyrodniczych, historii i geografii Polski, naukę języka ojczystego, wychowanie obywatelskie. Komisja uregulowała również podstawy prawne zawodu nauczycielskiego oraz stworzyła pierwsze szkoły kształcące pedagogów. Komisja powołała ponadto Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które zajęło się przygotowywaniem podręczników. Zamawiano je u wybitnych uczonych polskich i tłumaczono najlepsze opracowania zagraniczne.

W uroczystości z okazji Dnia Edukacji Narodowej wzięli udział ministrowie – członkowie Rady Ministrów, posłowie, senatorowie, kuratorzy oświaty, przedstawiciele CKE, IBE, CNK, przedstawiciele oświatowych związków zawodowych i nauczyciele. W uroczystości wzięli udział również prezes ZNP Sławomir Broniarz oraz Agnieszka Kopacz, Nauczyciel Roku 2025, i Aneta Kołton-Janiga, Wyróżniona w Konkursu Nauczyciel Roku 2025.

W uroczystościach z okazji Dnia Edukacji Narodowej w Warszawie wzięły udział Agnieszka Kopacz, Nauczyciel Roku 2025 i Aneta Kołton-Janiga, Wyróżniona w Konkursu Nauczyciel Roku 2025 (na zdjęciu: już po uroczystości, przed gmachem MEN)

Szacunek dla nauczycieli

Podczas obchodów Dnia Edukacji Narodowej w kancelarii premiera szefowa MEN zwróciła się do rodziców. Nawiązując do najnowszych badań TALIS 2024, zaznaczyła, że zdaniem nauczycieli na obniżenie prestiżu tego zawodu „często działa presja wywoływana przez środowisko wokół szkoły”.

– Szanowni rodzice, nauczyciel, nauczycielka dbają o wasze dziecko. Pracują z nim każdego dnia. Wiedzą o nim często więcej, niż wam się wydaje, a czasami więcej, niż również wy – podkreśliła. Jak dodała, „za ten codzienny trud należy im się niebywały szacunek i wsparcie”.

– I chociaż czasami wydaje wam się, szanowni rodzice, że wiecie lepiej, więcej, zaufajcie. Was wykształcili nauczyciele – dodała. – Kiedy patrzycie z dumą na swoje osiągnięcia, karierę, sukcesy, pomyślcie, że zawdzięczacie to, owszem, sobie, ale zawdzięczacie to ciężkiej pracy nauczycielek i nauczycieli wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowej, szkół ponadpodstawowych, wszystkich pracowników oświaty, którzy o was dbali, wszystkich nauczycieli, którzy was inspirowali – powiedziała rodzicom.

Dlatego, jak zaznaczyła, „obowiązkiem każdego rodzica jest nie tylko pamiętanie o symbolicznym kwiatku i prezencie z okazji Dnia Nauczyciela, ale i szacunku każdego dnia”. – Inaczej nie odbudujemy wspólnie prestiżu zawodu nauczyciela. Inaczej wasze dzieci też nie będą czuły się w szkole tak, jak czuć się powinny: godne i zadbane – dodała Barbara Nowacka.

Zapewniła też, że resort działa tak, by „polska oświata była na najwyższym poziomie”. – Wiemy, że wiele się musi zmienić, a z drugiej strony wiemy, co sądzą nauczyciele, kiedy słyszą słowo „zmiana” i „reformy”. Szukamy złotego środka pomiędzy dążeniem do zmian i potrzebą dostosowania szkoły do XXI wieku, a zapewnieniem nauczycielkom i nauczycielom spokojnych, dobrych, godnych warunków pracy – dodała.

Życzenia dla nauczycieli

Z okazji Dnia Edukacji Narodowej nauczyciele usłyszeli i przeczytali we wtorek 14 października wiele miłych słów.

„Misja jest cenna, ale nie może być fundamentem systemu oświaty, dlatego z okazji Dnia Edukacji Narodowej życzymy Wam systemowego wsparcia, godnych pensji i społecznego uznania!” – czytamy na stronie ZNP.

„Dziękujemy za codzienny trud, oddanie i serce, które wkładacie w swoją niełatwą pracę! Dziękujemy za mądrość, cierpliwość i pasję w kształtowaniu oraz uczeniu młodych umysłów! Za to, że nie poddajecie się mimo przeciwności i wyzwań, jakie niesie praca w szkole, przedszkolu czy placówce! Dziękujemy, że nie rezygnujecie z wiary w sens nauczania, z głębokiego przekonania, że każde dziecko zasługuje na uwagę, cierpliwość i szansę” – podkreślono.

Słowa wdzięczności Związek skierował również do pracowników administracji i obsługi – bez Was szkoła nie mogłaby sprawnie funkcjonować! „Dzięki Waszej trosce, sumienności i codziennej pracy szkoła jest miejscem bezpiecznym i przyjaznym!” – napisano.

Szefowa MEN w mediach społecznościowych wróciła wspomnieniami do swoich czasów szkolnych.

– Najwspanialszymi nauczycielami, jakich pamiętam, była moja matematyczka i przez chwilkę wychowawczyni w szkole podstawowej. Genialny wychowawca w klasach trzeciej i czwartej w szkole ponadpodstawowej, prof. Stryjek. Zawdzięczam mu wiele, nie tylko pasję do historii – mówi ministra edukacji narodowej na nagraniu, które trafiło do sieci.

Barbara Nowacka wspomniała również o swojej nauczycielce od chemii w podstawówce, która wbiła tabliczkę Mendelejewa na pamięć tak, że do dzisiaj ją recytuje.

– Pamiętam także dwie bardzo wymagające nauczycielki języków obcych: angielskiego i francuskiego. To byli nauczyciele, którzy byli bardzo ważni. Za to wszystko, szanowni państwo, bardzo wam dziękuję – podkreśliła polityczka.

Swoimi wspomnieniami z czasów szkolnych podzielił się również inny minister z rządu Donalda Tuska. – Za moich czasów mówiło się belfer. Kiedy kończyłem technikum padała komuna, chciałem wtedy iść na prawo na Uniwersytet Jagielloński i wszyscy pukali się w głowy – powiedział Waldemar Żurek.

– Moja polonistka – świetna osoba – ona jedna we mnie wierzyła. Tylko dzięki jej pracy dostałem się na UJ i zdobyłem wymarzoną pracę. Drodzy nauczyciele, dużo zdrowia i cierpliwości do uczniów – dodał szef resortu sprawiedliwości.

Życzenia nauczycielom złożyła też para prezydencka. „Z okazji Państwa święta serdecznie pozdrawiamy wszystkich pedagogów. Życzymy Państwu satysfakcji z rozwoju zawodowego, dobrej energii do pracy z uczniami i radości z ich osiągnieć. Nie mamy wątpliwości, że dobra polska szkoła jest miejscem, w którym wykuwa się przyszłość Polski. Uczeń, który z niej wychodzi, powinien czuć dumę z bycia Polakiem, znać i szanować polską historię i kulturę. Nie będzie normalnej Polski bez normalnej szkoły. Mogą ją tworzyć tylko dobrzy nauczyciele” – słyszymy m. in. na nagraniu.

„Szanowne Panie Nauczycielki, Szanowni Panowie Nauczyciele! Z ogromnym sentymentem przeżywam corocznie Wasze święto. Wszak oboje moi Rodzice byli nauczycielami, moja Żona też w tym zawodzie pracowała, a i ja sam czuję się przede wszystkim belfrem, tyle że „dzieci” po maturze. Ów sentyment od kilku ostatnich lat wiążę z poczuciem ogromnej solidarności z Wami, ze wszystkimi Waszymi bólami i troskami, z Waszymi niezrealizowanymi postulatami. Życzmy sobie w dniu naszego święta radości z przekazywanej wiedzy, z postępów naszych uczniów. Niech to będzie nasza najcenniejsza rekompensata. Wszystkiego najlepszego!” – napisał w mediach społecznościowych prof. Jan Miodek

Kim jest polki nauczyciel?

W polskim systemie oświaty pracuje 707,6 tys. nauczycieli. Zdecydowana większość z nich – 84 proc. wszystkich polskich nauczycieli – to kobiety. Średnia wieku polskiej nauczycielki to prawie 46 lat – wynika z danych udostępnionych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

W polskim systemie oświaty jest 707 655 nauczycielek i nauczycieli, a etatów nauczycielskich 725 348,9. Najwięcej etatów nauczycielskich jest w szkołach podstawowych – 305 973,39. W zespołach szkół i placówek jest 250 388,31 etatów, w wychowaniu przedszkolnym – 93 481,15, w szkołach ponadpodstawowych – 51 465,97, w poradniach psychologiczno-pedagogicznych – 9130,11, w szkołach artystycznych – 7228,15, a w placówkach oświatowych – 7681,82.

Nauczycielek jest 594 888, nauczycieli 112 767, co oznacza, że zawód nauczycielski należy do zawodów sfeminizowanych – 84 proc. pracujących w tym zawodzie to kobiety, blisko 16 proc. to mężczyźni.

Jednocześnie jak wynika z badania TALIS 2024 w Polsce mamy starzejącą się kadrę nauczycielską, niewielki napływ młodych nauczycieli i wysoką skalę odejść z zawodu.

>> Średni wiek nauczycieli klas 5–8 w Polsce to 48 lat. W Unii Europejskiej 46 lat, a we wszystkich krajach 44).

>> Jedynie 4% nauczycieli ma mniej niż 30 lat. W krajach, które skutecznie przyciągają młodych nauczycieli, łączy się wyższe płace początkowe z intensywnym wsparciem.

>> Kobiety stanowią 78% kadry nauczycielskiej.

>> Wielu młodszych nauczycieli w Polsce deklaruje, że rozważa odejście z zawodu. Co trzeci nauczyciel, który odszedł z zawodu w ostatnich latach, miał mniej niż 5 lat stażu.

To sygnał, że sam fakt wejścia do zawodu nie wystarcza, potrzebne są programy systematycznego wsparcia: mentoring w pierwszych latach pracy, zmniejszenie obciążeń biurokratycznych, ścieżki specjalizacji dopasowane do zainteresowań i kompetencji młodych nauczycieli.

Młodzi nie chcą pracować w zawodzie

Wielu młodszych nauczycieli w Polsce deklaruje, że rozważa odejście z zawodu. Co trzeci nauczyciel, który odszedł z zawodu w ostatnich latach, miał mniej niż 5 lat stażu.

>> Tylko 20% nauczycieli deklaruje zadowolenie z wynagrodzenia, co stanowi jeden z niższych wyników (średnia dla badanych krajów UE: 37%).

>> Na tle innych krajów w Polsce szczególnie szeroko rozpowszechnione wśród kadry nauczycielskiej jest przekonanie, że jej głos nie jest uwzględniany przez władze. Tylko 15% nauczycieli wskazało, że decydenci cenią opinie nauczycieli, a 9% – że nauczyciele w Polsce mają wpływ na politykę edukacyjną.

>> Wielu polskich nauczycieli nie czuje, że ich praca jest ceniona. Jedynie 2 na 3 nauczycieli czuje się docenianych przez uczniów (66%), a co drugi – przez rodziców (53%).

>> Jeszcze rzadziej nauczyciele czują, że władze cenią ich opinie (15%), ich zawód jest doceniany w społeczeństwie (10%) i w mediach (9%). Na tle innych krajów takie wyniki lokują Polskę w grupie państw o najniższym poziomie odczuwanego poważania społecznego!

>> Co drugi nauczyciel (47%) mówi o braku uznania ze strony rodziców uczniów w swojej szkole, co trzeci (34%) ze strony samych uczniów. Są to jedne z najniższych wyników spośród wszystkich krajów uczestniczących w badaniu!

>> Znaczna część polskich nauczycieli zmaga się ze stresem zawodowym – ponad jedna trzecia (38%) doświadcza w pracy stresu w znacznym lub dużym stopniu. Skutki stresu widać szczególnie w sferze psychicznej: 30% nauczycieli ocenia, że praca w znacznym lub dużym stopniu negatywnie wpływa na ich zdrowie psychiczne, a 21% – na zdrowie fizyczne.

>> Zaburzenia równowagi między obowiązkami zawodowymi a życiem osobistym deklaruje 63% nauczycieli (8% twierdzi, że pracy w ogóle nie da się pogodzić z życiem prywatnym, a 55% – że tylko w pewnym stopniu).

>> Za główne źródła stresu zawodowego polscy nauczyciele uważają wychowawcze i relacyjne aspekty swojej pracy oraz obciążenie zadaniami administracyjnymi. Mniej więcej 4 na 10 nauczycieli deklaruje, że w dużym lub znacznym stopniu doświadcza stresu związanego z: – odpowiedzialnością za osiągnięcia uczniów (46%) – oraz za ich dobrostan społeczny i emocjonalny (42%), – reagowaniem na problemy zgłaszane przez rodziców (44%), – nadmiarem zadań administracyjnych (44%), – utrzymywaniem dyscypliny w klasie (37%).

W poniedziałek dzień przed DEN minister Edukacji Barbara Nowacka, z własnej inicjatywy, odznaczyła Medalami Komisji Edukacji Narodowej ekspertów, którzy pracowali nad przygotowaniem podstaw programowych do przedmiotów: edukacja zdrowotna, edukacja obywatelska oraz wychowanie fizyczne, a także tym, którzy pracowali nad założeniami ustawy o Rzeczniku Praw Uczniowskich. Doceniono również wielu przedstawicieli organizacji pozarządowych zasłużonych na rzecz polskiej oświaty oraz dzieci i młodzieży.

(GN)

DZIEŃ EDUKACJI NARODOWEJ 2025. Pięknego święta i dobrych dni dla EDUKACJI przez cały rok!