9 listopada to Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem. Ustanowiono go w 1989 r. w celu upamiętnienia ofiar pogromu żydowskiego z 1938 r. podczas tzw. nocy kryształowej, a także dla wyrażenia sprzeciwu wobec współczesnych form rasizmu i nietolerancji.
Pogrom listopadowy, znany pod nazwą “nocy kryształowej” (niem. Kirstallnacht), był pierwszym masowym pogromem antyżydowskim w III Rzeszy. Był kolejnym, po bojkocie ekonomicznym i antyżydowskim ustawodawstwie, przejawem antysemickiej polityki władz niemieckich.
9 listopada to Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem, który upamiętnia ofiary pogromu żydowskiego z 1938 r. i wyraża sprzeciw wobec współczesnych form rasizmu i nietolerancji. Dziś przypada 85. rocznica "nocy kryształowej". Więcej na: 👉https://t.co/3Ex3UqmulT pic.twitter.com/RxOjDE1kcg
— POLIN Museum (@polinmuseum) November 9, 2023
Jak przypomina Muzeum Polin w założeniu wybuch antyżydowskiej przemocy miał wyglądać jak spontaniczny zryw ludności w odpowiedzi na zabójstwo niemieckiego dyplomaty Ernsta vom Ratha, dokonane przez 17-letniego żydowskiego chłopca Herszla Grynszpana w Paryżu. Grynszpan urodził się w Hanowerze jako syn polskich Żydów, ale jako 14-latek wyemigrował do Francji.
Zamachu dokonał 7 listopada 1938 r. w ambasadzie Rzeszy Niemieckiej w akcie zemsty za wydalenie jego rodziny do Polski z Niemiec w ramach tzw. Polenaktion. Pod terminem tym kryje się akcja deportacji ok. 17 tys. Żydów – obywateli polskich pod koniec października 1938 r. Po śmierci von Ratha, która nastąpiła 9 listopada, zamieszki antyżydowskie na terenie całej Rzeszy miały być wyrazem zemsty zwykłych Niemców za ten zamach.
W rzeczywistości pogromy były zaplanowane już dużo wcześniej, a zamach stał się tylko idealnym pretekstem do ich przeprowadzenia. Rozkaz rozpoczęcia pogromu wydał minister propagandy Joseph Goebbels w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku.
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. Niemcy zamordowali w III Rzeszy ponad 90 Żydów, spalili blisko 200 synagog i zbezcześcili cmentarze. Zniszczono także ponad 7 tys. sklepów prowadzonych przez Żydów w Berlinie i wielu innych miastach, od czego pochodzi nazwa „noc kryształowa”. pic.twitter.com/O7XcbAgkbC
— Instytut Pileckiego (@InstPileckiego) November 9, 2023
Akcje terroru wobec ludności żydowskiej trwały od pierwszych godzin nocnych 9 listopada do późnego wieczoru 10 listopada 1938 r. W tym czasie członkowie SS i SA przebrani w cywilne ubrania z łomami, siekierami oraz inną bronią wyszli na ulice miast, demolując, paląc i atakując niemieckich Żydów.
We wszystkich regionach Rzeszy w ciągu kilku dni zniszczono prawie półtora tysiąca synagog i domów modlitwy. Zdemolowano mieszkania, sklepy i cmentarze żydowskie. Precyzyjność ataków ułatwiały specjalne rejestry Żydów oraz należących do nich nieruchomości.
Napastnicy nie ograniczali się jedynie do demolowania i podpalania budynków – niemal wszędzie odnotowano również akty gwałtów, pobić i upokorzeń żydowskich sąsiadów. Około 400 osób zginęło, a 30 tys. trafiło do obozów koncentracyjnych.
(GN)
Fot: Wikipedia
86 lat temu na Uniwersytecie Warszawskim zostało wprowadzone tzw. getto ławkowe