„Większość uczniów przybyłych z Ukrainy do Polski nie zna języka polskiego w stopniu umożliwiającym zadowalający wynik egzaminu. Wybór szkoły ponadpodstawowej będzie zatem ograniczony tylko do tych, które będą mieć wolne miejsca po przyjęciu polskich uczniów” – napisał m.in. rzecznik praw obywatelskich prof. Marcin Wiącek do szefa MEiN Przemysława Czarnka.
Według RPO w lepszej sytuacji będą ci uczniowie z Ukrainy, którzy będąc w Polsce, kontynuowali naukę w trybie zdalnym w ukraińskim systemie oświaty.
„Będą oni mogli złożyć wnioski o przyjęcie do szkół średnich na podstawie dokumentów wydanych przez szkołę za granicą, bez zdawania egzaminu . Rozwiązania w tej sprawie powinny być zgodne ze standardami Konstytucji i prawa międzynarodowego, które wymagają równego traktowania” – podkreśla Rzecznik.
‼️Ignorowanie możliwości oraz potrzeb dzieci uchodźczych może prowadzić do nierówności w dostępie do nauki, dyskryminacji oraz ograniczania ich wolności i praw – pisze #RPO do Ministra Edukacji i Nauki @CzarnekP ws. egzaminu ósmoklasisty.https://t.co/57Awe0z0OO
— Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (@BiuroRPO) April 13, 2022
Wśród licznych kwestii kształcenia, wychowania oraz opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy szczególną uwagę zwraca organizacja egzaminów zewnętrznych w roku szkolnym 2021/2022. Zastrzeżenia środowisk edukacyjnych wywołuje m.in. obowiązek przystąpienia przez dzieci uchodźcze do egzaminu ósmoklasisty jako warunek ukończenia szkoły podstawowej i udziału w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych.
„Ignorowanie możliwości oraz potrzeb dzieci uchodźczych może prowadzić do nierówności w dostępie do nauki, dyskryminacji oraz ograniczania ich wolności i praw, czyli do naruszenia art. 70, 32 oraz 37 Konstytucji” – napisał rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek do ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.
Jak zaznacza RPO z uwagi na zwiększoną liczbę uczniów i uczennic biorących udział w naborze w 2022 r. (problem tzw. kumulacji roczników) uczniowie z Ukrainy znajdą się w zdecydowanie gorszym położeniu. Będą także traktowani inaczej niż uczniowie z Ukrainy, którzy kontynuowali naukę w trybie zdalnym w ukraińskim systemie oświaty. Ci bowiem będą mogli złożyć wnioski o przyjęcie do szkół średnich na podstawie dokumentów wydanych przez szkołę za granicą, bez potrzeby zdawania egzaminu ósmoklasisty.
„Podnoszona jest także kwestia niezgodności zaproponowanej formy egzaminu z zasadami i celami przeprowadzania egzaminów zewnętrznych. Dopuszczenie możliwości ich zdawania bez znajomości języka polskiego oznacza, że poziom opanowania podstaw programowych nie zostanie w ogóle sprawdzony. A w przypadku egzaminu z języka polskiego na podstawie odpowiedzi udzielonych przez zdającego lub na podstawie ich braku nie można określić, czy ma on umiejętności np. rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury, rozpoznawania intencji rozmówcy, wyszukiwania informacji, tworzenia wypowiedzi” – tłumaczy.
Prof. Wiącek przypomina, że organizacje zajmujące się edukacją postulują m.in. odstąpienie w tym roku od obowiązku przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty przez uczniów i uczennice z doświadczeniem uchodźczym, lepsze uregulowanie zasad rekrutacji do szkół ponadpodstawowych, a także poszerzenie bazy szkolnej proporcjonalnie do liczby uczniów i uczennic włączanych do systemu oświaty (tworzenie nowych szkół, zwiększenie liczby oddziałów oraz zatrudnienie nauczycieli).
RPO zdaje sobie sprawę, że przybycie do Polski w tak krótkim okresie czasu tysięcy młodych osób z objętej wojną Ukrainy wymusza na organach państwa przyjęcie nadzwyczajnych rozwiązań. Jednocześnie jednak podkreśla, że rozwiązania te powinny być zgodne ze standardami Konstytucji RP oraz prawa międzynarodowego.
„Na obecnym etapie wydaje się, że zasady przeprowadzania egzaminów zewnętrznych oraz rekrutacji do szkół średnich wymagają pilnego zbadania pod kątem zgodności ze wskazanymi normami. Istnieje poważne ryzyko, że ignorowanie możliwości oraz potrzeb dzieci uchodźczych może prowadzić do nierówności w dostępie do nauki, dyskryminacji oraz ograniczania ich wolności i praw, czyli do naruszenia art. 70, 32 oraz 37 Konstytucji” – czytamy w piśmie RPO.
Rzecznik pyta zatem ministra Czarnka, czy resort rozważa dokonanie zmian w przedstawionym zakresie.
(GN)
Grupa nauczycieli, aktywistów i samorządowców prosi RPO o interwencję ws. egzaminu ósmoklasisty