Jak będzie wyglądał egzamin na nauczyciela mianowanego i postępowanie kwalifikacyjne na nauczyciela dyplomowanego? Tego dowiemy się z opublikowanego przez MEiN w „Dzienniku Ustaw” rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Wraz z nowym rokiem szkolnym w życie weszły nowe zasady awansu zawodowego oraz oceny pracy. To oznacza likwidację stopnia nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego. O ile zmiany ustawowe wprowadzone nowelizacją Karty Nauczyciela obowiązują od 1 września, to na przepisy wykonawcze musieliśmy czekać prawie dwa tygodnie. Nowe rozporządzenie awansowe właśnie ukazało się w „Dzienniku Ustaw”.
Zgodnie z obecnymi przepisami młody nauczyciel wchodząc do zawodu otrzymuje status „nauczyciela początkującego”. O stopień mianowanego młody nauczyciel będzie mógł się starać po 4 latach pracy. W tym okresie przez 3 lata i 9 miesięcy nauczyciel ma odbywać nie staż, ale „przygotowanie do zawodu”.
Nauczyciel w trakcie przygotowania do zawodu będzie musiał:
1) poznać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły;
2) prowadzić powierzone mu zajęcia i uczestniczyć w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;
3) obserwować zajęcia prowadzone przez mentora lub innego nauczyciela;
4) doskonalić kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, w szczególności w zakresie kształcenia uczniów
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych;
5) przeprowadzić zajęcia pokazowe
6) dokonać ewaluacji własnej pracy i wykorzystać jej wyniki do doskonalenia dalszej pracy;
7) dzielić się wiedzą z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego.
W okresie przygotowania do zawodu nad młodym nauczycielem ma czuwać mentor, czyli nauczyciel mianowany lub dyplomowany wyznaczony przez dyrektora.
W okresie przygotowania do zawodu nauczyciela czekają co najmniej dwa mini-egzaminy, którym zostanie poddany przy okazji przeprowadzenia lekcji pokazowych. Pierwszą lekcję (a właściwie „co najmniej jedną”) poprowadzi w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu, a przed dokonaniem oceny pracy, w obecności dyrektora, mentora, a także doradcy metodycznego lub nauczyciela konsultanta albo przedstawiciela kuratorium albo też nauczyciela dyplomowanego. Jeżeli dyrektor uzna, że jedna lekcja pokazowa to za mało, będzie mógł zlecić początkującemu nauczycielowi przeprowadzenie kolejnych. Drugą (albo kolejną!) lekcję poprowadzi w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu, już po uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy.
Lekcja pokazowa to ważny element awansu, a co za tym idzie – utrzymania pracy w szkole. Czemu? Po przeprowadzeniu rozmowy z nauczycielem komisja wyda opinię – pozytywną lub negatywną. Opinia pozytywna będzie warunkiem niezbędnym do awansu na kolejny stopień. W razie kolejnych negatywnych opinii, okres przygotowania do zawodu wydłuży się nauczycielowi o 1 rok i 9 miesięcy. Po 6 latach bezowocnych prób awansu na kolejny stopień początkujący nauczyciel zostanie zwolniony z pracy.
Nauczyciel w środku starej procedury awansowej – ministerstwo edukacji przygotowało poradnik
Zgodnie z rozporządzeniem spotkanie komisji po przeprowadzonych zajęciach będzie przypominało egzamin. Komisja wydając opinię powinna bowiem omówić je z nauczycielem „odnosząc się do umiejętności nauczyciela, w szczególności w zakresie elastycznego reagowania na zmieniającą się sytuację na zajęciach, kultury osobistej oraz komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między uczniem a nauczycielem”.
Padną pytania, nauczyciel będzie musiał na nie odpowiedzieć. Jak na egzaminie. Opinię poprzedzi też rozmowa z nauczycielem na temat stosowanych przez niego „metod i form pracy oraz indywidualizacji nauczania, w trakcie której nauczyciel wykonuje zadanie wskazane przez komisję z użyciem narzędzi multimedialnych, o ile narzędzia takie nie były wykorzystane w trakcie tych zajęć”.
Komisja oceni zajęcia nauczyciela przyznając punkty na skali 0-10. Punkty zostaną zsumowane, a komisja obliczy średnią arytmetyczną. Nauczyciel otrzyma pozytywną opinię z przeprowadzonych zajęć, jeśli średnia wyniesie co najmniej 5.
Podczas egzaminu zorganizowanego przez komisję egzaminacyjną powołaną przez organ prowadzący ma obowiązywać zakres wymagań:
1) znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela;
2) umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w szczególności realizację podstawy programowej;
3) umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów i indywidualizowania nauczania;
4) umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki;
5) znajomość środowiska uczniów oraz umiejętność uwzględniania w swojej pracy problematyki środowiska lokalnego i współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
6) umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych
W trakcie egzaminu trzeba będzie zapewnić nauczycielowi dostęp do aktów prawnych.
Podczas egzaminu każdy z członków komisji oceni spełnianie przez nauczycieli wymagań oraz umiejętność rozwiązania wskazanego problemu związanego z wykonywaną pracą przyznając łącznie od 0 do 10 punktów. Punkty zostaną zsumowane, a na tej podstawie wyciągnięta średnia arytmetyczna.
System obliczania ostatecznej punktacji jest skomplikowany. Nazwaliśmy go „systemem skoczków narciarskich”, ponieważ przypomina on zasady punktacji znane właśnie z turniejów w skokach. Jeśli w komisji egzaminacyjnej znajdzie się więcej niż 3 członków, to najwyższa i najniższa ocena zostanie odrzucona, a z pozostałych wyciągnie się średnią. Do zasady „skoczków narciarskich” dodano jednak zastrzeżenie, że nie będzie się jej stosowało, jeśli co najmniej dwie najwyższe oceny punktowe przyznane przez członków komisji egzaminacyjnej będą takie same lub też, gdy wszyscy członkowie komisji przyznają takie same oceny punktowe. Nauczyciel zaliczy egzamin, jeśli średnia arytmetyczna będzie wynosiła co najmniej 7.
Identyczną zasady mają obowiązywać w pracach komisji kwalifikacyjnej na nauczyciela dyplomowanego. W postępowaniu kwalifikacyjnym nauczyciel zaprezentuje swój dorobek zawodowy oraz odpowie na pytania dotyczące „działań i zadań zrealizowanych przez nauczyciela na rzecz oświaty oraz ich efektów”.
Potem każdy z członków komisji przyzna nauczycielowi punkty – od 0 do 10, która stanie się elementem obliczenia średniej arytmetycznej. Przy czym – tu też ma obowiązywać punktacja „skoczków narciarskich” (jeśli w komisji znajdzie się więcej niż 3 członków, to oceny skrajne zostaną odrzucone). Oczywiście z zastrzeżeniem, że zasada ta nie obowiązuje, jeśli co najmniej dwie najwyższe oceny punktowe przyznane przez członków komisji egzaminacyjnej będą takie same lub też, gdy wszyscy członkowie komisji przyznają takie same oceny punktowe.
Podczas rozmowy kwalifikacyjnej komisja będzie musiała zapewnić nauczycielowi dostęp do aktów prawnych – analogicznie do egzaminu.
Rozporządzenie weszło w życie dzisiaj, tj. 13 września br.
Rozporządzenie wraz z załącznikami dostępne jest TUTAJ.
Od 1 września nowa ocena pracy. Czarnek podpisał rozporządzenie
(PS, GN)