„Polscy piętnastolatkowie z wysoką pozycją na świecie pod względem umiejętności myślenia kreatywnego. W ramach badania PISA 2022 zrealizowano dodatkową część sprawdzającą umiejętności uczniów w tym zakresie” – poinformował Instytut Badań Edukacyjnych i opublikował krajowy raport z badania. Wynika z niego, że średni wynik polskich uczniów w zakresie myślenia kreatywnego wyniósł 34 punkty. Polscy piętnastolatkowie znaleźli się w grupie krajów z najwyższymi wynikami. Wynik Polski jest zbliżony do wyników piętnastolatków z Łotwy, Belgii i Portugalii. Wśród krajów Unii Europejskiej lepsze wyniki od polskich uczniów uzyskali jedynie uczniowie z Estonii, Finlandii i Danii.
Najwyższe wyniki na świecie uzyskali uczniowie z Singapuru (średnio 41 punktów) oraz Korei Południowej i Kanady (38 punktów), a także z Australii (37 punktów) i Nowej Zelandii (36 punktów). Najniższe – z Albanii, Filipin i Uzbekistanu.
„Polska osiągnęła wynik istotnie statystycznie wyższy niż średnia dla krajów OECD we wszystkich trzech badanych wymiarach (tworzenie różnorodnych pomysłów, tworzenie kreatywnych pomysłów, ocenianie i ulepszanie pomysłów), a także we wszystkich czterech domenach (prezentacja graficzna, wypowiedź pisemna, rozwiązywanie problemów społecznych oraz rozwiązywanie problemów naukowych)” – podkreśla IBE.
Polscy piętnastolatkowie znaleźli się w grupie krajów z najwyższymi wynikami pod względem umiejętności myślenia kreatywnego.
O badaniu PISA opowiada dr Tomasz Gajderowicz, zastępca dyrektora IBE:https://t.co/afsOkoA2fz#PISA #PISA2022 #MyslenieKreatywne
— Instytut Badań Edukacyjnych IBE (@ibe_edu) June 18, 2024
Większość krajów, które osiągają wyższe wyniki w zakresie myślenia kreatywnego, zwykle uzyskuje również wyższe niż średnia wyniki w zakresie trzech głównych dziedzin badania PISA – rozumienia czytanego tekstu, umiejętności matematycznych i rozumowania w naukach przyrodniczych.
W badaniu wyróżniono 6 poziomów umiejętności uczniów z zakresu myślenia kreatywnego. W Polsce ok. 1/3 piętnastolatków charakteryzuje się umiejętnościami z dwóch najwyższych poziomów (poziom 5 i 6). Najwyższy odsetek uczniów z tych poziomów odnotowano w Singapurze, Korei Południowej i Kanadzie (odpowiednio 58%, 46% i 45%).
Zarazem jedynie 4% polskich uczniów uzyskuje wyniki na najniższym poziomie 1. lub poniżej tego poziomu. Oznacza to, że stosunkowo niewielki odsetek uczniów w Polsce ma niskie umiejętności z zakresu myślenia kreatywnego. W kilku krajach biorących udział w badaniu odsetek uczniów, którzy nie osiągają 1. poziomu umiejętności, wynosi powyżej 20% (Filipiny, Albania i Maroko – odpowiednio 36%, 29% oraz 24% uczniów poniżej poziomu 1).
Jak wskazuje IBE dziewczęta wykazują średnio wyższe umiejętności w zakresie myślenia kreatywnego niż chłopcy we wszystkich krajach uczestniczących w badaniu. W Polsce średni wynik dziewcząt to 36 punktów, a chłopców – 33 punkty. Różnica ta jest istotna statystycznie i zbliżona do średniej dla krajów OECD.
PISA umożliwia wnioskowanie o poziomie umiejętności populacji piętnastolatków. W roku 2022 badaniem w Polsce objęto uczniów liceów ogólnokształcących (stanowiących 47% populacji piętnastolatków), techników (40%), branżowych szkół I stopnia (12%) oraz niewielki odsetek uczniów ze szkół podstawowych (1%).
Różnice w umiejętnościach z zakresu myślenia kreatywnego uczniów uczęszczających do różnych typów szkół są duże. W szkołach branżowych odsetek uczniów, którzy osiągają dwa najwyższe poziomy umiejętności (5. i 6.) wynosi 4%, zaś 19% ma umiejętności poniżej 2. poziomu. Lepsza sytuacja jest w technikach – tylko 3% uczniów nie osiąga poziomu 2., a na dwóch najwyższych poziomach umiejętności jest 24% uczniów.
Najlepiej pod względem umiejętności myślenia kreatywnego wypadają uczniowie liceów ogólnokształcących – znikomy jest tam odsetek piętnastolatków z umiejętnościami poniżej poziomu 2., za to umiejętności na dwóch najwyższych poziomach prezentuje prawie połowa uczniów (48%). Różnice te w dużej mierze są rezultatem tego, że do szkół branżowych trafiają uczniowie ze stosunkowo niższymi umiejętnościami z zakresu dziedzin badanych w PISA w porównaniu do liceów. Ponadto w liceach jest znacznie więcej dziewcząt niż chłopców, w przeciwieństwie do szkół branżowych, gdzie chłopców jest więcej niż dziewcząt.
Myślenie kreatywne mierzone w badaniu PISA zostało zdefiniowane jako umiejętność tworzenia, oceny i ulepszania pomysłów na rozwiązanie problemu lub twórcze wyrażenie się, które może prowadzić do powstania nowej wiedzy, skutecznych i oryginalnych rozwiązań, produktów czy dzieł sztuki.
Ze względu na pandemię COVID-19 ostatnia edycja badania na całym świecie została przesunięta o rok i odbyła się cztery lata po poprzednim cyklu. W badaniu trzech podstawowych dziedzin oraz myślenia kreatywnego Polskę reprezentowało 6011 uczniów z 240 szkół. Badanie w szkołach zrealizowano od 7 marca do 29 kwietnia 2022 roku.
Pomiaru umiejętności myślenia kreatywnego dokonano po raz pierwszy w historii programu PISA. Udział w tej części badania wzięły 64 kraje i regiony. Uczniowie rozwiązywali specjalnie przygotowane zadania sprawdzające ich umiejętności w zakresie tworzenia różnorodnych pomysłów, tworzenia kreatywnych pomysłów, oceniania i ulepszania pomysłów w czterech domenach: prezentacja graficzna, wypowiedź pisemna, rozwiązywanie problemów społecznych oraz rozwiązywanie problemów naukowych. Rozwiązanie każdego z zadań trwało od 5 do 15 minut.
Badanie zrealizowano w marcu i kwietniu 2022 roku.
PISA (Programme for International Student Assessment, Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów) to jeden z najważniejszych edukacyjnych programów badawczych i największe międzynarodowe badanie umiejętności uczniów na świecie, prowadzone co trzy lata w kilkudziesięciu krajach i regionach. Jego organizatorem jest Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Polską edycję badania przeprowadził Instytut Badań Edukacyjnych na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki. Badanie zostało sfinansowane ze środków budżetu państwa.
Celem badania PISA jest sprawdzenie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy i tym samym określenie, na ile młodzież jest przygotowana do podjęcia wyzwań, które staną przed nią w przyszłości. PISA pokazuje poziom i zróżnicowanie umiejętności piętnastolatków, które rozwijane są w trakcie edukacji szkolnej i poza szkołą. W każdej edycji PISA mierzone są umiejętności matematyczne, rozumienie czytanego tekstu oraz rozumowanie w naukach przyrodniczych. W badaniu PISA 2022 dodatkowo badano myślenie kreatywne oraz umiejętności finansowe.
Raporty z badania a także dodatkowe informacje o PISA znaleźć można na stronach: Instytutu Badań Edukacyjnych (pisa.ibe.edu.pl) oraz OECD (www.oecd.org/pisa/).
Więcej na stronie IBE tutaj
(GN)
Dr hab. Maciej Jakubowski dla Głosu: Likwidacja gimnazjów przyniosła uczniom znaczne straty