Wiersze Marcina Świetlickiego, „Ziele na kraterze” Melchiora Wańkowicza oraz „Zezowate szczęście” w reż. Andrzeja Munka mają zniknąć z kanonu lektur oraz dzieł kultury dla uczniów kształcących się w polskich szkołach przy ambasadach i konsulatach. Zastąpią ich pozycje na temat życia Jana Pawła II i Stefana Wyszyńskiego
Resort edukacji postanowił zmienić rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą. Chodzi o nowy wykaz lektur z edukacji polonistycznej na I etapie edukacyjnym (klasy I–III szkoły podstawowej – edukacja wczesnoszkolna) oraz z języka polskiego na II etapie edukacyjnym (klas IV–VIII szkoły podstawowej) i III etapie edukacyjnym (klasy I–IV liceum ogólnokształcącego).
Kanon ten obowiązuje uczniów szkół polskich przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej, realizujących uzupełniający plan nauczania w zakresie języka polskiego i wiedzy o Polsce.
Z wykazu lektur dla klas I-III znikną więc następujące pozycje:
1) Czesław Centkiewicz, „Zaczarowana zagroda”;
2) Mira Jaworczakowa, „Oto jest Kasia”;
3) Leszek Kołakowski, „Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?”;
4) Marcin Pałasz, „Sposób na Elfa”
Ich miejsce zajmą:
1) Dorota Gellner, „Wścibscy”;
2) Julita Grodek, „Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie”;
3) Tom Justyniarski, „Psie troski”;
4) Piotr Kordyasz, „Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły” (fragmenty);
Z kanonu obowiązkowego dla klas IV-VI zniknie pozycja Rafała Kosika, „Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi”, którą przeniesiono do wykazu lektur uzupełniających. Do wykazu tego dodano też następujące pozycje:
1) Emilia Kiereś, „Rzeka”;
2) Zofia Kossak-Szczucka, „Topsy i Lupus”;
3) Bolesław Leśmian, „Klechdy sezamowe”;
4) Longin Jan Okoń, „Tecumseh”;
5) Ferdynand Antoni Ossendowski, „Słoń Birara”;
6) Jacek Podsiadło, „Czerwona kartka dla Sprężyny”
Uczniowie klas VII-VIII nie poznają już książki Melchiora Wańkowicza „Ziele na kraterze”, którą wykreślono z wykazu lektur obowiązkowych. W wykazie lektur uzupełniających znajdą się natomiast dodatkowo:
1) Andre Frossard, „Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II”;
2) Zofia Kossak-Szczucka, „Bursztyny” (wybrane opowiadanie);
3) Bolesław Prus, „Placówka”;
4) Henryk Sienkiewicz, „Sąd Ozyrysa”
Najwięcej zmian wprowadzonych zostanie do kanonu obowiązującego w liceum. MEiN postanowiło wykreślić z niego wiersze Marcina Świetlickiego, a z zalecanych dzieł teatralnych i filmowych:
1) „Apocalypsis cum figuris”, reż. Jerzy Grotowski;
2) „Zezowate szczęście”, reż. Andrzej Munk
Z wykazu teksty polecanych do samokształcenia znikną natomiast:
1) Jan Białostocki, „Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej”;
2) Umberto Eco, „Sztuka i piękno w średniowieczu”;
3) „Człowiek renesansu”, red. Eugenio Garin;
4) „Człowiek Grecji”, red. Jean-Pierre Vernant;
5) Ewelina Nurczyńska-Fidelska, Barbara Parniewska, Ewa Popiel-Popiołek, Halina Ulińska, „Film w szkolnej edukacji humanistycznej”
W zamian na listę lektur trafią dodatkowo następujące pozycje:
1) Juliusz Słowacki, „Listy do Matki” (fragmenty);
2) Henryk Sienkiewicz, „Listy z podróży do Ameryki” (fragmenty);
3) Stefan Żeromski, „Ludzie bezdomni”;
4) Ferdynand Antoni Ossendowski, „Mocni ludzie”; „Ludzie, zwierzęta, bogowie”;
5) Krystyna Lubieniecka-Baraniak, „Gdy brat staje się katem;”
6) Zofia Kossak-Szczucka, „Pożoga, Wspomnienia z Wołynia 1917–1919”, „Błogosławiona wina”;
7) Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie;
8) wybrane wiersze następujących poetów: Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski;
9) Witold Pilecki, „Raport Witolda”;
10) Wiesław Kielar, „Anus mundi”;
11) Jan Paweł II, „Przekroczyć próg nadziei” (fragmenty), „Tryptyk rzymski”, „Pamięć i tożsamość” (fragmenty), „Fides et ratio” (fragmenty);
12) „Kronika Książąt Polskich” oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski;
13) Karol Wojtyła, „Przed sklepem jubilera”;
14) Stefan Wyszyński, „Zapiski więzienne”;
15) Paweł Zuchniewicz, „Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim”.
Czym resort edukacji tłumaczy te zmiany? „W większości przypadków zmiany dotyczą wykazów lektur uzupełniających (w przypadku liceum ogólnokształcącego – tekstów do wyboru i polecanych do samokształcenia), do których dodano pozycje charakteryzujące się walorami edukacyjnymi, wychowawczymi oraz staranną polszczyzną. Wykazy uzupełniono w szczególności o lektury polskich autorów oraz traktujące o sprawach polskich” – czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Zdaniem urzędników MEiN, „znajomość lektur poznawanych w szkołach w Polsce, ułatwi uczniom uczęszczającym do szkół polskich za granicą adaptację, w przypadku powrotu do kraju”.
„Usunięto lektury, których treści wykraczają poza kształcenie uzupełniające w zakresie języka polskiego i wiedzy o Polsce” – podkreślono w uzasadnieniu.
Na początku czerwca br. MEiN przedstawiło projekt rozporządzenia zmieniający listę lektur w szkołach. Ministerstwo zaproponowało usunięcie z listy obowiązkowych lektur szkolnych dla szkół średnich m.in. wybranych wierszy Marcina Świetlickiego oraz następujących pozycji: Jan Parandowski “Mitologia”, François Villon “Wielki testament”, Piotr Skarga “Żywoty świętych”, Tadeusz Konwicki “Mała apokalipsa” i Janusz Głowacki “Antygona w Nowym Jorku”.
(PS, GN)