„Nieuzasadnione jest zróżnicowanie statusu prawnego nauczycieli zatrudnionych w ramach umowy o pracę oraz mianowania. Ci drudzy są bowiem w gorszym położeniu w zakresie ochrony przedemerytalnej i prawa do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy – w przypadku przywrócenia przez sąd do pracy” – uważa rzecznik praw obywatelskich i opowiada się za spójnym uregulowaniem sytuacji prawnej nauczycieli w tym obszarze, co oznacza konieczność jednakowego ich traktowania bez względu na podstawę prawną zatrudnienia. Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się do minister edukacji narodowej Barbary Nowackiej o zmianę przepisów w Karcie Nauczyciela w tym zakresie.
„Rzecznikowi zasygnalizowano konstytucyjny aspekt nieuzasadnionego różnicowania sytuacji prawnej nauczycieli ze względu na tryb ich zatrudnienia, tj. umowy o pracę lub mianowania” – czytamy na stronie Biura RPO. Zdaniem rzecznika wskazuje to na potrzebę zmiany przepisów Karty nauczyciela „w celu dochowania zasady równości w ochronie przedemerytalnej i prawa do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy – w przypadku przywrócenia do pracy przez sąd”.
„W pragmatykach pracowniczych w sposób odrębny uregulowano stosunki pracy osób zatrudnionych w sektorze publicznym, do których należą m.in. nauczyciele. Karta Nauczyciela jest taką pragmatyką, co oznacza, że przy regulacji stosunku pracy ma ona pierwszeństwo przed Kodeksem pracy” – dodaje Biuro RPO.
Nieuzasadnione jest zróżnicowanie statusu prawnego nauczycieli zatrudnionych w ramach umowy o pracę oraz mianowania.
Ci drudzy są bowiem w gorszym położeniu w zakresie ochrony przedemerytalnej i prawa do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy – w przypadku… pic.twitter.com/WlLZMeKxhn— Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (@BiuroRPO) February 28, 2024
Zgodnie z art. 91c ust. 1 Karty nauczyciela „w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy”. Tenże kodeks mówi, że pracownicy są objęci zakazem zwolnienia z pracy w ochronnym wieku przedemerytalnym, a jeśli ten zakaz zostanie złamany i potem sąd przywróci takiego pracownika do pracy, to przysługuje mu wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy.
Według RPO powinno to dotyczyć także nauczycieli. Jednak jak zwraca uwagę rzecznik, status nauczycieli jest zróżnicowany. Oprócz zatrudnionych na umowę o pracę najliczniejszą grupą są nauczyciele mianowani i dyplomowani. Tymczasem wskazane wyżej rozwiązania w Kodeksie Pracy dotyczą wyłącznie tych zatrudnionych na umowę o pracę.
„Zrodził się zatem problem, czy nauczyciel w ochronnym wieku przedemerytalnym – i zarazem nie jest objęty z tego tytułu ochroną przed wypowiedzeniem stosunku pracy, a to wyłącznie dlatego, że podstawą jego zatrudnienia nie jest umowa o pracę – może dochodzić wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez zatrudnienia po przywróceniu go do pracy na podstawie art. 57 § 2 Kodeksu pracy. Prawo takie przysługuje bowiem nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę” – pisze RPO.
Zdaniem rzecznika Karta nauczyciela nie potwierdza, że to prawo przysługuje także nauczycielom zatrudnionym na podstawie tej karty (mianowanym) i nie zostało ono włączone do regulacji ich statusu.
Jak wskazuje RPO, oznacza to, że ochrona przedemerytalna, wynikająca z Kodeksu Pracy, nie odnosi się do nauczycieli mianowanych. I takie stanowisko w tej sprawie zajął również Sąd Najwyższy.
Problem w tym, że według Karty nauczyciela nauczycielom zwalnianym z pracy w okresie ochrony przedemerytalnej i przywracanym do pracy przez sąd, nie przysługuje wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy. Czyli są traktowani pod tym względem gorzej niż nauczyciele zatrudnieni na umowę o pracę.
„Ma zatem miejsce nieuzasadnione zróżnicowanie statusu prawnego nauczycieli zatrudnionych w ramach umowy o pracę i mianowania. Tych ostatnich stawia to w gorszym położeniu. Istnieje w związku z tym problem nierównego traktowania nauczycieli w zakresie ochrony przedemerytalnej i prawa do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy w przypadku przywrócenia do pracy przez sąd – w zależności od podstawy nawiązania stosunku pracy” – pisze RPO.
W związku z tym zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, Stanisław Trociuk, poprosił minister edukacji narodowej „o rozważenie potrzeby podjęcia działań legislacyjnych, mających na celu zmianę przepisów Karty Nauczyciela w kierunku zrównania uprawnień nauczycieli mianowanych z uprawnieniami nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, związanych z ochroną przedemerytalną i prawem do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy w przypadku przywrócenia nauczyciela do pracy przez sąd pracy i podjęcia przez niego zatrudnienia”.
(GN)