W Markowej na Podkarpaciu odbyły się w niedzielę uroczystości religijne m.in. z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego związane z beatyfikacyjną rodziny Ulmów, zamordowanej przez Niemców za pomoc Żydom. Papież Franciszek włączył dziewięcioosobową rodzinę Ulmów do grona błogosławionych Kościoła. Sejm postanowił wcześniej, że rodzina Ulmów znajdzie się wśród patronów 2024 roku.
Rodzina Ulmów została zamordowana 24 marca 1944 r. przez Niemców. W masakrze w Markowej zginęło wówczas kilkanaście osób. Najpierw Niemcy zabili Żydów, których przed niemieckimi prześladowaniami ukrywali u siebie Ulmowie.
Prezydent @AndrzejDuda: Cześć i chwała bohaterskiej #RodzinaUlmów i wszystkim, którzy zginęli, pomagając swoim sąsiadom narodowości żydowskiej w czasie II wojny światowej!
Wystąpienie Prezydenta RP: https://t.co/B0FcEtcKPF pic.twitter.com/XXBHkgGGmw
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) September 10, 2023
Z rąk niemieckich żandarmów zginęli: dwie córki sąsiadów Ulmów – Golda (Genia) Gruenfeld i Lea Didner z córką, trzech braci Szallów, ich 70-letni ojciec Saul Szall oraz jego krewny. Następnie Niemcy rozstrzelali Józefa Ulmę i jego żonę Wiktorię, która była w siódmym miesiącu ciąży.
Niemcy na końcu zamordowali dzieci Ulmów: 8-letnią Stanisławę, 6-letnią Barbarę, 5-letniego Władysława, 4-letniego Franciszka, 3-letniego Antoniego i półtoraroczną Marię.
"In an unprecedented move, the Vatican on Sunday beatified a Polish family of nine — a married couple and their small children — who were executed by the Nazis during World War II for sheltering Jews.
The Ulmas were killed at home by German Nazi troops and by Nazi-controlled… pic.twitter.com/ERAuZwOGB2
— Auschwitz Memorial (@AuschwitzMuseum) September 10, 2023
W krajach pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej pomoc Żydom była w różny sposób karana, jednak na polskich terenach okupowanych przez Niemców za pomoc Żydom karano śmiercią. Rozporządzenie o karze śmierci dla Polaków pomagających Żydom wydał w 1941 r. zbrodniarz nazistowski, generalny gubernator okupowanych ziem polskich Hans Frank.
Warto jednak podkreślić, że na Ulmów doniósł granatowy policjant Włodzimierz Leś. Jak ustalił IPN, we wrześniu 1944 r. żołnierze podziemia zastrzelili go w Łańcucie.
Dziś w Markowej odbędzie się beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich 7 dzieci – polskiej rodziny, która 24.03.1944, w wyniku donosu, została zamordowana przez Niemców za udzielanie pomocy Żydom. Uroczystość zwieńczy 20-letni proces beatyfikacyjny.
👉https://t.co/XbJeBFN1Oa pic.twitter.com/zfWjGQX52u— POLIN Museum (@polinmuseum) September 10, 2023
Bezpośredni rozkaz zamordowania Ulmów wydał porucznik Eilert Dieken, dowódca niemieckiego posterunku żandarmerii. Rozkaz wykonali podlegli mu żandarmi: Józef Kokot, Erich Wilde, Gustav Unbehend i Michael Dziewulski.
Za swoje zbrodnie odpowiedział tylko Kokot wydany Polsce przez władze komunistycznej Czechosłowacji. Ani Eilert Dieken (po wojnie pracował w niemieckiej policji, zmarł w 1960 r. ) ani pozostali stacjonujący w Łańcucie żandarmi – Michael Dziewulski, Gustav Unbehend i Erich Wilde – nie zostali nigdy ukarani.
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali przez izraelski Jad Waszem uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył Ulmów Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Na wniosek prezydenta Andrzeja Dudy od 2018 r. obchodzony jest ustanowiony przez Sejm i Senat RP Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Rok 2024- zgodnie z uchwałą Sejmu – będzie rokiem Rodziny Ulmów.
Warto dodać, że oboje małżonkowie Ulma byli ukształtowani przez ruch ludowy. Józef Ulma był przed wojną członkiem ZMW „Wici”, a jego żona Wiktoria uczestniczyła w kursach Uniwersytetu Ludowego Solarzów w Gaci Przeworskiej (to obok rodzinnej dla Ulmów Markowej). Solarzowie (Ignacy i Zofia) to lewica ludowa, niezwykle zasłużona dla awansu społecznego młodzieży wiejskiej w II RP.
(GN)
For: IPN ze zbiorów Mateusza Szpytmy
„Sprawiedliwi z Markowej”. Konkurs MEiN i IPN dla nauczycieli na scenariusz lekcji
Hłasko, Ulmowie, olimpijczycy – Sejm wybrał patronów roku 2024