„Zrzeszone nauczycielstwo polskich szkół początkowych przejęte głębokim patrjotyzmem, w poczuciu wielkiej wagi słów, które wygłasza, składa Ojczyźnie swojej uroczyste przyrzeczenie, iż wszystkie siły swoje i życie swoje, a w potrzebie krew i ubogie mienie swoje ku pomnożeniu Jej kultury i dobrobytu, ku utrwaleniu Jej niezawisłości i wolności, ku rozwojowi szczerze demokratycznych Jej urządzeń państwowych i społecznych gorącem sercem ofiarowuje” – takie słowa znalazły się w słynnej Deklaracji Zrzeszenia Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych z 13 października 1918 r., opublikowanej na pierwszej stronie Głosu Nauczycielskiego.
Nauczyciele zrzeszeni w organizacjach tworzących 118-letnią historię ZNP mają swój walny udział w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Nieprzypadkowo w nocy z 10 na 11 listopada 1918 r., gdy rodziła się wolna Polska, rozpoczęło się również jednoczenie struktur związkowych z dawnych zaborów w jednolity Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (ZPNSP), od 1930 r. noszący nazwę Związek Nauczycielstwa Polskiego.
Wcześniej, już na kilka lat przed odzyskaniem niepodległości, nauczyciele związkowcy zaczęli tworzyć zarys oświatowego programu dla wolnej Polski. Związkowe dokumenty publikował Głos Nauczycielski (utworzony w 1917 r. jako czasopismo Zrzeszenia Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych, następnie – ZPNSP i ZNP). To dzisiaj drogocenne świadectwa tamtych dni!
Z Deklaracji ZPNSP (październik 1918 r., pisownia oryginalna):
Kończy się wojna, rozpoczyna się okres, jakiego w dziejach nie było, okres przebudowy świata; stawiane są cele, jakich dzieje nie znały, cele wieczystego pokoju, wolności i sprawiedliwości.
Na drodze ku ich zrealizowaniu, jako twarda nieubłagana konieczność dziejowa, jako jeden z najważniejszych kamieni węgielnych, na których dźwignąć się ma gmach pokoju, jest zjednoczone, wolne, niepodległe, demokratyczne i o morze oparte państwo polskie.
Zrzeszone nauczycielstwo polskich szkół początkowych przejęte głębokim patrjotyzmem, w poczuciu wielkiej wagi słów, które wygłasza, składa Ojczyźnie swojej uroczyste przyrzeczenie, iż wszystkie siły swoje i życie swoje, a w potrzebie krew i ubogie mienie swoje ku pomnożeniu Jej kultury i dobrobytu, ku utrwaleniu Jej niezawisłości i wolności, ku rozwojowi szczerze demokratycznych Jej urządzeń państwowych i społecznych gorącem sercem ofiarowuje.
Zrzeszone nauczycielstwo polskich szkół początkowych stoi na stanowisku, że przy tworzeniu nowej organizacji państwowej polskiej niewolno przenosić na grunt polski tych form i urządzeń państwowych, które w wojnie obecnej próby celowości i żywotności nie wytrzymały. Niech państwu polskiemu obcy będzie ów system policyjno-autokratyczny, który doprowadził państwa ościenne do tak ciężkiej katastrofy.
(…)
***
>> W Głosie Nauczycielskim nr 46-47 z 15-22 listopada 2023 r.:
„Lecz gmach nowy wstanie…”. Dr Piotr Wierzbicki ZNP (Kraków-Śródmieści) dla Głosu: 11 listopada to święto odrodzenia się Polski po 123 latach zaborów. Dla ZNP jest to też czas zjednoczenia się ruchu nauczycielskiego w walce o niepodległość i o polską szkołę.
Polecamy artykuł, który ukaże się w GN nr 46-47 z 15-22 listopada 2023 r.
Narodowe Święto Niepodległości. Nauczyciele stali w pierwszym szeregu walczących o wolną Polskę
“Wszyscy staną na wezwanie obowiązku, by (…) budować Polskę Wolną”. Numer wstępny Głosu (1917)