W nocy z 2 na 3 października 1944 roku, po 63 dniach krwawych walk z niemieckim okupantem, upadło Powstanie Warszawskie. Wobec braku perspektyw dalszej walki, przedstawiciele KG AK podpisali w Ożarowie układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Pojedyncze walki trwały jeszcze przez dwa dni. Do 5 października oddziały powstańcze złożyły broń. W piątek 2 października obchodzimy jednocześnie Dzień Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy.
2 października 1944 r. przedstawiciele KG AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki „Jarecki” i ppłk Zygmunt Dobrowolski „Zyndram” podpisali w kwaterze SS-Obergruppenfuehrera Ericha von dem Bacha-Zelewskiego w Ożarowie układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.
W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Poległo również ok. 3,5 tys. żołnierzy z Dywizji Kościuszkowskiej. Straty ludności cywilnej były ogromne i wynosiły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie zburzone.
64. dnia nie będzie. Koniec… Nie udało się… Wychodzimy z miasta, o które walczyliśmy. Miasta, które tak bardzo…
Opublikowany przez Muzeum Powstania Warszawskiego Piątek, 2 października 2020
Do niemieckiej niewoli poszło ponad 15 tys. powstańców, w tym 2 tys. kobiet. Wśród nich niemal całe dowództwo AK, z gen. Komorowskim (mianowanym przez prezydenta W. Raczkiewicza 30 września 1944 r. Naczelnym Wodzem), gen. Pełczyńskim i gen. Chruścielem na czele. Wielkość strat poniesionych przez stronę polską w wyniku powstania powoduje, że decyzja o jego rozpoczęciu do dziś wywołuje ogromne kontrowersje.
Obchodzony 2 października Dzień Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy ustanowiony został przez Sejm we wrześniu 2015 r. Uchwałę w tej sprawie posłowie wszystkich klubów przyjęli wtedy przez aklamację.
W tym roku przypada też 76. rocznica śmierci Zygmunta Nowickiego, ostatniego prezesa ZNP przed wojną oraz przywódcy konspiracyjnych struktur Związku działających pod okupacją. Zygmunt Nowicki zginął 29 września 1944 r. przysypany gruzami schronu zburzonego przez niemiecką bombę. Jego nazwisko znajduje się na liście ofiar cywilnych Powstania Warszawskiego. Nie był on “zwykłym” cywilem, lecz uczestnikiem konspiracji niepodległościowej, członkiem tzw. Centralnej Piątki kierującej Tajną Organizacją Nauczycielską.
Więcej o wybuchu i upadku Powstania Warszawskiego można przeczytać na portalu dzieje.pl
(JK, GN)
Fot: wikimedia.com (podpisanie „Układu o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie”)
75 lat temu zginął w zbombardowanym schronie… Bohater ZNP i TON Zygmunt Nowicki