„Wojewodowie powierzają kuratorom oświaty nie tylko prowadzenie postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wobec nauczycieli, ale i powoływanie rzeczników dyscyplinarnych oraz członków komisji dyscyplinarnych” – alarmuje RPO. „Budzi to zaniepokojenie nauczycieli i dyrektorów szkół, zwłaszcza że rzecznicy dyscyplinarni są związani poleceniami organu, który ich powołał. Istnienie wątpliwości co do legalności powołania rzeczników dyscyplinarnych i członków komisji to stan wysoce niepożądany. Nie daje bowiem gwarancji rzetelnego i obiektywnego zbadania sprawy oraz może prowadzić do zarzutów braku niezależności i bezstronności” – ocenia Rzecznik.
Prof. Marcin Wiącek wystąpił w tej sprawie do ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka o stanowisko w sprawie. Jak wskazuje Rzecznik istotna część wniosków kierowanych do niego przez nauczycieli i dyrektorów szkół dotyczy sposobu prowadzenia postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych.
Przy ich rozpatrywaniu wyłoniło się pytanie, czy art. 20 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie może być podstawą do powierzenia kuratorowi oświaty zadań organu, przy którym działa komisja dyscyplinarna dla nauczycieli, wskazanych w rozdziale 10 Karty Nauczyciela i rozporządzeniu MEN z 25 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego.
Zgodnie z ustawą o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, wojewoda może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw ze swej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów działających w województwie, kierownikom państwowych i samorządowych osób prawnych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych województwa.
Wojewodowie powierzają kuratorom oświaty nie tylko prowadzenie postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wobec nauczycieli, ale i powoływanie rzeczników dyscyplinarnych oraz członków komisji dyscyplinarnych.
Budzi to zaniepokojenie nauczycieli i dyrektorów szkół, zwłaszcza że… pic.twitter.com/IFGA7Xq7o6— Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (@BiuroRPO) June 23, 2023
Z informacji RPO wynika, że w wielu województwach doszło do powierzenia kuratorom oświaty zadań związanych z prowadzeniem postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wobec nauczycieli, w tym uprawnień do powołania rzeczników dyscyplinarnych i członków komisji.
„Kurator oświaty w imieniu wojewody wykonuje zadania i kompetencje w zakresie oświaty określone w ustawie i przepisach odrębnych na obszarze województwa. Nie wymieniono jednak wśród nich spraw z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli” – podkreśla prof. Wiącek.
„Karta Nauczyciela stanowi zaś, że w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzeka w pierwszej instancji komisja dyscyplinarna przy wojewodzie właściwa dla nauczycieli wszystkich szkół funkcjonujących na terenie województwa oraz komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania. Członków komisji dyscyplinarnej I instancji oraz komisji odwoławczej powołuje, odwołuje oraz ustala ich liczbę odpowiednio: wojewoda, minister właściwy ds. oświaty i wychowania lub minister właściwy ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Powołanie przewodniczącego komisji dyscyplinarnej i zastępców, a także rzecznika dyscyplinarnego i zastępców jest obowiązkiem organu, przy którym działa komisja dyscyplinarna. Powołanie rzecznika i jego zastępców powinno nastąpić spośród pracowników urzędu obsługującego ten organ” – tłumaczy Rzecznik.
Jak jednak podnoszą skarżący, częstą praktyką jest wybór na te stanowiska osób zatrudnionych w kuratoriach oświaty, co jest wątpliwe pod względem zgodności z prawem. Mimo zapewnień o niezależności organów może to rodzić podejrzenia związane z podległością służbową między kuratorem oświaty a rzecznikiem dyscyplinarnym.
Skarżący informowali RPO, że ich zdaniem doszło do zrzeczenia się przez wojewodów także roli kontrolnej w sprawach postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych, mimo że ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie nakłada obowiązek określenia zasad sprawowania przez wojewodę kontroli nad prawidłowym wykonywaniem powierzonych zadań.
Zdarza się, że wojewoda odmawia wnioskodawcom informacji co do postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych z uwagi na niewłaściwość organu oraz brak danych. Skarżący wskazują też uwagę na utrudnienia w dostępie do informacji o osobach pełniących funkcję rzeczników dyscyplinarnych oraz składzie komisji dyscyplinarnych.
„Problemy te prowadzą do zarzutów o braku jawności działań organów publicznych. Inne zastrzeżenia z wniosków do RPO to naruszanie praw obwinionych, w tym prawa do poznania dokładnego określenia zarzucanego czynu, prawa do wyjaśnień, prawa do zapoznania się z aktami, prawa do wypowiadania się co do każdego zeznania świadka, opinii biegłego lub innego dowodu, prawa do zgłaszania wniosków o dopuszczenie nowych dowodów, prawa do rozstrzygania wątpliwości na korzyść obwinionego” – czytamy.
(GN)
RPO: „Dyscyplinarki” nauczycieli i dyrektorów szkół trwają zbyt długo. Rzecznik występuje do MEiN
„Dyscyplinarki” nauczycieli i dyrektorów szkół trwają zbyt długo? MEiN odpowiada RPO