Kurator nie będzie już wydawał wiążącej opinii w sprawie przekazania prowadzenia szkoły „innemu podmiotowi”. Likwidacja szkoły nadal będzie wymagała pozytywnej opinii kuratora. Skrócona zostanie procedura powiadamiania rodziców o zamiarze likwidacji. Możliwa będzie likwidacja jedynej szkoły w gminie (pod pewnymi warunkami).
Ale nowości! MEN przekazało właśnie do konsultacji publicznych niezwykle obszerny pakiet zmian w ustawie – Prawo oświatowe. „Celem projektu jest wprowadzenie regulacji stanowiących alternatywę w stosunku do likwidacji małej szkoły podstawowej” – tak uzasadnia resort swoje propozycje. Niektóre z nich już wywołują kontrowersje. To już drugi tekst, w którym omawiamy poszczególne przepisy proponowanej nowelizacji!
Projekt nowelizacji ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw z 15 lipca liczy 24 strony, a jego uzasadnienie to 32 strony tekstu napisanego „maczkiem”. Ministerstwo Edukacji Narodowej proponuje m.in.:
>> możliwość likwidacji ostatniej w gminie samorządowej szkoły (w przypadku szczególnie trudnych warunków demograficznych);
>> zmniejszenie obciążenia biurokratycznego organów nadzoru pedagogicznego (rezygnacja z wydawania przez kuratora niektórych opinii, do tej pory wiążących, na rzecz opinii o charakterze doradczym);
>> „uspołecznienie” procesu likwidacji szkoły oraz „odbiurokratyzowanie” powiadamiania o zamiarze likwidacji rodziców i uczniów
>> uproszczenie przekazania prowadzenia publicznej szkoły, działającej na podstawie umowy, w przypadku, gdy organem prowadzącym jest osoba fizyczna zamierzająca skorzystać z uprawnień emerytalnych lub rentowych;
>> zmiany dotyczące zasad zakładania i funkcjonowania przedszkoli, szkół i placówek niepublicznych;
>> projakościowe zmiany zasad organizowania nauczania w oddziałach i szkołach dwujęzycznych.
A to tylko część proponowanych zmian! O pozostałych napisaliśmy w innym artykule – chodzi m.in. o wprowadzenie możliwości wykorzystania nieużywanych części budynków oświatowych do „zaspokajania potrzeb lokalnej społeczności”; uproszczenie procedury tworzenia filialnej szkoły podstawowej; zmianę zasad tworzenia zespołów publicznych szkół i placówek; czy nową organizację opieki świetlicowej.
A oto kolejne nowości proponowane w projekcie nowelizacji ustawy – Prawo oświatowe…
Jedyna szkoła w gminie do likwidacji? Tak, to będzie możliwe
MEN chce dodać do ustawy nowy artykuł (art. 89d) dotyczący możliwości likwidacji jedynej samorządowej szkoły w gminie. Byłoby to możliwe w szczególnie trudnych warunkach demograficznych oraz pod warunkiem zapewnienia dzieciom kształcenia, wychowania i opieki w szkole lub szkołach prowadzonych przez ościenną gminę.
Do tej pory obowiązywała zasada, że gmina musi prowadzić przynajmniej jedną szkołę podstawową, której prowadzenie należy do jej zadań własnych zgodnie z art. 8 ust. 15 ustawy – Prawo oświatowe. Związek Nauczycielstwa Polskiego wielokrotnie protestował przeciwko łamaniu tej zasady, wskazując negatywne przykłady gmin, które zrezygnowały z prowadzenia szkół, przekazując prowadzenie wszystkich placówek fundacjom, stowarzyszeniom, osobom fizycznym (tzw. innym podmiotom niż jednostka samorządu terytorialnego).
Zgodnie z projektowanym art. 89d, gmina będąca organem prowadzącym jedyną szkołę podstawową, której prowadzenie należy do jej zadań własnych zgodnie z art. 8 ust. 15, może zlikwidować tę szkołę, jeżeli:
1) szkoła liczy nie więcej niż 70 uczniów;
2) prognozy demograficzne, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 8 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej, dla gminy likwidującej tę szkołę, wskazują na spadek liczby mieszkańców tej gminy w wieku do 14 lat w pięciu kolejnych latach następujących po roku, w którym jest planowana likwidacja tej szkoły;
3) na terenie gminy likwidującej szkołę nie funkcjonuje szkoła podstawowa prowadzona na podstawie umowy, o której mowa w art. 9 ust. 1, lub umowy, o której mowa w art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty, w brzmieniu obowiązującym prze dniem 1 września 2017 r. (chodzi o przekazanie prowadzenia szkoły fundacji, stowarzyszeniu, firmie, osobie fizycznej – red.);
4) przed likwidacją szkoły gmina likwidującą szkołę zawrze z ościenną gminą porozumienie w sprawie zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki w szkole lub szkołach prowadzonych przez ościenną gminę dzieciom zamieszkałym na terenie gminy likwidującej tę szkołę.
W nowym przepisie zawarto dwa ważne wymogi bez których spełnienia, likwidacja szkoły na podstawie art. 89d ustawy – Prawo oświatowe, nie będzie możliwa. Pierwszy to uzyskanie pozytywnej opinii kuratora oświaty, a drugi to z zawarcie porozumienia między jednostkami samorządu terytorialnego.
O tym jak ma wyglądać porozumienie z ościenną gminą, przejmującą uczniów z likwidowanej szkoły, mówi art. 89d ust. 3.
Zgodnie z projektowanym przepisem porozumienie to określi:
1) szkołę lub szkoły, prowadzone przez ościenną gminę, do których odpowiednio obwodu lub obwodów zostaną włączone miejscowości, a w miastach – ulice lub ich części, należące dotychczas do obwodu szkoły likwidowanej;
2) organizację dowozu do szkoły lub szkół prowadzonych przez ościenną gminę dzieci zamieszkałych w obwodzie szkoły likwidowanej, które będą uczęszczać do szkoły lub szkół prowadzonych przez ościenną gminę;
3) sposób współfinansowania zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki w odniesieniu do dzieci zamieszkałych w obwodzie szkoły likwidowanej, które będą uczęszczać do szkoły lub szkół prowadzonych przez ościenną gminę;
4) warunki i tryb zmiany albo rozwiązania porozumienia.
Porozumienie zawarte między gminami będzie mogło być rozwiązane za porozumieniem stron albo przez każdą ze stron z zachowaniem rocznego okresu wypowiedzenia, który skończy się nie później niż 31 sierpnia roku następującego po roku wypowiedzenia tego porozumienia.
Porozumienie będzie przekazywane kuratorowi oświaty na sześć miesięcy przez terminem planowanej likwidacji szkoły (art. 89d ust. 4).
W przypadku rozwiązania porozumienia gmina, która zlikwiduje szkołę na podstawie art. 89d ust. 1, jest obowiązana, od dnia następującego po dniu rozwiązania porozumienia, zapewnić swoim mieszkańcom realizację obowiązku szkolnego poprzez utworzenie szkoły, dla której gmina ta będzie organem prowadzącym, albo zawarcie kolejnego porozumienia (89d ust. 5).
Gmina likwidującą szkołę będzie mogła utworzyć (w miejsce likwidowanej szkoły) podstawową szkołę filialną podporządkowaną organizacyjnie szkole prowadzonej przez ościenną gminę.
Przekazanie szkoły „innemu podmiotowi” bez pozytywnej opinii kuratora
Po zmianach w ustawie nie będzie już konieczne uzyskanie pozytywnej opinii kuratora oświaty w przypadku przekazania prowadzenia szkoły „innemu podmiotowi”, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe.
Dlaczego? Według MEN w takim przypadku „kurator oświaty wydając opinię sprawdza zgodność z prawem działań podejmowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego, powielając tym samym pracę wykonywaną przez wojewodę, którego zadaniem jest sprawowanie nadzoru legalnościowego nad działaniami poszczególnych organów jednostek samorządu terytorialnego”.
Uzyskanie pozytywnej opinii kuratora było do tej pory warunkiem przekazania prowadzenia szkoły „innemu podmiotowi”. Natomiast nadzór legalnościowy wojewody wygląda nieco inaczej. O nieważności uchwały samorządu w całości lub w części (jeśli jest niezgodna z prawem) wojewoda orzeka w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały.
Samorząd, który postanowi przekazać prowadzenie szkoły nadal będzie musiał uzyskać opinię kuratora, lecz z przepisu zniknie wyraz „pozytywnej”. Opinia będzie więc niewiążąca i – jak wyjaśniono w uzasadnieniu zmian – „będzie stanowiła głos doradczy zarówno dla podmiotów zaangażowanych w przekazanie prowadzenia szkoły organowi niebędącemu jednostką samorządu terytorialnego, jak i dla wojewody”.
Kurator wyda mniej opinii wiążących, czyli „zmniejszenie obciążenia biurokratycznego”
„Proponowane w projekcie zmiany w zakresie dotyczącym wydawania przez kuratorów oświaty opinii mają charakter deregulacyjny – zmniejszeniu ulegnie liczba dokumentów wytwarzanych w związku z prawnymi relacjami między jednostkami samorządu terytorialnego a organami sprawującymi nadzór pedagogiczny” – czytamy w uzasadnieniu projektu nowelizacji.
MEN przewiduje, że „zmniejszy się obciążenie biurokratyczne kuratorów oświaty”. Dzięki temu kuratorzy skoncentrują się na „zadaniach związanych z jakością i warunkami kształcenia, wychowania i opieki w nadzorowanych przedszkolach, szkołach i placówkach”.
Oprócz opisanej wyżej sytuacji przekazywania szkół, nie będzie już konieczne wydawanie przez kuratora pozytywnej opinii m.in. w tych sprawach:
>> przy zakładaniu przez gminę lub powiat biblioteki pedagogicznej lub placówki doskonalenia nauczycieli;
>> przy ustalaniu przez radę gminy sieci prowadzonych przez gminę publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (oraz uzupełnieniu sieci przedszkoli o inne formy wychowania przedszkolnego);
>> w przypadku tworzenia lub zmiany struktury zespołu szkół lub placówek.
Ponadto MEN chce odstąpić od wymogu zasięgania przez organ prowadzący szkołę lub placówkę niewiążącej opinii kuratora w przypadku powoływania na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki osoby niebędącej nauczycielem (art. 62 ust. 2). „Projektowana zmiana wpłynie na zmniejszenie biurokracji i tym samym usprawni proces obsadzania tego stanowiska” – dodaje resort.
Obowiązek zasięgania opinii nadal będzie dotyczył powoływania na stanowisko dyrektora osoby niebędącej nauczycielem w przypadku szkoły lub placówki publicznej prowadzonej przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego, w stosunku do których nie stosuje się wymogu przeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora.
Likwidacje szkół i powiadamianie rodziców – ważne zmiany
W uzasadnieniu projektu MEN przypomina, ze w 2009 r. zniesiono obowiązek uzyskiwania pozytywnej opinii kuratora przy likwidacji szkoły samorządowej. W 2015 r. wymóg ten został przywrócony. I nadal będzie obowiązywał, pomimo tego, że resort edukacji wprowadza zmiany dotyczące procedury likwidacji szkół.
„Przy czym należy podkreślić, że w projekcie nie przewidziano rezygnacji z obecnego wiążącego charakteru tej opinii, czego wielokrotnie domagały się jednostki samorządu terytorialnego. Uzależnienie likwidacji szkoły od otrzymania pozytywnej opinii kuratora oświaty nie ingeruje bowiem w samodzielność jednostek samorządu terytorialnego i nie znosi ich odpowiedzialności za wykonywanie zadań publicznych jako zadań własnych” – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Organ prowadzący publiczną szkołę będzie zobowiązany, co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły m.in. rodziców uczniów, a w przypadku uczniów pełnoletnich – tych uczniów, kuratora oświaty, a także inne wskazane w ustawie podmioty.
Co ma się zmienić?
„Celem zmian procedury likwidacji (przekształcenia) szkoły, zaproponowanych w zmienianym art. 89 i dodawanych art. 89a–89c, jest uspołecznienie procesu likwidacji szkoły, jego skrócenie oraz wskazanie – czego nie zrobiono od 1991 r. – jakich kwestii będzie dotyczyć opinia wydawana przez kuratora oświaty” – poinformowano w uzasadnieniu.
Pierwsza nowość, to uproszczenie procedury zawiadamiania rodziców uczniów o zamiarze likwidacji szkoły.
„Jak wskazują same samorządy najczęściej stosowaną formą zawiadamiania rodziców jest list polecony (wysyłany oddzielnie do każdego rodzica, co powoduje dodatkową pracę urzędu obsługującego organy danej jednostki samorządu terytorialnego). Taka praktyka powoduje niepotrzebną biurokrację” – podkreślono w uzasadnieniu.
I dalej: „Kurator oświaty, opiniując zamiar likwidacji szkoły, musi przeprowadzić mozolną czynność ustalenia, na podstawie zwrotnych potwierdzeń otrzymania listu poleconego, czy każdy z dwojga rodziców uczniów likwidowanej szkoły został skutecznie powiadomiony”.
Zamiast tego ma się pojawić „rozwiązanie bardziej przyjazne dla samorządów” i jednocześnie gwarantujące rodzicom dostęp do informacji o zamiarze likwidacji szkoły. Jakie?
Otóż zamiast wysyłania listów poleconych samorząd wywiesi zawiadomienie o zamiarze likwidacji szkoły wraz z uchwałą intencyjną w widocznym, ogólnodostępnym miejscu w budynku urzędu gminy oraz w budynku szkoły, które dotyczy likwidacja (a także w budynkach filii). Zawiadomienie oraz uchwała będą udostępniane także na stronie na stronie internetowej urzędu obsługującego tę jednostkę samorządu terytorialnego oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie tego urzędu.
W zawiadomieniu samorząd będzie musiał zawrzeć termin i miejsce zebrania – spotkania rodziców z przedstawicielami jednostki samorządu terytorialnego. W zawiadomieniu wywieszonych w budynkach szkoły i urzędu trzeba będzie umieścić informację o adresie strony internetowej, na której oprócz elektronicznej wersję zawiadomienia, dostępne będą również m.in.:
1) analizy lub dokumenty uzasadniające likwidację szkoły;
2) informacje o sposobie realizacji obowiązku zapewnienia możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu, oraz informacje o niepogorszeniu warunków nauki, wychowania i opieki uczniów szkoły, której dotyczy likwidacja, oraz uczniów szkoły lub szkół wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki;
3) w przypadku zamiaru likwidacji szkoły podstawowej – informacje o planowym obwodzie szkoły lub planowanych obwodach szkół wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki;
4) informację o planowanej organizacji transportu i opieki, a w przypadku szkoły, w której zorganizowano oddział przedszkolny – informację o trasach przewozu, miejscach oczekiwania uczniów na transport oraz czasie przewozu z poszczególnych miejsc oczekiwania na transport do szkoły, a w przypadku likwidacji szkoły ponadpodstawowej informację o połączeniach komunikacji publicznej umożliwiających uczniom dotarcie do szkoły.
Samorząd będzie również zobowiązany „do przygotowania zbiorczego stanowiska wobec zgłoszonych uwag i wniosków oraz upublicznienia tego odniesienia i przekazania go kuratorowi oświaty, w terminie 30 dni od dnia zamieszczenia zawiadomienia o zamiarze likwidacji szkoły”.
Ankieta Głosu. Zapraszamy do udziału w głosowaniu:
Loading ...Obowiązek konsultacji z rodzicami
Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego będzie zobligowany do przeprowadzenia konsultacji w sprawie zamiaru likwidacji szkoły z rodzicami uczniów szkoły przeznaczonej do likwidacji, a w przypadku uczniów pełnoletnich – z tymi uczniami.
„Konsultacje te będą przeprowadzane w formie zebrania (…) w terminie 14 dni od dnia upublicznienia stanowiska będącego odniesieniem się do uwag i wniosków mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego. Z zebrania będzie sporządzany protokół, podpisywany przez przedstawicieli organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego oraz dyrektora przeznaczonej do likwidacji szkoły” – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Szkoła publiczna nadal będzie likwidowana z końcem roku szkolnego, po zapewnieniu uczniom przez organ prowadzący możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu prowadzonej przez samorząd (i po, jak już wspomniano, uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora).
Opinia kuratora ws. likwidacji – brak zażalenia do ministra
Nowe przepisy art. 89b będą regulować kwestie opiniowania zamiaru likwidacji szkoły przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Opinia w tej sprawie będzie wydawana w ciągu 60 dni od dnia doręczenia kuratorowi oświaty stosownego zawiadomienia.
„Opinia organu sprawującego nadzór pedagogiczny będzie wydawana po zapoznaniu się z analizami, dokumentami oraz informacjami przekazanymi przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz oględzinach przeprowadzonych w przeznaczonej do likwidacji szkole oraz szkole lub szkołach, w których jednostka samorządu terytorialnego zapewniła możliwość kontynuacji nauki po przeprowadzonej zamierzonej likwidacji szkoły” – czytamy.
Omawiana opinia będzie zawierać ocenę:
>> zasadności i zgodności z prawem zamierzonej likwidacji szkoły;
>> sposobu realizacji obowiązku zapewnienia możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu, oraz ocenę czy warunki nauki, wychowania i opieki uczniów szkoły likwidowanej oraz uczniów szkoły lub szkół wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki, nie ulegną pogorszeniu;
>> planowanej organizacji transportu i opieki dla uczniów likwidowanej szkoły;
>> planowanego obwodu szkoły lub planowanych obwodów szkół wskazanych jako miejsce kontynowania nauki.
Na wydane przez kuratora oświaty opinie o zamiarze likwidacji lub przekształcenia samorządowych przedszkoli, szkół lub placówek nie będzie już przysługiwało zażalenie do ministra edukacji.
Obecnie wszystkie skargi na postanowienia ministra wydawane w wyniku rozpatrzenia zażaleń na postanowienia kuratorów, trafiają do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (co roku nawet kilkadziesiąt skarg). Po zmianach skargi na rozstrzygnięcia kuratorów oświaty będą kierowane do wszystkich 16 wojewódzkich sądów administracyjnych.
„Pożądaną przez wszystkich zainteresowanych konsekwencją będzie skrócenie czasu oczekiwania na ostateczne rozstrzygnięcie w zakresie związanym z likwidacją szkoły” – to komentarz z uzasadnienia projektu.
Minister Nowacka przedstawiła w Sejmie plan MEN na ratowanie małych szkół
Co się zmieni w nauczaniu uczniów w oddziałach i szkołach dwujęzycznych?
„Proponuje się wprowadzenie rozwiązań wspierających uczniów, którzy chcieliby pobierać naukę w dwóch językach – polskim i obcym, przez uczęszczanie do oddziału dwujęzycznego” – informuje MEN.
„Zmiany przewidują możliwość powołania zespołu składającego się ze szkoły podstawowej dwujęzycznej złożonej z klas VII-VIII i liceum ogólnokształcącego dwujęzycznego, liceum ogólnokształcącego z oddziałami dwujęzycznymi, technikum dwujęzycznego albo technikum z oddziałami dwujęzycznymi, przy zagwarantowaniu, że nauczanie języka obcego nowożytnego będącego drugim językiem nauczania będzie kontynuowane w tym liceum albo technikum w tym zespole” – czytamy w uzasadnieniu.
Pierwsze postępowanie rekrutacyjne do szkół podstawowych dwujęzycznych przeprowadzane będzie na rok szkolny 2026/2027.
Więcej zmian!
Co się zmieni w zasadach tworzenia zespołów szkół i filii? O tym piszemy w tekście Małe szkoły, duże zmiany (1).
(DK, GN)