„Z języka polskiego Ministerstwo Edukacji Narodowej uwzględniło właściwie wszystkie nasze postulaty – to dobry znak. Cieszy mnie >>nowa<< odchudzona lista lektur – uczniom i nauczycielom będzie choć trochę lżej. Efekt cięć z języka polskiego na poziomie szkoły podstawowej i ponadpodstawowej oceniam pozytywnie – napisał m.in. na Facebooku Dariusz Martynowicz, Nauczyciel Roku 2021 i jeden polonistów, którzy otwarcie krytykowali pierwszą wersję zmian w podstawie programowej z tego przedmiotu. Sądząc po komentarzach także inni poloniści są na ogół zadowoleni ze zmian w kanonie lektur. Choć nie brakuje głosów, że nowa lista lektur została pokazana w niezręcznym terminie, kilka dni po zakończeniu roku szkolnego.
„Widać dużą pracę Kingi Białek i całego zespołu, by zmiany były widoczne i konkretne. Oczywiście nie udałoby się to, gdyby nie nasz bunt „Grzeczni to już byliśmy” (…) – ocenił Dariusz Marynowicz. „Wspólne działanie ma więc sens, a zamiast uprawiać tylko cierpiętnicze, gorzkie i łzawe postotwory, warto się jednak z kimś spotkać, działać i próbować zmieniać rzeczywistość. Mam nadzieję, że w przyszłości nasz głos – praktyków będzie dla ministerstwa także ważny” – dodał.
Poza Martynowiczem za petycją „Grzeczni już byliśmy” stali inni nauczyciele -poloniści: dr Aleksandra Korczak wyróżniona w konkursie Nauczyciela Roku 2022, dr Beata Kapela-Bagińska, Katarzyna Włodkowska, Irmina Żarska oraz Wojciech Rzehak. Autorów petycji – manifestu wspierał też literaturoznawca oraz współautor podstawy programowej z języka polskiego w 2008 roku – prof. Krzysztof Biedrzycki.
Na czele ministerialnego zespołu ekspertów i ekspertek zajmujących się odchudzeniem podstaw programowych stała dr Kinga Białek, tutorka, wykładowczyni dydaktyki języka polskiego (zastąpiła w trakcie konsultacji dr Wiolettę Kozak z CKE – czyli autorkę zmienianej podstawy programowej).
W piątek 28 czerwca minister Edukacji Barbara Nowacka podpisała projekty rozporządzeń zmieniających podstawę programową kształcenia ogólnego dla 18 przedmiotów w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Zmiany mają wejść w życie od 1 września, a większą reformę MEN planuje na 2026 rok.
„Ograniczony o około 20 proc. zakres treści nauczania – wymagań szczegółowych – da nauczycielom i uczniom więcej czasu na spokojniejszą i bardziej dogłębną realizację programów nauczania” – poinformowało MEN w komunikacie.
Wyjaśniło, że zrezygnowano głównie z tych treści, które są nadmiarowe na danym etapie edukacyjnym, niemożliwe lub bardzo trudne do zrealizowania w praktyce szkolnej. „Zwrócono większą uwagę na rozwijanie umiejętności praktycznych zamiast wiedzy teoretycznej lub encyklopedycznej oraz na korzystanie w procesie nauczania – uczenia się z cyfrowych narzędzi oraz zasobów edukacyjnych dostępnych w internecie” – zaznaczył resort.
💬 „Lista lektur została opublikowana w piątek, tę listę układali eksperci. Wybieramy najlepszych ludzi, praktyków i pedagogów, którzy pracują nad zmianami w edukacji” – mówiła Ministra Edukacji @barbaraanowacka w programie Poranek @Radio_TOK_FM.
— Ministerstwo Edukacji Narodowej (@MEN_GOVPL) July 1, 2024
Największych cięć dokonano na liście lektur. Kierownictwo MEN argumentowało , że uczniowie zamiast czytać książki, szczególnie te dłuższe, najczęściej sięgają po tzw. bryki.
Od 1 września część książek z dotychczasowego kanonu będzie czytana jedynie we fragmentach jak chociażby „Chłopi” Władysława Reymonta, „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, czy „Potop”, Henryka Sienkiewicza.
Od nowego roku szkolnego uczniowie szkół podstawowych nie będą musieli znać takich dzieł jak „Powrót taty” Adama Mickiewicza czy „W pamiętniku Zofii Bobrówny” Juliusza Słowackiego. Wykreślono również mit o Orfeuszu i Eurydyce czy ewangeliczną przypowieść o pannach roztropnych.
W zmienionej podstawie znalazł się za to utwór Olgi Tokarczuk „Profesor Andrews w Warszawie” z tomu „Gra na wielu bębenkach” (w spisie przykładowych lektur uzupełniających są też „Bieguni”, „Opowiadania bizarne”, Prawiek i inne czasy”). Z kolei „Romeo i Julia” Williama Szekspira zostało przeniesione do lektur uzupełniających, a z kanonu zniknęły dzieła Jarosława Marka Rymkiewicza czy Jacka Dukaja.
„Z kanonem lektur szkolnych jest podobnie jak z taktyką gry polskiej reprezentacji piłkarskiej – każdy wie najlepiej jak powinny wyglądać. Ścierające się poglądy na temat tego, co w literaturze najbardziej wartościowe, co a młodzieży jakieś wyobrażenie o rzeczywistości, czego uczą literackie arcydzieła, bywają dyktowane procesami niezrozumiałymi dla większości odbiorców literatury” –czytamy m.in. na instagramowym koncie noblistki Olgi Tokarczuk, której fundacja organizuje w lipcu festiwal „Góry Literatury 2024” .
13 lipca na w ramach festiwalu zaplanowano rozmowę z szefową MEN o nowej liście lektur (z Barbarą Nowacką porozmawia Irek Grin – przy.red). Program wydarzenia można znaleźć tutaj.
„Mając świadomość, jak trudno podejmuje się takie decyzje i jakie kompromisy towarzyszą ostatecznemu kształtowi listy lektur, zdecydowaliśmy, że nie o tytułach będziemy z ministrą edukacji rozmawiać. Porozmawiamy o roli ministerstwa w tych decyzjach, o rzeczywistym wpływie urzędników na zmiany kanonu i o kryteriach, jakimi się kierują. Innymi słowy: zapytamy o system, o narzędzia, jakimi dysponuje ministerstwo w kształtowaniu nawyków czytelniczych dzieci i młodzieży” – informują organizatorzy.
Ankieta Głosu. Zapraszamy do udziału w głosowaniu:
Loading ...Jak zmiany na liście lektur komentują inni nauczyciele?
>> „Sensowne zmiany z zakresie lektur. Brawo Kinga Białek” – napisał na Facebooku ZNP dr Łukasz Tupacz, wykładowca Wydziału Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
>> „Odchudzenie listy lektur oceniam pozytywnie. Będzie więcej przestrzeni na nauczenie innych umiejętności, na które do tej pory brakowało czasu – mówił w TOK FM Piotr Szwed, nauczyciel z VIII LO im. Adama Asnyka w Łodzi.
>> „Jestem naprawdę mile zaskoczona zmianami – myślałam, że jak zwykle tylko pogadają i naobiecują a zmiany będą znikome. Jest dobrze, pewnie że chciałabym więcej ale od czegoś trzeba zacząć. Na pewno będzie więcej oddechu dla wszystkich. Czekam na dalsze zmiany w oświacie” – czytamy w innym komentarzu na FB ZNP.
>> „(…) Trzeba przyznać, że tym razem >>odchudzenie<< jest naprawdę znaczące i lista lektur wygląda całkiem sensownie. Zostało wprawdzie kilka utworów, których omawianie jest drogą przez mękę – jak np. „Zemsta” – ale przyjmujemy argumentację, że bez stworzenia całkowicie nowej podstawy programowej pewne pozycje były nie do ruszenia” – napisano na profilu „Protestu z Wykrzyknikiem”.
„Z satysfakcją należy podkreślić, że głosy nauczycieli praktyków – rownież te, które wybrzmiały podczas Obywatelskiego Wysłuchania Publicznego czy w petycji polonistów – zostały wzięte pod uwagę i potraktowane poważnie. Na analizę wszystkich zmian potrzeba więcej czasu, ale nasze pierwsze wrażenie na podstawie listy lektur jest bardzo pozytywne” – skonstatowano.
Ponieważ jest ciepło, to niektóre tematy "grzeją" za mocno. Odchudzona lista lektur to nie jest żadna rewolucja. Nie, nasze dzieci nie będą mniej umiały. Krótszy kanon to wycieczka @MEN_GOVPL do realu. Udana. Tego kanonu po prostu nie dało się zrealizować.
— Iga Kazimierczyk (@IgaKazimierczyk) June 29, 2024
Ale są też głosy bardziej zdystansowane. „Ponieważ jest ciepło, to niektóre tematy >>grzeją<< za mocno. Odchudzona lista lektur to nie jest żadna rewolucja. Nie, nasze dzieci nie będą mniej umiały. Krótszy kanon to wycieczka MEN do realu. Udana. Tego kanonu po prostu nie dało się zrealizować” – napisała na platformie X dr Iga Kazimierczyk z inicjatywy Wolna Szkoła.
(GN)
A oto nowy spis lektur szkolnych:
KLASY IV-VI szkoły podstawowej
Lektury obowiązkowe (pozycje książkowe poznawane w całości):
1) Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa;
2) Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks);
3) Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa;
4) Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni;
5) John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem.
Krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie:
1) René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań);
2) Ignacy Krasicki, wybrane bajki;
3) Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty);
4) Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego;
5) wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie;
6) Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie;
7) wybrane podania i legendy polskie;
8) wybrane baśnie polskie i europejskie;
9) wybrane wiersze: Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego, oraz pieśni patriotyczne (w tym Rota Marii Konopnickiej).
KLASY VII-VIII szkoły podstawowej
Lektury obowiązkowe (pozycje książkowe poznawane w całości):
1) Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
2) Aleksander Fredro, Zemsta;
3) Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
4) Adam Mickiewicz, Dziady część II;
5) Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
6) Juliusz Słowacki, Balladyna.
Krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie:
1) Jan Kochanowski, wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII;
2) Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Świtezianka, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII);
3) Sławomir Mrożek, Artysta;
4) Henryk Sienkiewicz, Latarnik, Quo vadis (fragmenty);
5) Stefan Żeromski, Syzyfowe prace (fragmenty);
6) wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto wybrane wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej, oraz aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.
Do tego – przykładowe lektury uzupełniające dla klas IV-VIII:
1) Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy;
2) Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty);
3) Justyna Bednarek, Dom nr 5;
4) Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka;
5) Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść;
6) Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów;
7) Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna;
8) Carlo Collodi, Pinokio;
9) Lloyd Cassel Douglas, Wielki Rybak;
10) Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie;
11) Arkady Fiedler, Dywizjon 303;
12) John Flanagan, Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu;
13) Olaf Fritsche, Skarb Troi;
14) Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze;
15) Emilia Kiereś, Rzeka;
16) Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli;
17) Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy, Bankructwo małego Dżeka;
18) Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi;
19) Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka;
20) Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni, Gorzka czekolada i inne opowiadania o
ważnych sprawach;
21) Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie), Topsy i Lupus;
22) Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów;
23) Selma Lagerlöf, Cudowna podróż;
24) Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty);
25) Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty);
26) Bolesław Leśmian, Klechdy sezamowe;
27) Kornel Makuszyński, wybrana powieść;
28) Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo;
29) Alan Aleksander Milne, Kubuś Puchatek;
30) Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza;
31) Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść;
32) Ewa Nowak, Pajączek na rowerze;
33) Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa;
34) Sat-Okh, Biały Mustang;
35) Longin Jan Okoń, Tecumseh;
36) Raquel Jaramillo Palacio, Cudowny chłopak;
37) Katherine Paterson, Most do Terabithii;
38) Sara Pennypacker, Pax;
39) Jacek Podsiadło, Czerwona kartka dla Sprężyny;
40) Bolesław Prus, Katarynka, Placówka, Zemsta;
41) Rick Riordan, Percy Jackson i bogowie olimpijscy;
42) Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant, Krzyżacy, Sąd Ozyrysa, W pustyni i w puszczy;
43) Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża;
44) Nicolas Sparks, Jesienna miłość;
45) Marcin Szczygielski, Teatr Niewidzialnych Dzieci, Arka czasu;
46) Alfred Szklarski, wybrana powieść;
47) Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera;
48) Melchior Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino (fragmenty), Ziele na kraterze;
49) Danuta Wawiłow, Natalia Usenko, Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13;
50) Louis de Wohl, Posłaniec króla;
51) Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Stan splątania;
52) Marcus Zusak, Złodziejka książek;
53) wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria
Skłodowska-Curie, Jan Paweł II i inni);
54) inne utwory literackie i teksty kultury, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże.
W każdym roku szkolnym są obowiązkowo poznawane:
1) w przypadku klas IV–VI – co najmniej dwie pozycje książkowe,
2) w przypadku klas VII i VIII – co najmniej jedna pozycja książkowa
– z listy przykładowych lektur uzupełniających lub spoza tej listy, wybrane przez nauczyciela
lub zaproponowane przez uczniów.
Lektury szkolne w liceum i technikum:
Minister Nowacka podpisała rozporządzenia ws. uszczuplonych podstaw programowych