Do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Edukacji ws. sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego w roku 2025. Kwoty na potrzeby oświatowe samorządów mają zostać podzielone według specjalnego algorytmu.
Projekt MEN znajduje się na stronie Rządowego Centrum Legislacji TUTAJ
Przypomnijmy, że 21 października prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.Ustawa została przygotowana przez Ministerstwo Finansów, a Sejm uchwalił ją 1 października br. Akt prawny został już ogłoszony w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z 2024, poz. 1572).
Dz.U. 2024 poz. 1572
Ustawa z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnegohttps://t.co/zk0shNvG4J— Dziennik Ustaw (@Dziennik_Ustaw) October 24, 2024
Zgodnie z ustawą od 2025 roku gminy, miasta, powiaty oraz województwa będą korzystać z nowego modelu obliczania dochodów z podatków PIT i CIT. Rewolucyjne zmiany czekają m.in. finansowanie oświaty. Likwidacji ulegnie dotychczasowa subwencja oświatowa.
Części subwencji ogólnej dla samorządów zastąpione zostaną potrzebami finansowymi. Będą to potrzeby: wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne i uzupełniające. Natomiast sama subwencja ogólna będzie istnieć nadal, lecz będzie miała charakter uzupełniający. Podstawą finansowania samorządów mają być zwiększone wpływy z podatków. Przewidziano mechanizmy wyrównawcze i uzupełniające, które mają zapewnić finansowanie potrzeb przy niewystarczających dochodach własnych.
Potrzeby oświatowe w stosunku do obecnych rozwiązań mają zostać powiększone o środki na wychowanie przedszkolne (obecnie środki te przekazywane są w formie dotacji z budżetu państwa).
Będą rewolucyjne zmiany w finansowaniu samorządów. Prezydent podpisał ustawę
Budżet już bez subwencji oświatowej
Projekt budżetu państwa na 2025 r. (jest obecnie procedowany w Sejmie) przygotowano uwzględniając nowy model finansowania finansowania samorządów. Nie ma więc w nim subwencji oświatowej. Twórcy nowego modelu zapewniają, że „globalna kwota potrzeb oświatowych ustalana byłaby co do zasady analogicznie jak obecna część oświatowa subwencji ogólnej, czyli podstawą ustalenia pozostawałaby kwota z roku poprzedniego, z uwzględnieniem zmiany zakresu realizowanych zadań oświatowych”. I dalej: „Podział globalnej kwoty potrzeb oświatowych następowałby zgodnie z rozporządzeniem wydawanym przez ministra właściwego do spraw oświaty”.
I tak właśnie stało się. MEN przygotowało projekt rozporządzenia ws. sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego w roku 2025. Projekt trafił właśnie do konsultacji publicznych.
Jak czytamy w Ocenie Skutków Regulacji „zgodnie z art. 81 ustawy z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego łączna kwota potrzeb oświatowych w 2025 r. wyniesie 102.652 mln zł i jest ona wyższa w stosunku do kwoty części oświatowej subwencji ogólnej zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2024 (po zmianach 87.984 mln zł) o 14.668 mln zł, tj. o 16,7%.”.
„Projekt rozporządzenia ustala na rok 2025 podział łącznej kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego, zwane dalej >>JST<<, z uwzględnieniem w szczególności typów i rodzajów odpowiednio szkół i placówek prowadzonych lub dotowanych przez te jednostki, etapów rozwoju zawodowego nauczycieli oraz liczby uczniów w szkołach i placówkach (w tym liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym)” – napisano w dokumencie.
Kwota potrzeb, podobnie jak obecnie środki z subwencji oświatowej, ma być dzielona między poszczególne samorządy na podstawie tzw. algorytmu przedstawionego w załączniku do projektu rozporządzenia.
Punktem wyjścia w algorytmie ma być tzw. standard A, czyli kwota, jaką samorząd dostaje na jednego ucznia (podobnie jak to było w przypadku podziału subwencji oświatowej). Obłożony jest on systemem wag, czyli mnożników, dzięki którym kwota na jednego ucznia zmienia się zależnie od typu i specyfiki szkoły, placówki lub potrzeb ucznia.
Zaproponowano sposób podziału kwoty z uwzględnieniem typów i rodzajów szkół i placówek, etapów rozwoju zawodowego nauczycieli i liczby uczniów w szkołach i placówkach oraz liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym.
Łączna kwota dla wszystkich samorządów na 2025 r. określona została w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego i wynosi jak wspomniano 102 mld 652,3 mln zł. Zgodnie ze wstępnym algorytmem podziału łącznej kwoty w 2025 r. szacuje się, że standard A wyniesie 9 477 zł. Oznacza to, że finansowy standard wzrośnie o 486 zł, czyli o 5,4 proc.
W porównaniu z 2024 r.
Jak poinformowano w Ocenie Skutków Regulacji w stosunku do rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2024 (Dz. U. poz. 2755, z późn. zm.), przewidziano m.in. takie zmiany:
>> zmiany wskaźników zwiększających i zmniejszających w zakresie liczby uczniów szkół;
>> wprowadzenie zróżnicowania finansowania uczniów niepublicznych szkół policealnych kształcących w trybie stacjonarnym i zaocznym;
>> uaktualnienie wag naliczanych z tytułu wprowadzenia standardów dla specjalistów;
>> zmiana sposobu finansowania uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz zmiany w zakresie finansowania w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
>> uwzględnienie finansowania branżowych centrów umiejętności (BCU);
>> kontynuacja zmian w zakresie finansowania mniejszości niemieckiej – ustalenie wag dla uczniów mniejszości niemieckiej na tym samym poziomie co pozostałe mniejszości;
>> zwiększenie wartości wagi dla uczniów mniejszości w oddziałach i szkołach, w których zajęcia edukacyjne są prowadzone w dwóch językach: polskim oraz języku mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języku regionalnym, będącym drugim językiem nauczania;
>> uwzględnienie finansowania dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym (wagi na uczniów do lat 5 objętych wychowaniem przedszkolnym);
>> aktualizacja wskaźnika zamożności;
>> zmiany w zakresie terminu lub okresu uwzględniania danych – dane średniookresowe; zmniejszenie wartości wagi dotyczącej świadczenia na start dla nauczycieli początkujących.
A jeśli chodzi o konkretne kwoty?
Jeśli chodzi o zmiany wskaźników zwiększających i zmniejszających w zakresie liczby uczniów szkół – „Szacuje się, że w wyniku tych zmian nastąpi zmniejszenie środków naliczanych w ramach potrzeb oświatowych dla powiatów oraz zwiększenie tych środków dla gmin”.
W związku z uaktualnieniem wag naliczanych z tytułu wprowadzenia standardów dla specjalistów wzrost środków na ten cel wyniesie 1 mld 403 mln zł (wzrost o ok. 47 proc.).
Kwota naliczana na uczniów objętych kształceniem specjalnym wzrośnie w stosunku do kwoty subwencji z 2024 r. o ok. 6,7 proc.
Zaproponowano zmianę sposobu finansowania uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz zmiany w zakresie finansowania w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Chodzi o wprowadzenie wskaźników zwiększających liczbę uczniów niepełnosprawnych.
MEN szacuje, że w wyniku tych zmian nastąpi zwiększenie środków naliczanych w ramach potrzeb oświatowych w zakresie uczniów w szkołach:
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi o 11 proc.;
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera o 25 proc.;
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją o 8 proc.;
- zagrożonych niedostosowaniem społecznym o 5 proc.;
oraz dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym:
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi o 7 proc.;
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera o 16 proc.;
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją o 7 proc.;
O ok. 2 mln zł mniej przewidziano na finansowanie uczniów niepublicznych szkół policealnych kształcących w trybie stacjonarnym i zaocznym – to efekt wprowadzenia zróżnicowania dotyczącego kształcenia w tych szkołach w trybie stacjonarnym i zaocznym.
„Dodatkowo w ramach zwiększenia finansowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej zostaną naliczone wyższe środki w wysokości 1,3 mld zł (w tym 0,5 mld zł w zakresie dzieci w wychowaniu przedszkolnym oraz 830 mln w zakresie uczniów szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia)” – czytamy w Ocenie Skutków Regulacji.
Uwzględnienie finansowania dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym (wagi na uczniów do lat 5 objętych wychowaniem przedszkolnym) spowoduje naliczenie na ok 1,1 mln dzieci dodatkowych środków w wysokości ok. 7. mld 75 mln zł. Średnia kwota na jedno dziecko w wychowaniu przedszkolnym wyniesie ok. 7 tys. zł.
Zmniejszenie wartości wagi dotyczącej świadczenia na start dla nauczycieli początkujących będzie skutkować naliczeniem niższych środków – w wysokości ok. 4 mln zł. „W wyniku zaproponowanych zmian kwota naliczona tą wagą na nauczyciela zostanie urealniona i wyniesie ok. 1,3 tys. zł” – podaje MEN.
Ile dla gmin, ile dla powiatów?
Resort szacuje, że podział kwoty 102 mld 652 mln zł na poszczególne rodzaje JST ukształtuje się następująco:
- gminy – 67 mld 638 mln zł (66 proc.), w tym miasta na prawach powiatu w zakresie zadań gminy – 19 mld 561 mln zł;
- powiaty – 33 mld 903 mln zł (33 proc.), w tym miasta na prawach powiatu w zakresie zadań powiatu – 16 mld 483 mln zł;
- województwa – 1 mld 111 mln zł (1 proc.).
„Powyższe szacunki mogą ulec zmianie w przypadku korekty danych o liczbie uczniów, słuchaczy i wychowanków oraz etatów nauczycieli wykazanych w systemie informacji oświatowej” – zastrzega MEN.
Skutki dla oświaty?
Projekt nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST) przygotowało Ministerstwo Finansów. To największa tego typu zmiana od 2003 roku. Według prognoz przedstawionych przez resort finansów, dochody JST mogą wzrosnąć w 2025 r. o blisko 25 mld zł, a w ciągu następnej dekady o ponad 345 mld zł.
Jak to się odbije na oświacie? Trudno na razie przewidzieć.
(GN)
Będą rewolucyjne zmiany w finansowaniu samorządów. Prezydent podpisał ustawę
Rząd przyjął projekt ustawy o dochodach samorządów. Będą też zmiany w finansowaniu oświaty