W tym roku Nauczycielskie Dni Pamięci i Pokoju znowu odbywają się w tradycyjnej formule – kulminacyjnym punktem wydarzenia jest przejście nauczycieli i uczniów oraz pocztów sztandarowych w Marszu Milczenia na terenie Muzeum Auschwitz. Częścią wydarzenia będzie również ceremonia wręczenia Ikarów.
Na zdjęciu powyżej: Marsz Milczenia podczas NDPiP w 2010 r. (fot. Witold Salański)
Nauczycielskie Dni Pamięci i Pokoju odbywają się już po raz 37. Organizatorzy – Oddział Związku Nauczycielstwa Polskiego w Bielsku Białej oraz Okręg Śląski ZNP – mogli powrócić do tradycyjnej formuły wydarzenia. W ostatnich dwóch latach z uwagi na pandemię COVID-19 obchody NDPiP organizowane były online.
W ramach XXXVII NDPiP (25-27 kwietnia br.) można było powrócić do uroczystości organizowanych na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau. W programie tegorocznych Nauczycielskich Dni Pamięci i Pokoju znalazł się więc m.in. Marsz Milczenia z udziałem pocztów sztandarowych okręgów ZNP oraz delegacji szkół (27 kwietnia br.).
Częścią wydarzenia jest również ceremonia wręczenia przez organizatorów statuetek Ikara, czyli przyznawanych od 2009 r. nagród dla osób, organizacji i instytucji, „których szczególne dokonania w działalności oświatowej i wychowawczej
wnoszą nieprzeciętne wartości
służące środowisku, świadczą o profesjonalizmie i zaangażowaniu w działaniach na rzecz wychowania w tolerancji i pokoju, które stanowią inspirację dla młodego pokolenia”.
Marsz Milczenia odbywa się w rocznicę śmierci głodowej chorzowskiego nauczyciela i bohatera tajnego nauczania Mariana Batki, który zginął w KL Auschwitz 27 kwietnia 1941 r. Poświęcił swoje życie, by ratować innego więźnia, nastoletniego chłopca, wyznaczonego na śmierć. W 1972 r. za ten czyn został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
– Przez 37 lat NDPiP tylko dwa razy były organizowane zdalnie. Powoli wracamy do normalności i wracamy też do przyznawania Ikarów – podkreśla Jadwiga Aleksandra Rezler, prezes Okręgu Śląskiego ZNP. – Pamiętamy o słowach Mariana Turskiego, że „Auschwitz nie spadło nam z nieba”, więc
trzeba inspirować i pokazywać,
jak ważne jest wychowanie w tolerancji i pokoju, a w czasie wojny pomaganie jej ofiarom – zaznacza.
Jak wyglądały przygotowania do XXXVII NDPiP? – Nauczycielskie Dni Pamięci i Pokoju trwają tradycyjnie trzy dni – od 25 do 27 kwietnia. Zaprosiliśmy uczestników wydarzenia, około 120 osób, do zwiedzania Muzeum Auschwitz, a następnie do udziału – w czterech grupach – w warsztatach edukacyjnych – informuje Gabriela Herzyk, prezes Oddziału ZNP w Bielsku-Białej. Dla młodzieży szkolnej przygotowano warsztat „Historia zapisana w przedmiocie”, a dla dorosłych uczestników – „Przetrwali, by żyć – świat po Auschwitz”. Ta część obchodów odbywa się 26 kwietnia br.
– Dzień później, 27 kwietnia, organizowany jest Marsz Milczenia. Zaczynamy od bramy z napisem „Arbeit macht frei”, idziemy pod Ścianę Śmierci, składamy kwiaty w Bloku XI w celi Maksymiliana Kolbego, następnie zatrzymujemy się przy tablicy pomordowanych nauczycieli i tam zwykle prezes Sławomir Broniarz zabiera głos i składamy wiązanki pod tablicą upamiętniającą Mariana Batkę. Następnie przemieszczamy się do Brzezinki, do Auschwitz II. Tam zawsze odbywa się apel poległych i pomordowanych. Natomiast w tym szczególnym roku chcemy apel poległych połączyć z minutą ciszy będącą
hołdem dla ofiar wojny
w Ukrainie. Na zakończenie zostanie przekazana iskierka pokoju, która w tym roku także jest poświęcona ofiarom wojny w Ukrainie – relacjonuje prezes Herzyk.
Niezwykle ważnym elementem obchodów jest udział młodzieży wraz z pocztami sztandarowymi szkół. Co roku w NDPiP uczestniczą uczniowie z Zespołu Szkół Technicznych nr 2 im. Mariana Batko w Chorzowie oraz XV Liceum Ogólnokształcącego im. rtm. Witolda Pileckiego w Katowicach. Te szkoły są laureatami Ikarów z poprzednich lat. W imieniu międzynarodowego ruchu nauczycieli w uroczystościach uczestniczą także delegacje z Czech i z Ukrainy. Tradycją stało się, że w uroczystościach biorą udział delegacje związkowe ze sztandarami z różnych regionów Polski. – W tym roku chęć udziału w NDPiP, poza Okręgiem Śląskim ZNP, zgłosiły okręgi: wielkopolski, kujawsko-pomorski, zachodniopomorski, łódzki, dolnośląski oraz małopolski – informuje nas prezes Gabriela Herzyk.
Dodajmy, że po zakończeniu tegorocznych NDPiP na terenie byłego obozu odbędzie się inne ważne wydarzenie. 28 kwietnia organizowany jest Marsz Żywych, podczas którego Żydzi z różnych krajów upamiętnią ofiary Holokaustu. Jak podał „The Jerusalem Post”, w tym roku na Marszu Żywych ma się pojawić tylko ośmiu ocalałych z Holokaustu. „Prawdopodobnie będzie to ostatni marsz, w którym pojawią się ocaleni z Holocaustu – napisał izraelski dziennik.
Ikar m.in. dla związku nauczycieli z Ukrainy
Nagroda Okręgu Śląskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego – Ikar – ustanowiona została w 2009 r. Otrzymują ją osoby, organizacje oraz instytucje, których szczególne dokonania w działalności oświatowej i wychowawczej wnoszą nieprzeciętne wartości służące środowisku lokalnemu i świadczą o profesjonalizmie i etyce w działaniach na rzecz wychowania w tolerancji i pokoju, stanowią inspirację dla młodego pokolenia. Nagroda Ikar służy również upowszechnianiu wartości, którym Związek jest wierny od 1905 r.
Laureaci otrzymują statuetkę – miniaturkę rzeźby Ikar autorstwa beskidzkiego artysty Zdzisława Januszewskiego. Oryginał znajduje się w Bloku Polskim na terenie Muzeum Auschwitz. Wśród laureatów nagrody z ubiegłych lat znaleźli się m.in. Głos Nauczycielski; Adam Bodnar, były RPO; Helsińska Fundacja Praw Człowieka; Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy czy Muzeum Auschwitz.
– Nagrody mają charakter honorowy i przyznawane są w kategoriach indywidualnej oraz zbiorowej. W 2020 r. Ikar został przyznany pani Wandzie Traczyk-Stawskiej, a w kategorii zbiorowej Muzeum ZNP w Pilaszkowie – przypomina Jadwiga Aleksandra Rezler, prezes Okręgu Śląskiego ZNP.
W 2021 r. nagroda nie została przyznana. W tym roku Zarząd Okręgu Śląskiego ZNP zdecydował o przyznaniu aż czterech statuetek.
Tegorocznymi laureatami Ikara są:
>> Gabriela Herzyk, prezes Oddziału ZNP w Bielsku-Białej, wieloletnia organizatorka NDPiP (w poprzednich latach nagrodę otrzymali także kolejni prezesi Związku w Bielsku-Białej, którzy organizowali NDPiP);
>> Sylwia i Marek Witkowscy, wieloletni współorganizatorzy NDPiP. Sylwia Wojciechowska-Witkowska jest dyrektorką Domu Wypoczynkowego „Nauczyciel” w Ustroniu-Jaszowcu, który stanowi bazę dla uczestników NDPiP.
Oboje są inicjatorami i koordynatorami pomocy dla uchodźców z Ukrainy.
>> Związek Zawodowy Pracowników Oświaty i Nauki w Ukrainie;
>> Obwód Tarnopolski Związku Zawodowego Pracowników Oświaty i Nauki w Ukrainie.
– Jako Okręg Śląski ZNP blisko współpracujemy ze Związkiem Zawodowym Pracowników Oświaty i Nauki z tego obwodu. Obwód tarnopolski bardzo zaangażował się w niesienie pomocy ofiarom wojny. Przyjeżdżają do nich uchodźcy z Kijowa i z innych miejsc. Przewodnicząca obwodowej organizacji związku Ludmiła Mokej powiedziała, że nie wyjeżdża z Ukrainy, bo chce pomagać na miejscu, chce być ze swoimi współpracownikami – mówi Jadwiga Aleksandra Rezler.
Jak informuje prezes Okręgu Śląskiego ZNP, statuetkę za 2020 r. odbierze też przedstawiciel Muzeum ZNP w Pilaszkowie.
(JK, GN)
Pamiętajmy i wychowujmy. XXXVI Nauczycielskie Dni Pamięci i Pokoju