Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o zmianie finansowania samorządów. Od 2025 roku gminy, miasta, powiaty oraz województwa będą korzystać z nowego modelu obliczania dochodów z podatków PIT i CIT. Rewolucyjne zmiany czekają m.in. finansowanie oświaty. Likwidacji ulegnie dotychczasowa subwencja oświatowa.
Kluczowym elementem reformy jest odejście od dotychczasowej zasady uzależnienia wpływów od zmian w podatkach, na rzecz procentowego udziału w dochodach podatników na danym obszarze.
Nowa ustawa zmienia sposób naliczania dochodów samorządów z tytułu PIT i podatku CIT. Będą one liczone jako procent od dochodów podatników danego podatku z terenu danej JST, a nie – jak do tej pory – od podatku należnego, czyli po odliczeniu ulg i zwolnień. Dodatkowo samorządy będą partycypować w podatku PIT pobieranym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Prezydent RP @AndrzejDuda podpisał Ustawę z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Zgodnie z deklaracją projektodawcy ustawa służy wprowadzeniu do porządku prawnego regulacji zapewniających stabilny system finansowania jednostek samorządu… pic.twitter.com/ERUBLPQH87
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 21, 2024
Zgodnie z ustawą wysokość udziału w podatku PIT będzie wynosić dla gmin 7 proc., miast na prawach powiatu 8,6 proc., powiatów 2 proc. a województw 0,35 proc. Z kolei w przypadku podatku CIT te wskaźniki te miałyby wynosić: dla gminy 1,6 proc., miasta na prawach powiatu 2,2 proc., powiatu 1,7 proc., a województwa 2,3 proc.
Reforma finansów JST podpisana. Otwieramy nowy rozdział w historii polskiego samorządu: 345 mld zł więcej w ciągu 10 lat, wsparcie słabszych finansowo samorządów oraz tych, na których terenie znajdują się parki narodowe i inne “tereny zielone”. Dziękuję stronie samorządowej za…
— Andrzej Domański (@Domanski_Andrz) October 21, 2024
Projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST) przygotowało Ministerstwo Finansów. To największa tego typu zmiana od 2003 roku i jedna z większych pozycji wydatkowych w projekcie przyszłorocznego budżetu – bo aż 24,8 mld zł. Zresztą projekt budżetu państwa na 2025 r., nad którym pracuje obecnie Sejm, został przygotowany już według założeń nowej ustawy. Nie ma w nim np. wyszczególnionej subwencji oświatowej.
Według prognoz przedstawionych przez resort finansów, dochody JST mogą wzrosnąć w 2025 r. o blisko 25 mld zł, a w ciągu następnej dekady o ponad 345 mld zł.
Rewolucyjne zmiany czekają m.in. finansowanie oświaty. Ustawa wprowadza – zamiast obecnych części subwencji ogólnej – pojęcie potrzeb finansowych JST, które to potrzeby będą podlegać finansowaniu zwiększonymi dochodami z tytułu PIT i CIT i w mniejszym stopniu subwencją ogólną.
Części subwencji ogólnej dla samorządów zastąpione zostaną potrzebami finansowymi. Będą to potrzeby:
>> wyrównawcze – uwzględniające, oprócz obecnych dysproporcji dochodowych, również zróżnicowanie wydatkowe pomiędzy samorządami;
>> oświatowe – w stosunku do obecnych rozwiązań powiększone o środki na wychowanie przedszkolne (obecnie środki te przekazywane są w formie dotacji z budżetu państwa);
>> rozwojowe – uzależnione od wydatków inwestycyjnych samorządów;
>> ekologiczne – nowe, dodatkowe wsparcie finansowe dla samorządów, na terenie których znajdują się obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, np. parki narodowe czy rezerwaty.
>> uzupełniające – środki gwarantujące samorządom wzrost dochodów w stosunku do obecnych przepisów.
Zwiększone PIT i CIT oraz subwencja ogólna, w łącznej kwocie ok. 250 mld zł, mają pokryć potrzeby finansowe samorządów, w tym m.in. potrzeby oświatowe ok. 103 mld zł (o ok. 8 mld zł więcej), potrzeby rozwojowe 8,6 mld zł czy potrzeby ekologiczne – prawie 1,5 mld zł. Subwencja ogólna z budżetu będzie mieć charakter uzupełniający (nie będzie w niej już części oświatowej).
Nowe przepisy zawierają również mechanizm tzw. korekty zamożności, utrzymywany w związku z dużym zróżnicowaniem dochodowym JST, ale różniący się od obecnego „janosikowego”. JST nie będą wpłacać do budżetu państwa „janosikowego” – korekta zamożności dokonywana będzie co do zasady poprzez obniżenie kwoty zwiększonych dochodów z PIT i CIT.
Ustawa znajduje się tutaj. Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
(GN)
Rząd przyjął projekt ustawy o dochodach samorządów. Będą też zmiany w finansowaniu oświaty