We wtorek 1 lipca rząd ma zająć się projektem nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela, likwidującym tzw. godziny czarnkowe. Zmiana ma obowiązywać od 1 września tego roku – ogłosiła szefowa MEN Barbara Nowacka. Z dokumentów opublikowanych dziś w serwisie Rządowego Centrum Legislacji wynika, że projekt został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów i przekazany do prac na forum rządu. Czy na najbliższym posiedzeniu Rada Ministrów zajmie się także innymi zmianami w KN? To się okaże…
Przypomnijmy, że na rozpatrzenie przez Radę Ministrów czekają dwa ważne dla nauczycieli projekty zmian w KN:
>> projekt z 20 marca (nr z rządowego wykazu UD199) – z pakietem postulatów zgłoszonych przez ZNP – m.in. korzystne zmiany dot. nagród jubileuszowych, odpraw emerytalnych, oceny pracy, godzin ponadwymiarowych, zasad zatrudniania młodych nauczycieli);
>> projekt z 10 czerwca (nr z rządowego wykazu zmian deregulacyjnych UDER54) – znoszący tzw. godziny dostępności zwane też „godzinami czarnkowymi”).
Wiele wskazuje na to, że najbliżej przyjęcia przez rząd jest drugi z wymienionych projektów – likwidujący „godziny czarnkowe”.
W poniedziałek 30 czerwca w serwisie Rządowego Centrum Legislacji opublikowane pismo szefowej MEN z wnioskiem o rozpatrzenie projektu na najbliższych obradach rządu, czyli we wtorek.
Ministra wnosi o rozpatrzenie projektu „w trybie odrębnym, tj. bez konieczności przeprowadzenia uzgodnień, konsultacji publicznych oraz opiniowania, a także rozpatrzenia przez Komisję Prawniczą”.
„Uzasadnieniem zastosowania trybu odrębnego jest priorytetowy oraz deregulacyjny charakter projektu, a także fakt, iż jest on odpowiedzią na wnioski kierowane do Ministra Edukacji przez nauczycieli i nauczycielskie organizacje związkowe. Aby oczekiwane i istotne społecznie zmiany mogły być wdrożone z początkiem nowego roku szkolnego (1 września 2025 r.), jest niezbędne procedowanie projektu ustawy w trybie odrębnym” – czytamy w opublikowanym piśmie.
Odprawy, jubileuszówki, etc. Co z „dużą” nowelizacją KN?
Nauczyciele czekają na wejście w życie zmian w KN określonych w projekcie z 20 marca. Zgodnie z projektem ustawa miała wejść w życie 1 września 2025 r., ale niektóre jej przepisy obowiązywałyby dopiero od 1 stycznia (nagroda jubileuszowa za 45 lat pracy, wyższe oprawy emerytalne).
Okazało się jednak, że termin wejścia w życie planowany na 1 września jest zagrożony – rząd nie przyjął projektu w II kwartale (jak zapowiadano), a parlamentarzyści wybierają się na urlopy, stąd szybkie uchwalenie nowelizacji jest problematyczne. To oburzyło środowisko nauczycielskie.
24 czerwca ZNP ogłosił pogotowie protestacyjne i wystosował ultimatum do rządu. Żądania ZNP obejmują:
>> podniesienie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli od 1 września 2025 r. o co najmniej 10 proc. (w szkolnictwie wyższym wzrost wynagrodzeń o 10 proc. od października)
>> uchwalenie ministerialnego projektu ustawy z 20 marca o zmianie ustawy Karta Nauczyciela, tak aby mógł on wejść w życie 1 września 2025 r.
>> uchwalenie projektu ustawy o zmianie ustawy Karta Nauczyciela – inicjatywy obywatelskiej ZNP (druk sejmowy nr 28), tak aby mógł on wejść w życie 1 stycznia 2026 roku (to inicjatywa „Godne płace…”)
>> zmiany ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, która ustanowi to świadczenie – świadczeniem niewygasającym i obniży wiek jego nabywania (wejście w życie od 1 stycznia 2026 r.).
Z MEN posypały się zapewnienia, że są postępy w rządowych pracach nad tym projektem.
– Aby poprawić warunki i stabilność zatrudnienia młodych nauczycieli, proponujemy, by po pierwszym roku pracy z takim nauczycielem była zawierana umowa o pracę na czas nieokreślony. Komitet Stały Rady Ministrów już zaakceptował te zmiany – poinformowała w poniedziałek 30 czerwca szefowa MEN radiu RMF FM.
💬 „Niedawno Komitet Stały Rady Ministrów zaakceptował zmiany w Karcie Nauczyciela. Aby poprawić warunki i stabilność zatrudnienia młodych nauczycieli, proponujemy, by po pierwszym roku pracy z takim nauczycielem była zawierana umowa o pracę na czas nieokreślony” – mówiła…
— Ministerstwo Edukacji Narodowej (@MEN_GOVPL) June 30, 2025
W piątkowej rozmowie w „Sygnałach dnia” Polskiego Radia Katarzyna Lubnauer, wiceministra edukacji podała, że wśród projektowanych zmian, którymi ma się zająć rząd – poza likwidacją tzw. godziny dostępności – „jest także kwestia odpraw emerytalnych, nagród jubileuszowych, rozliczania godzin ponadwymiarowych”.
Czy rzeczywiście we wtorek nowelizacja uzyska akceptację rządu? Zobaczymy…
Niestety, wobec aktualnej wersji projektu uwagi krytyczne złożyło Ministerstwo Finansów – chodzi o wzrost kosztów dla budżetu państwa.
„Polska została objęta procedurą nadmiernego deficytu. Obowiązująca stabilizująca reguła wydatkowa, przewidziana w art. 112aa ustawy o finansach publicznych wyznacza maksymalny limit wydatków budżetu państwa w kolejnych latach” – czytamy w piśmie MF dotyczącym projektu, który trafił na obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów.
Według ministra finansów, projekt w obecnej wersji „wprowadza dodatkową zmianę polegającą na rozszerzeniu zakresu uprawnionych do odpraw emerytalno-rentowych nauczycieli zatrudnionych na mniej niż ½ etatu, skutkujące wzrostem łącznych skutków finansowych z tego tytułu do poziomu w 2026 r. 191,5 mln zł w 2026 r. i 221,9 mln zł w latach kolejnych, przy wzroście skutków o 410,6 mln zł w cyklu 10-letnim w stosunku do poprzedniego projektu ustawy”.
Co jest w projekcie?
Przypomnijmy, że propozycje MEN zawarte w projekcie zmian KN, które trafiły do konsultacji dotyczyły m.in.:
>> podwyższenia wysokości odpraw w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne;
>> rozszerzenia uprawnień nauczycieli w zakresie nagrody jubileuszowej;
>> rozszerzenia grupy nauczycieli uprawnionych do świadczenia kompensacyjnego;
>> doprecyzowania i ujednolicenia dla nauczycieli szkół samorządowych i rządowych zasad rozliczania i wynagradzania za godziny ponadwymiarowe;
>> ujednolicenia pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu z pensum nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe;
>> skrócenia okresu zatrudnienia nauczyciela rozpoczynającego pracę w szkole, na podstawie umowy o pracę na czas określony z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego;
>> umożliwienia nauczycielom, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.
Ponadto projekt ustawy zawiera uregulowania kwestii ochrony przedemerytalnej w jednolity sposób dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania oraz nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z uwzględnieniem warunków wynikających z organizacji pracy szkoły.
Wyścig z czasem
6 czerwca podczas spotkania Zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli w MEN jak grom z jasnego nieba gruchnęła wiadomość, że zmiany w Karcie o których mowa, nie zostaną uchwalone w takim terminie, aby większość z nich mogła wejść w życie 1 września.
– W projekcie, który pojawił się na rządowej stronie 21 marca były podane daty wejścia w życie nowych przepisów. Co do zasady, znowelizowana Karta miała wejść w życie 1 września, natomiast pewne przepisy, powodujące koszty, m.in. w sprawie nagród jubileuszowych czy odpraw emerytalnych, miały wejść w życie 1 stycznia 2026 r. I ten drugi termin nie jest zagrożony, natomiast zagrożone jest z całą pewnością wejście w życie ustawy 1 września – mówiła niedawno wiceprezes ZG ZNP Urszula Woźniak.
Sławomir Broniarz prezes ZNP zwrócił uwagę, że w lipcu będą dwa posiedzenia Sejmu, w sierpniu jedno.
– Patrząc na historię realizacji niektórych ustaw, to jest wystarczająco długi czas żebyśmy mogli powiedzieć nauczycielom do końca sierpnia, że te najważniejsze oczekiwane przez nas dokumenty zostały przez Sejm uchwalone, a przez prezydenta podpisane. Nie ulega wątpliwości, że nasze żądania, postulaty są wyrazem rozmów, nastrojów, emocji które towarzyszą nauczycielom i absolutnie jesteśmy zdeterminowani w dążeniu do osiągnięcia pozytywnych rezultatów – zaznaczył.
Największe szanse na szybkie przyjęcie ma projekt ustawy ws. likwidacji godzin czarnkowych, który jest procedowany osobno. MEN skróciło czas na opiniowanie projektu, aby zdążyć z uchwaleniem zmiany i wprowadzeniem jej w życie (jeśli wszystko skończy się pomyślnie) od 1 września br.
Jak przyznaje MEN jest on odpowiedzią na wnioski kierowane do Ministra Edukacji przez nauczycieli i nauczycielskie organizacje związkowe”.
MEN powołuje się m.in. na list Związku Nauczycielstwa Polskiego z wynikami ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli i wnioskiem o likwidację godzin dostępności.
Czy nowy prezydent Karol Nawrocki podpisze nowelizację? Na razie trudno to przewidzieć, ale warto zwrócić uwagę, że pojawia się coraz więcej spekulacji jakoby to Przemysław Czarnek, b. minister edukacji, który wprowadził godzinę dostępności, miał dostać nominację na przyszłego szefa kancelarii prezydenta.
(GN)