We wtorek OECD opublikuje wyniki jednego z najbardziej prestiżowych międzynarodowych badań w edukacji – PISA 2022. Specjaliści zbadali i porównali umiejętności oraz wiedzę 15-letnich uczniów z 81 państw i regionów na świecie w trzech dziedzinach: czytaniu, matematyce i naukach przyrodniczych. Polscy uczniowie w poprzednich edycjach badania lokowali się na czołowych miejscach. Jak wypadną w najnowszej edycji?
Publikacja wyników badania PISA 2018 to jedno z najważniejszych wydarzeń edukacyjnych roku. PISA to Programme for International Student Assessment, czyli Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów. Jest badaniem realizowanym co trzy lata przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i dotyczy trzech dziedzin, w których sprawdza się umiejętności 15-latków: matematyki, czytania i interpretacji oraz rozumowania w naukach przyrodniczych.
W przeprowadzonym w marcu i kwietniu 2022 r. badaniu wzięło udział ponad 600 tys. uczniów na całym świecie. W Polsce badanie zrealizowano w 246 szkołach i wzięło w nim udział ponad 7 tys. piętnastolatków. Aż do dziś trwało weryfikowanie i opracowanie wyników, a także przygotowanie zbiorczych oraz krajowych raportów z PISA 2022.
Matematyka – przedmiot wiodący
W każdej edycji jeden z przedmiotów ma charakter przedmiotu wiodącego, na którego analizę autorzy badania zwracają szczególną uwagę. W PISA 2022 jest to matematyka.
Matematyka jest główną dziedziną badania PISA po raz trzeci: po raz pierwszy była nią w 2003 roku, a po raz drugi w 2012 roku.
„Badanie PISA w zakresie matematyki sprawdza, w jakim stopniu uczniowie potrafią wykorzystać swoją wiedzę i umiejętności matematyczne, gdy muszą się zmierzyć z koniecznością rozwiązywania problemów, przed jakimi stawia ich otaczający świat. Badanie weryfikuje, czy uczniowie potrafią rozumować matematycznie, a także czy potrafią skutecznie wykorzystywać pojęcia i narzędzia matematyczne do opisu, analizy i prognozowania różnych zjawisk” – podkreślili eksperci z Instytutu Badań Edukacyjnych (odpowiedzialnego za organizację PISA w Polsce) w zapowiedzi publikacji wyników badania.
W badaniu PISA wyróżniono cztery obszary, na które zwrócono szczególną uwagę. Są to:
* zależności funkcyjne i relacje (zmiana i związki),
* sytuacje geometryczne i związki przestrzenne (przestrzeń i kształt),
* obliczenia, szacowanie, przybliżanie wartości liczbowych oraz symulacje komputerowe (ilość),
* zjawiska losowe, rozważania o charakterze statystycznym, warunkowe podejmowanie decyzji (niepewność i dane)
Wszystko to zawarto w 234 zadaniach (otwartych i zamkniętych), jakie wykorzystano w badaniu PISA 2022. Z tego, 74 stanowiły zadania użyte w poprzednich edycjach (tzw. zadania kotwiczące), a 160 – zadania nowe. Dzięki temu możliwe jest porównywanie zmian wyników uczniów biorących udział w kolejnych edycjach badania. Kompetencje z zakresu matematycznego formułowania problemów sprawdzano w 48 zadaniach, zastosowanie matematycznych pojęć, faktów i procedur – w 75 zadaniach, interpretowanie matematycznych rozwiązań, wyników lub wniosków w realnym kontekście – w 57 zadaniach, a rozumowanie matematyczne – w 54 zadaniach.
Czytanie należy do podstawowych umiejętności
Drugą dziedziną PISA 2022 jest czytanie i rozumienie czytanego tekstu.
„Czytanie należy do podstawowych umiejętności człowieka, który się kształci, przyswaja dorobek nauki, poznaje świat, uczestniczy w życiu społecznym, jest odbiorcą i twórcą kultury. Pismo, od momentu jego wynalezienia, jest niezastąpionym nośnikiem wiedzy. W procesie edukacyjnym bez umiejętności sprawnego odbioru tekstu pisanego niemożliwe są jakiekolwiek postępy. Brak wystarczających kompetencji w zakresie szeroko rozumianego czytania sytuuje człowieka na marginesie dorobku cywilizacji, a w konsekwencji może spowodować duże trudności w odnalezieniu się w życiu społecznym” – podkreślili autorzy badania.
Czytanie po raz pierwszy było dziedziną główną badania PISA w roku 2000 (pierwsza edycja badania), po raz drugi – w 2009. W tegorocznej edycji wykorzystano 197 zadań (zamkniętych i otwartych) o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania to zadania „kotwiczące”, które pozwalają na dokonywanie porównań wyników uczniów uzyskanych w kolejnych latach.
Przede wszystkim rozumowanie naukowe
Trzecią dziedziną PISA 2022 jest rozumowanie w naukach przyrodniczych.
„Umiejętności uczniów w zakresie nauk przyrodniczych mierzone w badaniu PISA, określane zbiorczo jako science literacy, to nie tyle opanowanie wiadomości z zakresu biologii, chemii, fizyki i geografii, ile przede wszystkim rozumowanie naukowe i umiejętność zastosowania wiedzy przyrodniczej do rozwiązywania zadań, przedstawionych w różnych, a nie tylko szkolnych, kontekstach. To zarówno wiedza naukowa, jak i wiedza o nauce – o drodze dochodzenia do prawdy naukowej. Kluczowym elementem jest metoda naukowa: stawianie pytań badawczych i hipotez, a następnie sprawdzanie tych hipotez za pomocą obserwacji i doświadczeń. Hipotezę uznajemy za potwierdzoną, jeśli mimo usilnych starań nie udało nam się jej empirycznie odrzucić. Niezwykle ważny jest także krytycyzm i samokrytycyzm” -czytamy w opisie badania.
Pomiaru kompetencji piętnastolatków w zakresie rozumowania naukowego dokonano już w pierwszej edycji badania PISA w 2000 roku, natomiast w latach 2006 i 2015 było ono główną dziedziną pomiaru. W ostatniej edycji użyto 115 zadań, wszystkie wykorzystano w badaniu PISA 2015.
Historyczny sukces w poprzedniej edycji!
W poprzedniej edycji badania polscy uczniowie znaleźli się wśród najlepszych w Europie i na świecie!
Przedostatni rocznik gimnazjalistów jednym z najlepszych w Europie i świecie!
Z wiodącego wtedy przedmiotu, czyli z czytania i interpretacji, w edycji 2018 nasi uczniowie uzyskali 512 pkt. To o 6 pkt więcej niż w badaniu PISA z 2015 r. i aż o 25 pkt więcej, niż wynosiła średnia krajów OECD.
W Europie lepszy wynik mieli jedynie uczniowie z Estonii – 523 pkt i z Finlandii – 520 pkt. Irlandia z 518 pkt miała natomiast wynik statystycznie rzec biorąc, na tym samym poziomie, co Polska. W rankingu światowym Polskę prześcignęły tylko wybrane regiony Chin (555 pkt), Singapur (549 pkt), Makao (525 pkt) i Hongkong (524 pkt), a także Kanada (520 pkt) i choć ta różnica jest statystycznie nieistotna – Korea Południowa (514 pkt).
W drugim segmencie badania – rozumowaniu matematycznym – polscy gimnazjaliści rozbili bank – zdobyli 516 pkt, czyli aż 11 pkt więcej niż w badaniu z 2015 r. i 27 pkt więcej, niż wynosiła średnia OECD.
W Europie lepsi od naszych uczniów byli tylko ich rówieśnicy z Estonii z 523 pkt i Holandii z 519 pkt. Trzecie miejsce na kontynencie to najlepszy wynik Polski w historii tego badania (czyli od 2000 r.)! Dość powiedzieć, że nasi gimnazjaliści w tej dziedzinie wyraźnie wyprzedzili kraj, który do tej pory był stawiany za przykład świetnego kształcenia na wysokim poziomie, czyli Finlandię (507 pkt).
W naukach przyrodniczych polscy gimnazjaliści zdobyli 511 pkt To o 10 pkt więcej niż w badaniu z 2015 r. i aż o 22 pkt więcej, niż wynosiła średnia OECD. W tym zestawieniu Polskę prześcignęły w Europie jedynie Estonia (530 pkt) i Finlandia (522 pkt). Trzecie miejsce na kontynencie to historyczny sukces!
Jak polscy uczniowie wypadną w PISA 2022? O tym przekonamy się już jutro o godzinie 11.00, gdy zostaną ogłoszone wyniki badania.
(PS, GN)
Eksperci: PISA pokazuje skuteczność gimnazjów i dobrą pracę polskich nauczycieli