„W opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej nie ma potrzeby zmian we wskazanym przez panią poseł zakresie” – tak wiceminister edukacji Henryk Kiepura odpowiedział na interpelację poselską (nr 8720) „ws. wcześniejszej emerytury dla nauczycieli, którzy spełnili ustawowe wymagania i chcieliby skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia”. Według niego, to dyrektorzy szkół na podstawie teczek akt osobowych nauczycieli powinni samodzielnie oceniać sytuację pracowników i podejmować decyzje w tej sprawie.
Przypomnijmy, że nauczyciele, którzy 1 września 2024 r. uzyskali prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 88a Karty nauczyciela, mogą stracić prawo do rocznego, płatnego urlopu dla poratowania zdrowia. Dzieje się tak w efekcie przepisów dotyczących tzw. emerytur czarnkowych. Wynika z nich, że jeśli nauczyciel nie chce skorzystać z wcześniejszej emerytury, ale jest już do niej uprawniony, nie będzie mógł skorzystać z płatnego urlopu dla poratowania zdrowia.
Posłanka Gabriela Lenartowicz (KO) napisała w swojej interpelacji, że temat budzi wiele niejasności i wątpliwości wśród nauczycieli m.in. ze względu na brak przepisów przejściowych do ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1672) i zapytała MEN:
>> Czy dyrektor szkoły lub placówki oświatowej mógł udzielić urlopu dla poratowania zdrowia nauczycielowi, który złożył wniosek o jego udzielenie w terminie poprzedzającym datę wejścia w życie znowelizowanych przepisów, tj. do dnia 31 sierpnia 2024 r., i który nabył z dniem 1 września 2024 r. prawo do emerytury, o której mowa w art. 88a Karty Nauczyciela?
>> Czy jeżeli dyrektor udzielił urlopu dla poratowania zdrowia nauczycielowi, który od 1 września 2024 r. mógł potencjalnie przejść na wcześniejszą emeryturę, naruszył przepis art. 73 ust. 2 Karty Nauczyciela? Czy w związku z tym będą wyciągane wobec niego konsekwencje służbowe?
>> Który organ jest władny i ma prawo na podstawie przepisów do wydania decyzji czy nauczyciel nabył prawo do wcześniejszej emerytury dla nauczycieli, kiedy taka informacja jest potrzebna na przykład dyrektorowi szkoły lub placówki oświatowej przy udzielaniu urlopu dla poratowania zdrowia?
>> Czy Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi prace legislacyjne związane z tym, aby wszelkie wątpliwości dotyczące przedstawionych powyżej rozbieżności zostały uregulowane?
Odpowiedział jej wiceminister edukacji Henryk Kiepura
„W ust. 2 ustawodawca ogranicza prawo do urlopu nauczycielom, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok. Urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne. Nie jest to nowe rozwiązanie, obowiązuje ono od czasu wprowadzenia ustawy – Karta Nauczyciela. Pierwotnie przepis znajdował się w art. 73 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela, natomiast od 2024 r. został przeniesiony do ust. 2 ww. artykułu i stanowi odrębną jednostkę redakcyjną” – napisał.
„W świetle przepisów ograniczenie możliwości skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia lub czasu jego trwania nie jest związane z rodzajem emerytury, z jakiej może skorzystać nauczyciel. Nie ma zatem znaczenia, czy nauczyciel nabył prawo do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej w trybie art. 88 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela na zasadach ogólnych po przekroczeniu powszechnego wieku emerytalnego czy też nabywa prawo na mocy art. 88a ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela. Powyższe stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 26 marca 2007 r. I PK 262/06” – wskazał.
Jednocześnie – jak stwierdził – zgodnie z przepisami art. 73 ww. ustawy obowiązek sprawdzenia czy nauczyciel spełnia warunki formalne do uzyskania prawa do urlopu dla poratowania zdrowia spoczywa na dyrektorze szkoły lub placówki.
„Powyższa czynność powinna zostać dokonana przez dyrektora na podstawie teczki akt osobowych nauczyciela. Należy podkreślić, że na mocy obowiązujących przepisów założenie i prowadzenie dla każdego pracownika dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika należy do podstawowych obowiązków pracodawcy związanych z dokumentacją pracowniczą” – stwierdził i dodał, że decyzje dyrektora szkoły lub placówki weryfikowane są przez sądy pracy, które zgodnie z art. 91c ust. 2 ustawy – Karta Nauczyciela rozpatrują spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli.”
Według niego, MEN „nie posiada uprawnień do rozstrzygania sporów stron na tle stosowania przepisów prawa pracy, jak również nie jest uprawnione do wydawania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa pracy, a wydawane opinie nie są wiążące zarówno dla stron stosunku pracy, organizacji pracodawców i pracowników, Państwowej Inspekcji Pracy oraz sądów pracy”
„Jednocześnie pragnę podkreślić, że w świetle art. 57 ustawy – Prawo oświatowe nadzór nad działalnością szkoły lub placówki w zakresie spraw finansowych i administracyjnych, z uwzględnieniem odrębnych przepisów, sprawuje organ prowadzący szkołę lub placówkę” – dodał.„Biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienia, w opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej nie ma potrzeby zmian we wskazanym przez panią poseł zakresie” – skonkludował Henryk Kiepura.
Przypomnijmy, że ZNP proponował zmianę przepisów, w taki sposób, aby nauczyciele, którzy zyskają w tym roku prawo do wcześniejszej emerytury, nie stracili możliwości skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia i wiele razy upomniał się o to w MEN.
– Choć w skali kraju tylko 99* osób skorzystało z tej niekorzystnej dla nauczycieli emerytury, to ta ustawa spowoduje, że w przyszłym roku 80 tysięcy nauczycieli straci uprawnienie do urlopu dla poratowania zdrowia – podkreśliła na niedawnej konferencji prasowej Urszula Woźniak, wiceprezes ZG ZNP.
*Z ostatnich danych udostępnionych przez MEN (stan na początek kwietnia) wynika, że ze stażowej emerytury skorzystało 216 nauczycieli, co i tak obrazuje bardzo nikłe zainteresowanie nauczycieli tymi emeryturami. Zdecydowanie większym zainteresowaniem cieszą się świadczenie kompensacyjne.
Pełną treść interpelacji oraz odpowiedź wiceministra Kiepury można znaleźć tutaj
(GN)