W związku z pracami grupy roboczej ds. emerytur nauczycieli, Związek przekazał MEN listę oczekiwań i propozycji. W piśmie wskazano kwestie wymagające pilnego uregulowania oraz przedstawiono konkretne propozycje zmian w przepisach. Najbardziej palącym problemem jest ten dotyczący prawa nauczycieli do urlopu zdrowotnego w kontekście emerytury stażowej.
Grupa robocza ds. emerytur i świadczeń kompensacyjnych zebrała się po raz pierwszy 4 lipca br. Ustalono, że związki zawodowe przedstawią swoje oczekiwania na piśmie i zaproponują konkretne rozwiązania wskazanych problemów. I tak właśnie się stało. Przypomnijmy, że grupa ds. emerytur działa w ramach Zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli, powołanego z inicjatywy ZNP. Dalsze prace grup roboczych będą się toczyć na przełomie sierpnia i września, a strona rządowa odniesie się do przesłanych propozycji.
ZNP wskazuje kilka problemów do rozwiązania w sprawie emerytur i świadczeń kompensacyjnych (o tych kwestiach przedstawiciele Związku mówili podczas spotkania 4 lipca br.), ale na pierwszym miejscu jest sprawa zachowania prawa do urlopu dla poratowania zdrowia przez nauczycieli, którzy spełnią warunki do nowej emerytury z art. 88a KN. Przepisy wprowadzające emeryturę stażową wchodzą w życie 1 września br.
W MEN odbyło się pierwsze posiedzenie grupy roboczej ds. emerytur nauczycieli
Urlopy zdrowotne
Związek podkreśla, że emerytura stażowa w wersji uchwalonej w 2022 r. nie tylko jest skrajnie niekorzystna, ale w dodatku pozbawia możliwości skorzystania z urlopu zdrowotnego nauczycieli, którzy spełnią warunki do otrzymania tego świadczenia emerytalnego. Nie liczy się to, czy zamierzają skorzystać z tzw. emerytury czarnkowej, lecz sam fakt spełnienia warunków do otrzymania tego świadczenia.
Ministerstwo edukacji za czasów ówczesnego ministra Przemysława Czarnka policzyło, że warunki konieczne do otrzymania emerytury z art. 88a spełni około 80 tys. nauczycieli, z tego od 1 września br. – ok. 14 tys.
Oznacza to, że liczna grupa nauczycieli zostanie de facto pozbawiona prawa do skorzystania z urlopu zdrowotnego. Wszystko to dlatego, że ówczesna ekipa w ministerstwie nie zadbała o dostosowanie do nowych przepisów brzmienia art. 73 KN, który dotyczy urlopów zdrowotnych. Z przepisu wynika, że nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury (również wcześniejszej) brakuje mniej niż rok, urlop zdrowotny może być udzielony na okres nie dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nabywa uprawnienia emerytalne.
Natomiast nauczycielowi, który nabył prawo do emerytury (również wcześniejszej), urlop dla poratowania zdrowia w ogóle nie może zostać udzielony.
„W świetle powyższego obecne brzmienie art. 73 ust. 2 KN spowoduje, że nauczycieli, którzy spełnią warunki stażowe i wiekowe wymagane do nabycia nowej niekorzystnej nauczycielskiej emerytury stażowej, mimo że nie będą chcieli na nią przejść, utracą możliwość skorzystania z prawa urlopu dla poratowania zdrowia” – czytamy w piśmie ZNP do ministerstwa edukacji.
Jak z tego wybrnąć? Związek przesłał do MEN własną propozycję zmiany brzmienia art. 73 ust. 2 KN. Chodzi o doprecyzowanie, że ograniczenia w sprawie udzielania urlopu zdrowotnego, o których mowa w tym przepisie, odnoszą się do „nabycia prawa do emerytury uzyskiwanej po osiągnięciu wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn”. Zmodyfikowany przepis nie będzie więc dotyczył emerytury wcześniejszej.
Odprawy emerytalne
Kolejną kwestią do rozstrzygnięcia jest ujednolicenie wysokości odpraw emerytalnych nauczycieli oraz pracowników samorządowych. Obecnie jest tak, że nauczyciele po przepracowaniu w szkole co najmniej 20 lat otrzymują odprawę emerytalną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia (art. 87 KN), a pracownicy administracji i obsługi zatrudnieni w tej samej szkole otrzymują po przepracowaniu 20 lat odprawę emerytalną w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia (art. 38 ust. 3 pkt 3 ustawy o pracownikach samorządowych).
„Brak jest uzasadnienia dla takiego różnicowania uprawnień pracowników kończących karierę zawodową i przechodzących na emeryturę z tego samego zakładu pracy” – podkreśla ZNP.
Związek proponuje m.in. zapisanie w art. 87 ust. 2, że nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury (renty, świadczenia kompensacyjnego), „który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia”.
Zmiany w świadczeniach kompensacyjnych
Związek zwraca uwagę, że nowa nauczycielska emerytura stażowa, która zacznie obowiązywać od 1 września br., jest skrajnie niekorzystna (np. ze względu na ograniczenia w łączeniu tego świadczenia z pracą nauczycielską, ale nie tylko). Tymczasem szkoły i przedszkola ponownie zaczynają odczuwać skutki niżu demograficznego. Potrzeba zatem rozwiązań, które byłyby odpowiedzią na oczekiwania środowiska nauczycielskiego.
„Zasadne byłoby więc, aby ze świadczenia kompensacyjnego mogły skorzystać osoby legitymujące się określonym stażem pracy w wieku odpowiednio niższym od powszechnego wieku emerytalnego, a jednocześnie, aby osoby te były uprawnione do łączenia pobierania tego świadczenia z pracą w jednostkach systemu oświaty” – czytamy w piśmie ZNP do ministerstwa edukacji.
W ramach gruntownej nowelizacji ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Związek proponuje:
>> ustanowienie nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego świadczeniem niewygasającym;
>> poszerzenie grupy nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego o nauczycieli: centrów kształcenia ustawicznego, młodzieżowych domów kultury, pałaców młodzieży, szkolnych schronisk młodzieżowych;
>> odpowiednie obniżenie wieku, w którym nauczyciel może skorzystać ze świadczenia kompensacyjnego.
Zespół i grupy robocze
Pierwsze spotkanie grupy roboczej ds. emerytur nauczycieli odbyło się 4 lipca br. Grupa działa w ramach Zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli MEN, powołanego z inicjatywy ZNP.
Z ramienia ZNP w spotkaniu uczestniczyli: Piotr Gościniak, członek ZG ZNP (Okręg Wielkopolski ZNP); Beata Bartusik – Waśniowska, Sekretarz Zarządu Okręgu Małopolskiego ZNP oraz Łukasz Pater, prawnik. Stronę ministerialną reprezentowała ministra Paulina Piechna- Więckiewicz.
Przypomnijmy, że w ramach Zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli pracuje pięć tematycznych grup roboczych zajmujących się różnymi obszarami regulacji kształtujących organizację i warunki pracy nauczycieli.
Pod koniec czerwca odbyło się posiedzenie grupy ds. wynagradzania nauczycieli, na lipiec – poza spotkaniem grupy ds. emerytury nauczycielskiej i nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych – zaplanowano spotkania grupy ds. oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli oraz grupy ds. kwalifikacji, kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli. Pod koniec sierpnia rozpocznie swoje prace grupa ds. odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli.
(DK, GN)