Wyrażanie przez nauczycieli akademickich przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych nie będzie stanowiło przewinienia dyscyplinarnego. Prezydent podpisał nowelizację ustawy w tej sprawie. Zmiany krytycznie oceniała duża część środowiska akademickiego, w tym m.in. Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
Mowa o nowelizacji ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2
Jak wyjaśniono w komunikacie biura prasowego Kancelarii Prezydenta, „nowela ma za zadanie wzmocnienie istniejących regulacji prawnych zapewniających poszanowanie fundamentalnych praw i wolności członków wspólnoty uczelni– wolności nauczania, wolności słowa, badań naukowych, ogłaszania ich wyników oraz debaty akademickiej”.
Pomysły resortu edukacji, który przygotował propozycje zmian – jeszcze na etapie projektu – krytycznie oceniała znaczna część środowiska akademickiego m.in.: Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Konferencja Rektorów Uniwersytetów Polskich, Polska Akademia Nauk czy Akademia Młodych Uczonych argumentując, że obecnie obowiązujące przepisy wystarczająco chronią wolność słowa.
Zwracano uwagę, że nowela ingeruje w wolność akademicką i „legitymizuje poglądy antynaukowe”. Naukowcy argumentowali, że – jeśli nowe przepisy wejdą w życie – uczelnie wyższe nie będą mogły pociągać swoich pracowników do odpowiedzialności za głoszenie “przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych”, nawet jeśli przekonania te okażą się sprzeczne z wiedzą naukową, prawem lub zdrowym rozsądkiem.
Swoje obiekcje wyraził też rzecznik praw obywatelskich oraz Rada Szkolnictw Wyższego i Nauki ZNP.
– Nie rozumiemy idei tzw. pakietu wolnościowego. Na wszystkich uczelniach są przecież odpowiednie mechanizmy, które pozwalają na szczeblu komisji dyscyplinarnych oceniać nauczycieli akademickich z punktu widzenia ich zachowania i etyki. Uczelnie mają swoje wewnętrzne procedury, które przewidują określone konsekwencje w przypadkach przekroczenia norm etycznych. Dlatego nie można wprowadzać pod hasłem „pakietu wolnościowego” przepisów ustawowych, które stoją w sprzeczności z tymi kodeksami – tłumaczył m.in. w rozmowie z Głosem Janusz Szczerba, prezes Rady SzWiN ZNP.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
(JK, GN)
Janusz Szczerba, prezes Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP: Autonomia uczelni to świętość