Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Karty Nauczyciela wprowadzającą tzw. emerytury stażowe. Pierwsi nauczyciele będą mogli ubiegać się o nie 1 września 2024 r. Ustawa poszerza też katalog nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Zgodnie z ustawą, na emeryturę stażową nauczyciele będą mogli przejść począwszy od dnia:
1) 1 września 2024 r. – nauczyciele urodzeni przed dniem 1 września 1966 r.;
2) 1 września 2025 r. – nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1966 r. a przed dniem1 września 1969 r.;
3) 1 września 2026 r. – nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1969 r.
Komu będzie przysługiwała emerytura stażowa? Wbrew obietnicom Przemysława Czarnka nie ma mowy o powrocie do art. 88 Karty, który przewidywał proste rozwiązanie: wcześniejsza emerytura należała się po przepracowaniu 30 lat, w tym 20 lat „przy tablicy”. Natomiast, zgodnie z art. 88a, nauczyciele – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – będą mogli przejść na emeryturę w wieku niższym niż ustawowy (czyli 60 lat u kobiet i 65 lat u mężczyzn) po spełnieniu łącznie następujących warunków:
* rozpoczęcia przed dniem 1 stycznia 1999 r. „faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego”
* udokumentowania okresu składkowego wynoszącego co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat „faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego”
* udokumentowania faktu, że nie przysługuje im prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę z art. 88
* wykazania, iż potencjalna emerytura stażowa nie będzie niższa od najniższej emerytury, która wynosi obecnie 1588,44 zł.
Emerytura stażowa Czarnka nie dla kobiet? Urszula Woźniak komentuje propozycję MEiN
Na jakie pieniądze mogą liczyć nauczyciele? Przechodząca na emeryturę stażową we wrześniu 2024 r. kobieta 58-letnia otrzyma co miesiąc 2 799 zł brutto. Jednak wybierając świadczenie kompensacyjne otrzyma ponad 400 zł więcej – 3 209 zł. Kobieta w wieku 56 lat może natomiast liczyć na emeryturę stażową w wysokości 2 579 zł lub świadczenie kompensacyjne w wysokości 3 177 zł.
W przypadku mężczyzn różnice te nie są aż tak duże. Mężczyzna 61-letni decydując się we wrześniu 2024 r. na emeryturę stażową może spodziewać 3 080 zł. Świadczenie kompensacyjne będzie tu już niewiele wyższe i wyniesie 3 179 zł.
Kolejne roczniki będą musiały wybrać pomiędzy niską emeryturą stażową wypłacaną od zaraz, czy dużo wyższym świadczeniem wypłaconym rok, czy dwa lata później.
ZNP oczekuje od rządu przywrócenia uprawnień emerytalnych z art. 88 Karty
Nauczyciel, który przejdzie na emeryturę stażową, będzie mógł się zatrudnić w szkole na stanowisku nauczyciela tylko za zgodą kuratora i jedynie maksymalnie na 1/2 etatu. Przed nawiązaniem stosunku pracy nauczyciel złoży na ręce dyrektora oświadczenie o zawieszeniu albo niezawieszeniu prawa do emerytury stażowej, a jeśli prawo do emerytury nie zostało zawieszone – także o „niezatrudnieniu w innej szkole lub innych szkołach albo o zatrudnieniu w innej szkole lub innych szkołach i wymiarze zatrudnienia w tej szkole lub tych szkołach”.
Emerytury z art. 88a mają tyle ograniczeń, że nawet autorzy tego pomysłu nie spodziewają się masowych odejść ze szkoły i przyznali, że jest to rozwiązanie dla niewielkiej grupy nauczycieli. Maksymalną liczbę uprawnionych do tego świadczenia oszacowano na 80,6 tys. osób (w latach 2024-2033), czyli mniej więcej 1/8 wszystkich pracujących w zawodzie. W tym: w 2024 r. to 22,9 tys. nauczycieli, w 2025 r. – 27,5 tys., a w 2026 r. – 21,7 tys.
Emerytury stażowe: Sejm odrzucił korzystne dla nauczycieli poprawki
Według autorów ustawy, możliwość, że wszystkie te osoby postanowią skorzystać z emerytur stażowych jest „relatywnie mało prawdopodobnym wariantem”. Bardziej prawdopodobny wariant zakłada, że z emerytury stażowej skorzysta 25 proc. uprawnionych nauczycieli (czyli zaledwie ok. 20 tys. – co 32. nauczycieli) lub 50 proc. (tj. ok. 40 tys. nauczycieli, a więc co 16. nauczyciel).
W nowelizacji Karty znalazło się więcej zmian. Ustawa m.in. poszerza katalog nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego o nauczycieli publicznych i niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych (w tym poradni specjalistycznych udzielających dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu).
Nowelizacja Karty zakłada ponadto zmianę sposobu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nauczycieli.
(PS, GN)