Są projekty podstaw 5 przedmiotów przyrodniczych! Znamy już wszystkie propozycje dotyczące reformy programowej

Przyroda, biologia, chemia, fizyka i geografia – projekty podstaw programowych tych przedmiotów zostały w poniedziałek opublikowane na stronie IBE-PIB. To oznacza, że ujawniono już komplet 22 projektów dotyczących planowanych zmian w wychowaniu przedszkolnym i kształceniu na poziomie szkoły podstawowej. Zmiany – sygnowane hasłem „Reforma26 – Kompas Jutra” – mają być wprowadzane stopniowo, począwszy od września 2026 r.

Projekty nowych podstaw programowych wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego w szkole podstawowej oraz kilkunastu przedmiotów Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy przedstawił we wrześniu br. 18-19 września odbyło się wysłuchanie publiczne dotyczące proponowanych zmian. Projekty przygotowały zespoły ekspertów zaangażowanych przez IBE-PIB, złożone z „ekspertów dziedzinowych”, czyli naukowców zajmujących się daną dziedziną wiedzy, oraz praktyków – nauczycieli poszczególnych przedmiotów.

Prezentacji propozycji towarzyszyło zastrzeżenie, że są to na razie projekty ekspertów, a nie MEN-u. I chociaż zostały przekazane do Ministerstwa Edukacji Narodowej, to jeszcze nie wiadomo jaka będzie ich ostateczna wersja zaakceptowana przez ministrę Barbarę Nowacką.

Przedstawiciele IBE-PIB informowali we wrześniu, że podstawy programowe przedmiotów przyrodniczych zostaną pokazane później (i to właśnie się stało). Dlaczego później? Jak tłumaczono – ze względu na konieczność koordynacji prac i zapewnienie spójności przy tworzeniu podstawy przyrody (kl. IV-VI) oraz czterech przedmiotów, które będą nauczane w kl. VII-VIII.

IBE: 18 – 19 września wysłuchanie publiczne ws. projektów nowych podstaw programowych dla przedszkoli i szkół podstawowych

Przypomnijmy, że obecnie przedmiot przyroda jest realizowany jedynie w klasie IV, następnie od klasy V do VIII w planach lekcji pojawiają się stopniowo takie przedmioty jak biologia i geografia, a potem fizyka i chemia). Reforma edukacji ma to zmienić, co wzbudza pewne kontrowersje. Edukację przyrodniczą w klasach IV-VI zintegrowano w ramach jednego przedmiotu. Podział na przedmioty pojawi się dopiero w klasie VII.

13 października IBE-PIB zamieścił na swojej stronie internetowej 5 projektów podstaw programowych następujących przedmiotów: przyrody, biologii, chemii, fizyki i geografii. To dokumenty o różnej objętości (od 9 do 17 stron), różniące się też, niestety, sposobem przedstawienia treści, co być może zostanie ujednolicone na późniejszym etapie.

Na przykład, w przypadku chemii, biologii czy fizyki, w części zatytułowanej „Specyfika i struktura przedmiotu” zostały wymienione poszczególne działy tematyczne, na który podzielono treści danego przedmiotu. Następnie w części „Efekty uczenia się” wyliczone są szczegółowe treści dotyczące kolejnych działów. To przejrzyste i czytelne! W przypadku geografii tego nie ma. W „Specyfice i strukturze przedmiotu” jest jedynie krótki, ale mniej czytelny opis. działy tematyczne poznajemy dopiero w „Efektach uczenia się”.

„Reforma krocząca i kompas jutra”. MEN i IBE przedstawiły etapy i kierunki reformy edukacji, która ma zacząć być wdrażana od 2026 r.

W przypadku biologii poszczególne działy tematyczne rozpoczyna pytanie wiodące (podobnie jak w podstawie programowej edukacji zdrowotnej czy edukacji obywatelskiej). Nie ma pytań wiodących w projektach podstaw chemii, fizyki i geografii.

W podstawie biologii już na początku zaznaczono, że nauka tego przedmiotu „realizowana jest w klasach VII i VIII szkoły podstawowej na podbudowie wiedzy i umiejętności ucznia, które rozwijał na wcześniejszych etapach edukacyjnych” (chodzi tu w szczególności o przyrodę w kl. IV-VI), co jest pokreśleniem ciągłości edukacji przyrodniczej na poszczególnych etapach. Nie ma tego podkreślania w innych projektach (fizyka, chemia, geografia).

Natomiast w podstawie przedmiotu przyroda – w końcowej części – czytamy, że: ” Przyroda ma charakter interdyscyplinarny, wymaga wykorzystania wiedzy i umiejętności zdobytych przez uczniów już na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Jednocześnie stanowi ona fundament dla rozpoczynających się od VII klasy poszczególnych przedmiotów przyrodniczych: biologii, chemii, geografii i fizyki”.

Powyższe uwagi dotyczą być może detali, ale wydaje się, że podstawy programowe powinny mieć w miarę możliwości jednolitą strukturę i formę. Co jeszcze rzuca się w oczy? Warto zajrzeć do zalecanych sposobów realizacji poszczególnych przedmiotów, np. nader optymistycznie nakreślono wizję wyposażenia pracowni przedmiotowych. Np. w pracowni fizycznej należy zapewnić kalkulator dla każdego ucznia na czas zajęć.

Obowiązkiem szkoły będzie zapewnienie na lekcjach przyrody „niezbędnych narzędzi cyfrowych i analogowych, które umożliwiają realizację efektów kształcenia przyrody, w szczególności: lornetek, lup, kompasów, taśm mierniczych, mikroskopów, termometrów, wag, naczyń do odmierzania określonej objętości, globusów, planów i map oraz innych”.

A co zrobią szkoły, w których problemem jest zapewnienie dziś choćby papieru do ksero?

Projekty podstaw poszczególnych przedmiotów omówimy osobno w kolejnych postach.

(DK, GN)

„Najmłodsze pokolenie rzadko spogląda w niebo”. Piotr Kędroń o przymiarkach do nowych ramówek: Będę bronił fizyki

>> Więcej szczegółów na stronie IBE-PIB:

https://ibe.edu.pl/pl/projekty-podstaw-programowych

>> Projekty podstaw programowych dla przedszkola i szkoły podstawowej (linki):

Biologia (pdf)

Chemia (pdf)

Edukacja dla bezpieczeństwa (pdf)

Edukacja obywatelska (pdf)

Edukacja wczesnoszkolna (pdf)

Etyka (pdf)

Fizyka (pdf)

Geografia (pdf)

Historia (pdf)

Informatyka (pdf)

Język mniejszości narodowej lub etnicznej (pdf)

Język obcy – nowożytny (pdf)

Język polski (pdf)

Język regionalny – język kaszubski (pdf)

Kształcenie ogólne w szkole podstawowej (pdf)

Kształcenie ogólne w szkole podstawowej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (pdf)

Matematyka (pdf)

Muzyka (pdf)

Plastyka (pdf)

Przyroda (pdf)

Wychowanie przedszkolne (pdf)

Zajęcia praktyczno-techniczne (pdf)

Rada ds. reformy oświaty im. KEN przyjęła stanowisko ws. kierunków zmian egzaminów oraz budowy systemu monitoringu jakości edukacji