Stanisław Nowak – Bojownik o szkołę Polską


Nie ma chyba bardziej znanej i zarazem nieznanej postaci w ruchu nauczycielskim, jaką jest Stanisław Nowak, pierwszy prezes ZNP, którego 160. rocznicę obchodzimy w tym roku

Motto

„Bojownik o szkołę polską, oświatę powszechną i prawa nauczycieli, działacz oświatowy i społeczny, senator RP, kawaler Krzyża Komandorskiego”.

Cytat z listu pośmiertnego żony Weroniki Nowak

Archiwum Zarządu Małopolskiego ZNP w Krakowie

 

Jego postać obrosła legendą, która jednak do tej pory nie została pogłębiona, dlatego w kontekście tej okrągłej rocznicy urodzin warto przypomnieć dokonania Stanisława Nowaka. To szczególnie istotne dla poznania historii Związku Nauczycielstwa Polskiego, którego korzenie sięgają początku XX w. oraz okresu walki o niepodległą Rzeczpospolitą. W walce tej Związek brał czynny udział, a jej głównymi koordynatorami i organizatorami byli właśnie Stanisław Nowak oraz Julian Aleksander Smulikowski.

Stanisław Nowak, przyszły twórca ZNP, a zarazem człowiek, który zjednoczył ruch związkowy nauczycielstwa polskiego, urodził się 28 października 1859 r. w Andrychowie. Jego ojciec, także Stanisław, był tamtejszym urzędnikiem podatkowym. Matka Rozalia, z domu Gałuszka, zajmowała się domem. Dzieciństwo spędził w Andrychowie, gdzie rozpoczął edukację w tamtejszej szkole ludowej. Po 1870 r. rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie syn uczęszczał do znakomitego Gimnazjum św. Jacka przy ul. Siennej. Po jego ukończeniu w 1877 r. i odbyciu kursu przygotowawczego podjął naukę w seminarium nauczycielskim. Świadectwo ukończenia otrzymał 30 czerwca 1880 r.

(…)



Dr Piotr Wierzbicki, ZNP Kraków-Śródmieście

Więcej – tylko w GN nr 46 (e-wydanie)



Pozostałe artykuły w numerze 46/2019: