80 lat temu, 14 lutego 1942 roku, Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. W szeregach AK działalność konspiracyjna i walkę zbrojna prowadziło wielu nauczycieli – członków Związku Nauczycielstwa Polskiego działającego pod kryptonimem Tajna Organizacja Nauczycielska.
Członkowie ZNP/TON uczestniczyli także w podziemnych strukturach wojskowych. Przykładem jest choćby syn wiceprezesa ZNP Juliana Smulikowskiego (1880-1934) – Adam Ignacy Juliusz Smulikowski. Syn wiceprezesa Związku pełnił w AK znaczącą rolę m.in. jako organizator szlaków kurierskich do Francji i Turcji.
Walkę w ramach Polskiego Państwa Podziemnego prowadzili także m.in. Stanisław i Zdzisława Bytnar, działacze ZNP i TON oraz rodzice legendarnego Jana Bytnara „Rudego”, bohatera „Kamieni na szaniec”, czy sam Aleksander Kamiński. Autor „Kamieni na szaniec”, był aktywnym członkiem ZNP, publikował w czasopismach (np. „Płomyk”) i wydawnictwach (Nasza Księgarnia), założonych przez ZNP.
🇵🇱 80 lat temu utworzona została Armia Krajowa.
Kampanią społeczną "14 lutego. Kocham – Szanuję" chcemy przekazać młodemu pokoleniu wartości, którymi kierowali się nasi przodkowie. Uczmy się od nich bezgranicznej miłości do Ojczyzny i szacunku do naszej historii. pic.twitter.com/FeTXK6qwPw
— Nie zapomnij o nas (@NieZapomnijONas) February 14, 2022
Armia Krajowa była kontynuacją zawiązanej w nocy z 26 na 27 września 1939 r. przez grupę wyższych rangą oficerów z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, przy współudziale prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. Stała się ona zalążkiem struktur cywilnych i wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego.
🇵🇱 14 lutego 1942 r. powstała Armia Krajowa.#Pamiętamy #AK pic.twitter.com/ROVszS2SWH
— Ministerstwo Edukacji i Nauki (@MEIN_GOV_PL) February 14, 2022
Utworzona 27 września 1939 r. SZP została przekształcona najpierw w 1940 r. w Związek Walki Zbrojnej, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza w Armię Krajową, w której skład weszło ok. 200 organizacji wojskowych, zarówno spod okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej.
AK jest uważana za najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej przez Niemców Europie. Latem 1944 roku jej struktury liczyły około 400 tysięcy żołnierzy.
Prezydent Andrzej Duda w 80. rocznicę powstania Armii Krajowej złożył na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach wiązanki na grobach dowódców Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.
– W 80. rocznicę powstania Armii Krajowej składamy hołd jej dowódcom, także wszystkim tym, którzy AK tworzyli, wszystkim naszym bohaterskim żołnierzom, którzy w strasznych latach II wojny światowej nie wahali się, nie bali się, stanęli do walki z wrogiem chociaż Polaka była okupowana, chociaż po raz kolejny zniknęła z mapy – mówił prezydent – To wielki rozdział naszej historii, wielki, bohaterski, wspaniały rozdział, z którego jesteśmy ogromnie dumni – podkreślał prezydent.
„Obchodzimy 80. rocznicę powołania AK jako wielkie święto polskiego oręża i naszej suwerennej państwowości. Święto polskiego honoru i dumy.”
Przesłanie Prezydenta RP: https://t.co/BvkL2RhAl9 pic.twitter.com/0yEQOmw2bW
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) February 14, 2022
W związku z rocznicą m.in. w Warszawie, Gdańsku i Krakowie odbędą się apele pamięci, wystawy plenerowe, konkursy oraz uroczystości wręczenia medali dla zasłużonych żołnierzy. Więcej na temat rocznicy i obchodów można przeczytać na portalu dzieje.pl.
(JK, GN)
Fot: Wikipedia (pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego w Warszawie)
Wspomnienie o Adamie Smulikowskim (1906-1989) – działaczu ZNP i żołnierzu Armii Krajowej
Gdy runęły kordony. Opowieść o Karolu Makuchu – legioniście, związkowcu, nauczycielu
Nauczyciele w Powstaniu Warszawskim i w polskim podziemiu. Cześć ich pamięci!
Gotowi do walki. Nauczyciele w obliczu II wojny światowej: jedność i siła