Dzięki Polskiemu Państwu Podziemnemu powstałemu 27 września 1939 r. i Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, utworzonej 26 października 1939 r., tajne nauczanie w czasie okupacji mogło przybrać formę zorganizowaną
„Nauczycielstwo (…) obok armii zbrojnej jest drugim karnym wojskiem Rzeczpospolitej Polskiej”
Julian Smulikowski (1880-1934)
Te słowa Julian Smulikowski, jeden z założycieli Związku Nauczycielstwa Polskiego i współtwórców jego potęgi w II RP, miał wypowiedzieć w 1930 r. Jak pisała Teresa Jaroszuk, nauczyciel w rozumieniu Smulikowskiego był „bojownikiem niepodległości ojczyzny” (patrz bibliografia).
W 1939 r. związkowcy i nauczyciele rzeczywiście stali się – tak jak to określił kilka lat przed wojną Julian Smulikowski – zarówno wojskiem Rzeczypospolitej Polskiej, jak i bojownikami o niepodległość ojczyzny. W tym brzemiennym w wydarzenia roku byli gotowi na nadchodzące zagrożenie – wybuch II wojny światowej. Świadczy o tym znana odezwa prezesa Okręgu Krakowskiego ZNP Władysława Sieńki z sierpnia 1939 r.: „Nauczycielstwo zorganizowane w ZNP musi wykazać swój spokój, równowagę, zdolności organizacyjne i całkowitą ofiarność w tej wielkiej dla Państwa Polskiego chwili”.
Uderzenie Niemiec hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r. zapoczątkowało II wojnę światową, ale doprowadziło także – podobnie jak i atak Związku Radzieckiego 17 września – do trwającej przez sześć lat okupacji Polski. Lata okupacji były również okresem bohaterskiego oporu społeczeństwa polskiego wobec obcych najeźdźców. Opór ten przejawiał się nie tylko w walce zbrojnej i konspiracji, ale również w prowadzeniu tajnej edukacji. W tajnej działalności edukacyjnej chodziło przede wszystkim o zachowanie – w warunkach eksterminacji narodu – substancji narodowej i przekazanie polskiej kultury, języka, tożsamości i wiedzy młodemu pokoleniu, które miało w przyszłości podjąć walkę oraz uczestniczyć w odbudowie wolnej Polski.
(…)
Dr Piotr Wierzbicki. historyk, ZNP Kraków-Śródmieście
Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj Głos Nauczycielski (nr 39, e-wydanie)
Pozostałe artykuły w numerze 39/2021:
- Pełnym Głosem: Atrakcje, ale dla kogo?
- Felieton: Trzeba się ubezpieczyć
- Konkurs Nauczyciel Roku 2021. Obydwa konkursy są dla nieprzeciętnych nauczycieli i większość zgłoszeń była nieprzeciętna
- Atrakcje Czarnka dla nauczycieli: Pensum większe o cztery godziny plus osiem godzin pracy na rzecz szkoły
- Prezydium ZG ZNP: Odrzucamy pomysły MEiN dotyczące zmian w pragmatyce zawodowej
- MEiN policzyło koszty podniesienia pensum. Widać, kto za to zapłaci…
- Felieton: Byle do października
- 22 godziny pensum to utrata pracy przez kilkadziesiąt tysięcy nauczycieli
- Przypominamy ważne wydarzenia dla historii Polski i dla ZNP
- Dyrektor apeluje do rodziców: Szanujmy nauczycieli, prowadźmy wspólny dialog, nauczycieli jest coraz mniej
- I Ogólnopolska Konferencja Nauczycieli Humanistów (4 września br.)
- Dyrektor szkoły zawodowej: Uczniowie zamiast lekcji fizyki mają geografię
- Tyfloterapia w praktyce nauczyciela wspomagającego. Współpraca między rodzicami, nauczycielami i poradnią (2)
- Półka z książkami: Na arktycznym Szlaku
- Awans zawodowy. Nauczyciel kontraktowy rozpoczyna staż
- Bliżej prawa: Przed i po zdrowotnym
- Pytania do eksperta: Dobór nauczyciela do zwolnienia