Jak powstaje wiedza – tegoroczna edycja „Pokazać – Przekazać” poświęcona była nauce


W jaki sposób naukowcy dochodzą do swoich ustaleń, jak interpretują i weryfikują wyniki swoich badań – wyjaśnił to w wykładzie otwierającym „Pokazać – Przekazać” dr Paweł Boguszewski, neurobiolog

Jakie wyobrażenie o wiedzy naukowej kształtuje szkoła? Co o wiedzy naukowej sądzą uczniowie? Jak z nimi rozmawiać o aktualnych badaniach i ich zastosowaniach? Jak odróżniać wiedzę potoczną od wiedzy naukowej? Na te i wiele innych pytań próbowali odpowiedzieć prelegenci podczas tegorocznej edycji konferencji dla nauczycieli z cyklu „Pokazać – Przekazać”, zorganizowanej już tradycyjnie pod koniec wakacji (27-28 sierpnia br.) przez Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.

Temat ten jest aktualny w kontekście aktywności środowisk, które negują wiedzę naukową dotyczącą pandemii koronawirusa czy też głoszą twierdzenia o rzekomej szkodliwości szczepionek przeciw COVID-19.

– Jeszcze w lipcu notowaliśmy wysoką zaszczepialność – przypomniał w wykładzie otwarcia „Jak powstaje wiedza” dr Paweł Boguszewski, neurobiolog, kierownik Pracowni Metod Behawioralnych w Instytucie Nenckiego Polskiej Akademii Nauk. – Ale już pod koniec miesiąca zaczęła ona gwałtownie spadać. Do tej pory zaszczepiło się przeciwko Covid około 50 proc. Polaków, co jeszcze nie gwarantuje

odporności populacyjnej. Ale zatrważa to, że według najnowszych danych ponad 350 tys. szczepionek trzeba było zutylizować z powodu przeterminowania. A są one fantastycznym tworem współczesnej medycyny i nauki. Musiały być zniszczone, ponieważ ludziom odwidziało się zaszczepianie – podkreślał naukowiec, wspominając także o atakach ze strony tzw. antyszczepionkowców na lekarzy, pielęgniarki i punkty szczepień.

Dr Paweł Boguszewski zaznaczył, że problem negowania przez część społeczeństwa wiedzy naukowej nie ogranicza się do tematu pandemii, ponieważ wiele osób odrzuca także argumenty naukowców dotyczące m.in. organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) czy globalnego ocieplenia.

Zjawisko systemowego odrzucania wiedzy gromadzonej przez naukowców nie jest jednak niczym nowym. W archiwum cyfrowym Polona.pl prelegent znalazł artykuł sprzed 100 lat, którego autor stwierdzał: „Kto walczy przeciwko szczepieniu ospy, ten wyświadcza wielką przysługę ojczyźnie i ludzkości”.

Dlatego warto uświadamiać, w jaki sposób powstaje wiedza naukowa i jak przeprowadzane są badania naukowe. Dr Bogusławski przypomniał zalecenia, jakie sformułował już ok. 1 tys. lat temu arabski uczony Ibn np.-Haythem (965-1039). W jednym z traktatów zachęcał on do – jakbyśmy powiedzieli dziś – krytycznego myślenia i naukowego sceptycyzmu w poznaniu świata. Pisał: „Bądź wrogiem wszystkiego, co czytasz – atakuj to z każdej strony” oraz „Bądź nieufny wobec siebie samego – uważaj na własne przekonania i uprzedzenia”.

– Najlepszym sposobem zbadania, jak działa rzeczywistość, jest po prostu sprawdzenie, jak ta rzeczywistość działa – kontynuował prelegent. – Dlatego przeprowadzamy eksperymenty, notujemy wyniki, interpretujemy je i weryfikujemy w kolejnych eksperymentach,

 

(…)



Witold Salański

 

Cały tekst – tylko w Głosie (nr 37, także w formie e-wydania)



Pozostałe artykuły w numerze 38/2021: