Od A do Z. Nauczanie oparte na dowodach (20) S – Samowyjaśnianie


Samowyjaśnianie to wyjaśnianie sobie (w myślach lub na głos) przez ucznia rozumienia materiału, który poznaje, albo autoinstruowanie się, czyli mówienie sobie, co zrobić i tłumaczenie na bieżąco podejmowanych kroków

„Samowyjaśnianie polega na konstruowaniu. Ludzie budują wiedzę wykraczającą poza dostarczone informacje. Na przykład osoby sięgające po samowyjaśnianie generują wnioski w celu uzupełniania luk informacyjnych. Tworzą również powiązania z posiadaną wiedzą (…). Nieefektywni czytelnicy nie podejmują takich

dodatkowych wysiłków nastawionych na skonstruowanie interpretacji tekstu. Co najwyżej parafrazują lub ponownie czytają zdania. Nieefektywni czytelnicy uczą się tekstu, natomiast czytelnicy efektywni uczą się z tekstu” – zwracają uwagę autor i autorki książki „Jak się uczymy. 26 naukowo potwierdzonych mechanizmów” (Schwartz, Tsang, Blair, 2017, s. 244).

Daniel L. Schwartz, Jessica M. Tsang i Kristen P. Blair (tamże) podają przykłady zastosowania samowyjaśniania:

>> łączenie tego, co już się wie, z nową wiedzą;

>> nazywanie celu każdego kroku w procedurze (np. matematycznej) celem wychodzenia po za dostarczone informacje;

>> tłumaczenie sobie własnymi słowami czytanego tekstu z materiału lub własnych wcześniejszych notatek;

>> odkodowywanie dwuznaczności.

Autor i autorki formułują następującą procedurę rozumienia tekstu z wykorzystaniem samowyjaśniania. Proponują cztery główne kroki:

1. Uznanie, że celem czytania jest stworzenie modelu umysłowego.

2. Powiązanie informacji opisowej z wcześniejszą wiedzą.

3. Znalezienie sposobów na połączenie odrębnych zdań w spójny model umysłowy.

4. Monitorowanie, czy w powstałym modelu występują luki lub niespójności (Schwartz, Tsang, Blair, 2017, s. 247).

 

(…)

 



Tomasz Garstka, psycholog

 

Cały tekst – tylko w Głosie (nr 38, także w formie e-wydania)



Pozostałe artykuły w numerze 38/2021: