Odzyskanie niepodległości 11 listopada 1918 r. było wspólnym dziełem całego narodu, jednakże często zapomina się, że w tym zwycięstwie swój istotny udział mieli nauczyciele i nauczycielki oraz związkowcy

W 101. rocznicę odzyskania niepodległości warto przypomnieć zasługi nauczycieli, którzy swym zaangażowaniem rozwijali struktury Naczelnego Komitetu Narodowego, Ligi Polskich Kobiet czy też wstępowali do wojska i polskich jednostek wojskowych, np. Legionów Józefa Piłsudskiego. Był to realny wkład w zwycięstwo narodu polskiego, często okupiony ofiarą krwi. Nie do przecenienia było również zaangażowanie materialne polskich nauczycieli i nauczycielek w sprawę niepodległości, którego przejawem były składki pieniężne, dobrowolne opodatkowanie się na rzecz wojska i polskich organizacji, przekazywanie darów, prace społeczne, a także działalność w organizacjach społecznych i narodowych. Najlepiej ilustrują to zachowane w archiwach dokumenty z tamtego czasu. Informacje zawarte w tych dokumentach przedstawiam poniżej.

Należy podkreślić, że wraz z wybuchem I wojny światowej Związek (tzn. działający w Galicji Krajowy Związek Nauczycielstwa Ludowego, od 1913 r. pod nazwą Związku Polskiego Nauczycielstwa Ludowego – przyp. red.) jednoznacznie poparł Legiony Polskie, a jego działacze zaangażowali się w działalność Naczelnego Komitetu Narodowego (powołaną przez polskie stronnictwa w Krakowie władzę polityczną, skarbową i wojskową, organizującą Legiony – przyp. red.). Stanowili jego część, szczególnie jeśli chodzi o Departament Organizacyjny i szkolnictwo (źródło: NKN, sygn. nr 1, Archiwum Narodowe w Krakowie, s. 169). Tu przede wszystkim należy wymienić Juliana Smulikowskiego (późniejszego wiceprezesa ZG ZNP), Stanisława Nowaka (późniejszego prezesa ZNP), Mieczysława Opałka, Andrzeja Bielasa, Romana Sowę oraz Ksawerego Praussa (przybyłego z zaboru rosyjskiego pierwszego ministra oświaty wolnej Polski) i Mariana Falskiego (twórcę elementarza).

(…)

 

Dr Piotr Wierzbicki

ZNP Kraków-Śródmieście

Więcej – GN nr 47 (e-wydanie)

Pozostałe artykuły w numerze 47/2019:

• Pełnym głosem. Po jasnej stronie mocy
• Felieton. Jak w starym filmie
• Po wyborach. Nowy rząd, nowy Sejm, nowa komisja edukacji…
• 42. Krajowy Zjazd Delegatów ZNP: porozmawiajmy o przyszłości
• Nie odpuszczamy, osiągniemy nasz cel, jak nie teraz, to w następnych latach
• Edukacja wymaga nieustannego inwestowania, także w kapitał ludzki. Nic nie zastąpi spotkania z nauczycielem
• 8 kwietnia, pamiętamy. Inauguracja akcji w Krakowie. „Przed nami długa droga”
• Rozporządzenie płacowe. MEN chce podnieść najniższe stawki zasadniczego
• Rozpoczynamy akcję „8 kwietnia, pamiętamy”*
• Święto Okręgu Łódzkiego ZNP. Pamięć o zasługach nauczycieli
• XVII Dzień Związkowca Okręgu Śląskiego ZNP – Kłobuck
• W szkole są potrzebne dwie rzeczy: spokój i pieniądze. Staramy się zapewnić jedno i drugie
• Klasa, której nie ma – o edukacji dzieci uchodźców
• Gdy rodzice przychodzą wieczorem po dzieci, słyszą: Mamo, dlaczego tak szybko?
• W świecie emocji. Jak sobie z nimi radzić?
• Sosnowieckie liceum ma tylko jednego ucznia. Jak to możliwe?
• Awans zawodowy. Refleksje (po)awansowe nauczycieli
• Casus. Wysokość dodatku za wysługę lat przy zatrudnieniu w kilku szkołach
• Pytania do eksperta. Przydział godzin ponadwymiarowych