„W uczeniu się trzeba robić przerwy”. Osób przekonanych, że to działa, jest zapewne więcej niż tych, które doradzają uczniom i uczennicom: „Ucz się, ucz, aż się nauczysz, i będziesz mieć to już z głowy”
W tym odcinku przedstawię naukowe wyjaśnienie roli porcjowania i planowania rozkładu (przeplatania) materiału do nauki oraz wyjaśnię, dlaczego warto robić przerwy. Pokażę także dowody na to, jak polepsza to efekty uczenia się. Mnemotechnika, która pozwoli zapamiętać twierdzenia poparte wynikami badań, omówione w dzisiejszym odcinku, to: 3 × P (porcjowanie, przerwy, przeplatanie).
Miejsce w szeregu
W psychologii uczenia się opisana jest prawidłowość zwana efektem miejsca w szeregu (Zimbardo, Johnson, McCann, 2010, s. 229). Polega na tym, że pierwsze elementy materiału do nauczenia się (np. wiersza) są względnie najlepiej pamiętane (efekt pierwszeństwa). Podobnie jest z elementami końcowymi (efekt świeżości).
Łatwo wyciągnąć z tego wniosek, że jeśli materiał do nauki podzielony jest na mniejsze części (porcjowany), to lepiej zapamiętane zostaną „początki” i „końce” tych fragmentów, a co za tym idzie – całość materiału. Lecz rola przerw w uczeniu się ma jeszcze inną funkcję. Przerwy takie sprzyjają utrwalaniu się tzw. śladów pamięciowych.
Trwałość efektu
Oto przykład klasycznego badania, które ukazuje wpływ przerw na efekty uczenia się (Bahrick, 1079). Osoby badane uczyły się podczas jednej sesji listy słówek w języku obcym (hiszpańskim) i rozpoznawania ich znaczeń. Następnie osoby te podzielono na trzy grupy. Uczniowie i uczennice ponownie uczyli/uczyły się słówek, dzięki powtórzeniu prezentowanej listy i powtórnemu rozpoznawaniu ich znaczeń (z informacją zwrotną o prawidłowości odpowiedzi). Takich dodatkowych sesji przypominania sobie słówek i ponownego uczenia się było pięć we wszystkich grupach. Pierwsza grupa uczyła się co drugi dzień, druga grupa – co siedem dni, a trzecia – co 30 dni.
Podczas drugiej sesji średni wynik w zakresie poprawnego przypomnienia sobie słów hiszpańskich przez osoby badane wynosił: 53 proc. w pierwszej grupie, 39 proc. w drugiej grupie i 21 proc. w trzeciej grupie. W kolejnych sesjach znacząco zmniejszyła się różnica wyników między grupami. W ostatniej, piątej dodatkowej sesji wyniki były odpowiednio następujące: 98 proc., 94 proc., 82 proc. (tamże, s. 300).
(…)
Tomasz Garstka, psycholog
Więcej – GN nr 36 (e-wydanie)
Pozostałe artykuły w numerze 36/2021:
- Pełnym głosem. Nikt nic nie wie
- Felieton. Kto (nie) potrzebuje integracji
- Pierwszy dzwonek za nami. Wróciliśmy do szkoły. Na jak długo?
- Przemęczeni nauczyciele finansują działalność szkół. Szokujący raport NIK o pracy w oświacie
- Raport NIK podważył pomysły MEiN na zmiany w Karcie Nauczyciela
- NIK potwierdziła, że w szkołach brakuje nauczycieli i wpływa to na pogorszenie oferty edukacyjnej
- Nie chcesz szkoły partyjnej? Włącz się do akcji Wolna Szkoła
- Czekamy na uczniów z Afganistanu. Będziemy potrzebowali wsparcia wielu organizacji i osób
- ZNP: W budżecie państwa na 2022 r. brakuje pieniędzy na podwyżki dla nauczycieli.
- Felieton. Poszukiwana, poszukiwany
- Dodatek motywacyjny. Władze miasta uległy, ale to nie koniec naszych akcji
- Co się dzieje z projektem „Edukacja dla wszystkich”?
- Odpowiedzi MEiN na nasze pytania wcale nas nie uspokoiły, wręcz przeciwnie
- Start konkursu CanSat 2022 – zgłoś zespół uczniowski!
- Gry zespołowe nie są o wiele bardziej kontaktowe niż wspólna zupa w stołówce
- Awans zawodowy. Przed spotkaniem z komisją przeczytaj koniecznie
- Sytuacja dzieci z cukrzycą w szkole i oczekiwania ich rodziców – co wynika z badań ankietowych?
- Casus. Sposób zatrudnienia osób wchodzących do zawodu
- Pytania do eksperta. Pracownicy chronieni przed zwolnieniem