Walka okupanta niemieckiego z polską inteligencją – 80 lat temu miała miejsce Zweite Sonderaktion Krakau


Aresztowanie przez Niemców 183 krakowskich profesorów w listopadzie 1939 r. jest chyba najbardziej znaną akcją okupanta wymierzoną w polską inteligencję. W jej cieniu pozostaje Zweite Sonderaktion Krakau

6 listopada 1939 r. Niemcy aresztowali 183 profesorów krakowskich uczelni i wywieźli ich do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Oranienburgu. Wśród aresztowanych było 155 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, 22 z ówczesnej Akademii Górniczej i trzech z Akademii Handlowej. Wydarzenie to znane jako Sonderaktion Krakau stało się najbardziej symbolicznym przejawem walki niemieckiego okupanta ze szkolnictwem polskim.

Przy okazji 80. rocznicy tego wydarzenia przypadającej w listopadzie 2019 r., wypada przypomnieć również o drugiej tego typu akcji, która miała miejsce

 

zaledwie trzy dni później,

9 listopada 1939 r. Przeszła do historii jako Zweite Sonderaktion Krakau. Objęła 120 osób, w tym przede wszystkim urzędników i nauczycieli. Zachował się – o czym za chwilę – cenny dokument z relacją świadka tych wydarzeń dr. Jana Bałabuszyńskiego, nauczyciela IX LO im. J. Hoene-Wrońskiego.

Zanim jednak przejdę do Zweite Sonderaktion Krakau, nie mogę nie wspomnieć o wielu podobnych działaniach podejmowanych przez Niemców na przełomie 1939/1940 r. i wymierzonych w polską inteligencję, w tym nauczycieli. Niemieccy okupanci przeprowadzili także:

>> Sonderaktion w Częstochowie (9-11 listopada 1939 r. – 90 osób aresztowanych);

>> Sonderaktion Lublin (listopad 1939 r. – 70 osób aresztowanych);

>> Intelligenzaktion Litzmannstadt i Sonderfahndungsbuch Polen w regionie łódzkim (główne aresztowania 9-11 listopada 1939 r., egzekucje 21-30 listopada i dalej do wiosny 1940 r. – ponad 2 tys. ofiar);

>> Intelligentaktion Masovien na Mazowszu (przełom 1939-1940 r. – 6,7 tys. ofiar).

Należy pamiętać także o represjach przeprowadzonych zaraz po wybuchu wojny i w trakcie działań zbrojnych we wrześniu 1939 r. wobec polskich elit w Poznaniu – Intelligenzaktion Posen (2 tys. ofiar), na Pomorzu – Intelligenzaktion Pomeranien (wrzesień 1939 r. – kwiecień 1940 r. – 30-40 tys. ofiar), Śląsku – Intelligenzaktion Schleisen (1939-1940 – 2 tys. ofiar).



(…)

 

dr Piotr Wierzbicki

ZNP Kraków-Śródmieście

Cały tekst – GN nr 51-52 (e-wydanie)



Pozostałe artykuły w numerze 51-52/2019: